Fors minder audit fees voor bedrijven na wisselen van accountant

Het wisselen van accountant kan een forse financiële besparing opleveren, blijkt uit een analyse van de audit fees van Nederlandse beursgenoteerde bedrijven. AEX-bedrijven die afgelopen jaar van accountant zijn veranderd hebben een afname van 28% weten te realiseren. Ter vergelijking, bedrijven die niet hebben gerouleerd zagen hun auditkosten gemiddeld met 11% toenemen. Met ruim €4 miljoen heeft KPN de grootste besparing geboekt.

Beursgenoteerde bedrijven kregen afgelopen jaar te maken met een belangrijke verandering in de manier waarop ze hun jaarrekeningen laten controleren. Door de invoering van de Wet toezicht accountantsorganisaties is het niet meer toegestaan om langer dan tien jaar door hetzelfde accountantskantoor te worden gecontroleerd. Beursgenoteerde bedrijven zijn minder te spreken over de verplichte wisseling van kantoor – het inwerken van de nieuwe accountants kost volgens hen veel tijd en moeite.

De wet is in het leven geroepen om de kwaliteit van auditcontroles op te vijzelen – een onafhankelijke accountantscontrole is van groot belang voor de financiële geloofwaardigheid en continuïteit van een onderneming. De verplichte accountantsroulatie levert een impuls aan de onderlinge concurrentie tussen de grote accountantskantoren, en de ‘verse blik’ van een nieuwe accountant zou ervoor moeten zorgen dat de kwaliteit toeneemt. Bovendien zou prijsconcurrentie moeten leiden tot meer concurrentie, waardoor de sector op scherp gezet zou worden, met als gevolg een hogere efficiëntie en lagere tarieven.

Data van BreakThrough Solutions – een bureau dat zich specialiseert in dienstverlening rondom het verbeteren van de financial audit waaronder accountantsroulaties – laat zien dat beursgenoteerde bedrijven (AEX en AMX) afgelopen jaar ruim €252 miljoen kwijt waren aan audit fees, 5% meer dan in 2014.

Van de 48 beursgenoteerde bedrijven* heeft 65% in 2015 een hogere fee betaald aan accountantskosten, terwijl 25% een lagere fee betaalde. Voor 10% van de bedrijven bleven de kosten nagenoeg gelijk. Twaalf bedrijven zijn gewisseld van accountant, waarvan er opvallend genoeg acht een kostenbesparing hebben weten te realiseren. Ter vergelijking, slechts twee bedrijven die bij dezelfde accountant bleven wisten in 2015 een kostenbesparing te realiseren. 

Vooral de fondsen die aan de AEX zijn genoteerd wisten te besparen op hun audit fees door van accountant te wisselen – de zeven bedrijven verlaagden hun kosten met 28%. Alleen bij Aalberts Industries stegen de kosten (+7%). Van alle fondsen die van accountant wisselden in 2015, wist KPN zijn kosten terug te schroeven met zijn overstap van PwC naar EY. Het telecombedrijf verlaagde zijn controlekosten met 49% van €8,6 miljoen naar €4,4 miljoen.

Bierbrouwer Heineken wist met zijn wissel van KPMG naar Deloitte een kostenbesparing van €1,5 miljoen te realiseren, en staat daarmee in absolute kosten op de tweede plek. Percentueel gezien wordt de tweede plek gevuld door Wolters Kluwer, die met een besparing van €1,3 miljoen zijn audit fees met 39% wist te verlagen. Detacheerder Randstad staat op de derde plek, zowel qua totale besparing (€-1,4 miljoen) als qua percentuele daling (-27%).

Van de vijf AMX-bedrijven die van accountant wisselden, wisten er maar twee bedrijven te besparen op hun auditkosten: TomTom (-20%) en ASM International (-18%). Bij Arcadis, BE Semiconductor Industries (BESI) en TKH Group stegen de kosten juist, met respectievelijk 26%, 45% en 49%. Paul van Giersbergen, één van de partners van BreakThrough Solutions zegt hierover: “TKH Group vermeldt in haar jaarverslag dat deze stijging het gevolg is van de transitie naar de nieuwe accountant. Bij Arcadis en BESI is wellicht te veel waarde gehecht aan het buitenlandse netwerk en de uitstraling van een controle door een Big Four kantoor. Daarnaast zien wij in de praktijk regelmatig dat door de accountantskantoren een lage fee wordt aangeboden en de accountantskosten vervolgens stevig oplopen, doordat de meerwerkpreventie van een bedrijf niet voldoende op orde is.”

Waarom de kosten van veel roulerende AEX-bedrijven wel daalden, is onder andere te verklaren doordat de grote accountantskantoren een felle concurrentiestrijd hebben gevoerd om deze spelers aan boord te halen. “Dat zijn grote klanten, die veel werk opleveren en bepalen of een kantoor in de eredivisie meespeelt”, aldus Van Giersbergen.

Van Giersbergen legt verder uit: “Maar ook minder grote bedrijven kunnen significante voordelen uit een roulatie halen. Hiervoor is het van belang om scherp te zijn op de voorgestelde controleaanpak. Een frisse blik en het aangaan van een echt partnerschap in plaats van een klant-leveranciers relatie kan helpen om de relevantie en efficiency van controles te verhogen en de kosten naar beneden te krijgen. Door de controleaanpak te baseren op bedrijfsspecifieke risico’s en dit ook jaarlijks opnieuw te evalueren helpt hierbij. Daarnaast zijn meerwerkpreventie en -beheer in combinatie met het optimaliseren van de eigen processen sleutels om de accountantskosten significant te verlagen.”

Een andere opvallende vondst is dat van de twaalf bedrijven die in 2015 bespaard hebben op hun audit uitgaven vooral roulerende bedrijven veel bespaard hebben. Van de bedrijven die in 2015 wisten te besparen zonder van accountant te wisselen, boekte PostNL met -8% de grootste besparing, terwijl onder de groep rouleerders alle bedrijven 15% of meer wisten te bezuinigen.

Big Four
Het onderzoek toont verder aan dat de volledige €250 miljoen aan audit fees werd overgemaakt aan de Big Four kantoren: Deloitte, EY, KPMG en PwC. Doordat Nederlandse AEX- en AMX-genoteerde bedrijven veel waarde hechten aan een controle door een Big Four kantoor is het de kleinere spelers, zoals BDO, Grant Thornton, Baker Tilly Berk en Mazars, niet gelukt om de top van de corporate markt te betreden. Wel heeft de verplichte kantoorroulatie geleid tot een verschuiving binnen het Big Four landschap. KPMG zag vier van zijn beursgenoteerde klanten vertrekken, en kreeg er slechts twee daarvoor terug. Hierdoor daalde het aantal klanten naar 11 en daalde de omzet uit audit fees met 17% naar €56,1 miljoen.

PwC verloor netto drie van zijn AEX- en AMX-klanten, maar wist zijn omzet op gelijk niveau te houden. Dit is grotendeels te verklaren doordat Shell zijn controles laat uitvoeren door het kantoor – de audit fees van het energiebedrijf stegen in 2015 met 22% naar een totaal van bijna €46 miljoen. Deloitte en EY wisten elk hun klantenbestand uit te breiden, met de bijbehorende omzetstijgingen. Deloitte nam afscheid van drie grote klanten, maar was de populairste vervangende keuze voor de twaalf roulerende bedrijven – zes van hen kozen voor Deloitte. Deloitte verhoogde zijn omzet met 44% en EY met 14%.

* Air France KLM en OCI zijn niet meegenomen in het onderzoek, omdat die ten tijde van de dataverzameling nog niet hun jaarverslagen hadden gepubliceerd.