De 30 grootste accountantskantoren van Nederland
Met een omzet van €785 miljoen is Deloitte ’s lands grootste accountantskantoor, gevolgd door de overige Big Four spelers PwC, EY en KPMG. De top van de Nederlandse accountancybranche heeft het de afgelopen jaren niet makkelijk gehad – in vergelijking met 2009 is de omzet licht gedaald en is 8% aan werkgelegenheid ingeboet. Het herstel is echter ingezet: voor het eerst in zeven jaar neemt de omzet van de top 30 kantoren weer toe.
Volgens cijfers van het CBS telt Nederland vandaag de dag meer dan 30.000 accountantskantoren, een forse stijging ten opzichte van 2008, toen zo’n 23.500 ondernemingen als accountant geregistreerd stonden bij de Kamers van Koophandel. Bijna 80% van deze groep is werkzaam als eenmanszaak of freelancer.
De rest van de accountancymarkt bestaat uit ongeveer 6.000 accountantskantoren, waarvan slechts een klein gedeelte bestaat uit grotere kantoren. Minder dan 100 kantoren hebben 50 of meer professionals op de payroll, waarbij ook nog eens geldt dat de top van de markt wordt gedomineerd door vier dominante partijen.
Samen hebben de vier grootse spelers – Deloitte, EY, PwC en KPMG – een omzet van ruim €2,8 miljard, wat overeenkomt met ruim 68% van de omzet van de 30 grootste accountantskantoren. Hun marktaandeel is de afgelopen jaren relatief stabiel gebleven: in 2009 hadden de Big Four 67% van de top 30 in handen. Gezamenlijk hebben zij 17.660 professionals in dienst, wat overeenkomt met 60% van de totale werkgelegenheid van de onderzoeksgroep.
Stuivertje wisselen
De afgelopen jaren was het stuivertje wisselen in de top van de accountancymarkt. Nadat Deloitte in 2002 de Nederlandse praktijk van Arthur Andersen overnam mocht het zich vele jaren de grootste zakelijke dienstverlener van ons land noemen. In 2008, net voor het uitbreken van de crisis, werd Deloitte onttroond door PwC, die de koppositie vijf jaar wist te behouden. In 2013 werd PwC voorbijgestreefd door EY, om vervolgens in boekjaar 2014/15 de nummer één plek in te nemen. Tot afgelopen jaar, toen Deloitte, gestuwd door een groeipercentage van maar liefst 19%, zich weer aan de top wist te nestelen. In het afgelopen boekjaar boekten EY en PwC een inkomstengroei van 2% en 7% respectievelijk, terwijl KPMG, de kleinste van de vier, haar omzet zelfs licht zag dalen* in het kielzog van de accountancyschandalen waarmee het bureau de afgelopen periode te maken kreeg.
Het stuivertje wisselen in de accountancymarkt heeft ook te maken met de verplichte roulatie in accountancykantoren die sinds een aantal jaar van kracht is. Hierdoor is de concurrentiestrijd om als auditor op te treden bij AEX en AMX bedrijven geïntensiveerd, en wisselen de Big Four kantoren elkaar in rap tempo af als huisaccount van beursgenoteerde bedrijven die willen (of moeten) switchen. In totaal is dit segment goed voor een totale omzet van €250 miljoen (opvallend: 100% is in handen van de Big Four), waarbij opvalt dat het binnenhalen van nieuwe klanten gepaard gaat met fors lagere marges.
Accountant of consultant?
Maar een belangrijke vraag is of de Big Four nog wel steeds accountantskantoren genoemd kunnen worden. Steeds meer van de werknemers van deze kantoren werken namelijk als consultant, in plaats van als accountant. Een blik op de omzetverdeling tussen de business units laat zien dat vooral bij Deloitte de transformatie naar een consultancybureau vergevorderd is – maar liefst 48% van de omzet van het kantoor komt uit het leveren van adviesdiensten. Een van de redenen voor de voorsprong ligt in het verre verleden: Deloitte was na het Enron schandaal in de VS de enige van de Big Four die in de nasleep daarvan geen afscheid nam van zijn Nederlandse adviesdochter. Daarnaast vormde consultancy de afgelopen jaren een belangrijker pijler van de strategie van het concern (zie ook: ‘De sterke comeback van Deloittes adviestak Consulting’).
KPMG haalt meer dan een derde uit consultancy activiteiten (36%), bij PwC is dit 26% en EY haalt slechts 19% van de omzet uit adviesdiensten. De komende jaren zal de verschuiving volgens analisten verder doorzetten. Wereldwijd is de trend al zichtbaar – consulting is bij alle vier de bureaus de snelst groeiende service line. De M&A strategie van de Big Four, zowel internationaal als in ons land, is bovendien duidelijk gekanteld van accountancy naar consultancy.
Zo nam Deloitte Consulting in ons land vorig jaar twee adviseurs over: Indicia Talent & Performance en FCTB. EY lijfde vorig jaar Integrc in, begin dit jaar werd Montesquieu opgeslokt en, in waarschijnlijk de belangrijkste deal in het Nederlandse consultancylandschap in jaren, werd OC&C Strategy Consultants Benelux overgenomen. KPMG verwelkomde begin 2015 IT bureau Crimsonwing, ook nam het verandermanagement specialist Trompenaars Hampden-Turner over. Tot slot PwC: vorig jaar versterkte het de gelederen met privacyadviseur Everett, en in 2014 baarde het kantoor wereldwijd aanzien door het prestigieuze Booz & Company over te nemen (tegenwoordig Strategy&).
Top 10 accountancynetwerken
De enige speler die enigszins in de buurt komt van de Big Four is eeuwige nummer vijf BDO. Het accountants- en advieskantoor (20+ kantoren door het land) realiseerde afgelopen boekjaar een omzet van €232 miljoen, gegenereerd met een personeelsbestand van bijna 2.000 man. Voor de komende jaren heeft BDO de ambitie uitgesproken om het gat met de Big Four te dichten. In de zomer van vorig jaar openbaarde het bestuur haar plannen om in de komende jaren door te groeien naar een omzet van €300 miljoen.
De top 10 van grootste accountantskantoren bestaat verder uit Flynth, Accon AVM, Baker Tilly Berk, Mazars en Alfa. Van deze groep heeft vooral Flynth fors terreinwinst geboekt ten opzichte van 2009. Zo stond Flynth zeven jaar terug nog op de tiende plek met een omzet van €69 miljoen, vandaag de dag staat het kantoor op plek zes. De groei van de speler werd echter met name gerealiseerd door de fusie met top 10-speler Gibo Groep in maart 2011 – Gibo Groep stond in 2009 op de zevende plek in de top 30 met een omzet van €112 miljoen. Accon AVM, Baker Tilly Berk en Mazars hebben door de jaren heen hun positie in de top 10 weten te behouden, waarbij alleen de laatste twee een keer van plek zijn gewisseld tussen 2009 en nu.
Alfa stond in 2009 nog niet in de top 10, maar heeft zich door de jaren heen omhoog weten te werken langs de huidige #11 De Jong & Laan. De omzet van het bureau stijgt naar verwachting dit jaar verder door de overname van twee vestigingen van concurrent VTM in Sneek en Balk.
Top 30 accountantskantoren
Ook in de rest van de top 30 van grootste accountantsbureaus is de afgelopen jaren weinig veranderd. Tussen 2013 en 2015 is er in de hele lijst maar één nieuwkomer, namelijk Ten Kate Huizinga, een accountants- en advieskantoor met zijn oorsprong in Twente. Verder heeft alleen Crowe Horwath Foederer (CHF), lid van het wereldwijde Crowe Horwath International netwerk, aanzienlijke groei weten te boeken. De Nederlandse member firm, met acht kantoren verspreid over het land, klom van de negentiende plek in 2013 naar de zestiende plaats in 2015 – in periode waarin de omzet van CHF groeide met circa €9 miljoen (+31% in twee jaar tijd). Naast CHF wisten alleen Deloitte (+24%) en #27 Visser & Visser (+12%) dubbelcijferige omzetgroei te realiseren in de periode 2013-2015.
Als de cijfers van 2015 naast die van 2009 worden gelegd, wordt duidelijk dat de top van de branche de laatste jaren flinke klappen heeft weten te doorstaan. De totale omzet is teruggelopen van €4,20 miljard naar €4,15 miljard in 2015 (-1%) – hoewel dit wel hoger is dan de €4,0 miljard van het jaar daarvoor. De werkgelegenheid in de top 30 is echter harder gedaald, van bijna 32.000 naar zo'n 29.000 in 2015 – een daling van circa 8%. Dit betekent echter wel dat de accountantsbranche een stuk efficiënter is gaan werken, waarbij de kantoren vooral profijt hebben van een efficiëntere bedrijfsvoering en automatisering van routinetaken.
Draaiden de top 30 accountantskantoren in 2009 nog bijna €132.000 omzet per FTE, in 2015 is dit ruim €142.000 per fulltime arbeidsplaats. De komende jaren zal blijken of de accountancykantoren het in 2015 ingezette herstel kunnen voortzetten.
* De data voor Deloitte, PwC en EY zijn gebaseerd op FY16. KPMG heeft ten tijde van publicatie de jaarcijfers voor FY16 nog niet bekendgemaakt – hiervoor wordt FY15 aangehouden.
