Beursgenoteerde bedrijven 250 miljoen kwijt aan audit uitgaven
Nederlandse beursgenoteerde bedrijven geven jaarlijks miljoenen euro’s uit aan accountants. De vergoedingen die de accountantskantoren afgelopen jaar aan beursgenoteerde bedrijven verdienden liepen op tot een totaal van ruim €250 miljoen – ruim €10 miljoen meer dan in het voorgaande jaar. Dat blijkt uit onderzoek naar de audit fees van AEX- en AMX-bedrijven.
De jaarlijkse financiële- en rapportagecyclus van beursgenoteerde bedrijven levert accountantsorganisaties een enorme inkomstenbron op. Ook in Nederland is dit een miljoenenbusiness, waarbij de Big Four zakelijke dienstverleners met elkaar concurreren om het grootste puntje van de taart. BreakThrough Solutions – een onderzoeks- en adviesbureau dat zich specialiseert in dienstverlening op het gebied van de financial audit – heeft recent onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van de accountantskosten bij AEX- en AMX-bedrijven, die hun audits zonder uitzondering beleggen bij een van de Big Four accountantsreuzen.
Een analyse op de data van het bureau toont aan dat in 2015 het totale bedrag aan audit fees dat Deloitte, EY, KPMG en PwC onderling mochten verdelen uitkwam op €252,6 miljoen. Dat is €12,2 miljoen meer dan de €240,4 miljoen die AEX- en AMX-bedrijven in 2014 uitgaven aan accountancywerkzaamheden gerelateerd aan de jaarrekening. De stijging is voor een belangrijk deel te wijten aan de hogere audit fees voor Shell, Aegon en Nationale Nederlanden.
Van de Big Four mag PwC zich marktleider noemen in de auditmarkt voor corporates. In 2014 haalde het bureau – dat tevens wereldwijd de grootste speler is in de accountantsmarkt – maar liefst €94 miljoen aan audit fees binnen in Nederland, een bedrag dat in 2015 licht steeg naar €94,2 miljoen. Deloitte heeft in verhouding het beste gepresteerd, met een groei in audit fees van 44% naar een totaal van bijna €58 miljoen. Daarmee heeft het bureau rivaal KPMG van de tweede plek verstoten.
KPMG zag zijn omzet slinken met 17%, en komt met €56,1 miljoen net lager uit dan Deloitte. EY staat op de vierde plek, maar ook hier groeiden de inkomsten uit audit-diensten voor AEX- en AMX-bedrijven (+14%). Dit is volgens Vincent Knottnerus, mede-oprichter van BreakThrough Solutions, nog maar een voorlopige tussenstand. Dit jaar rouleren Shell, ING, NN, Philips en AkzoNobel van accountant en zal volgens hem EY als de grote winnaar uit de bus komen van het roulatiecircus. De huidige koploper PwC zal dan voorlopig genoegen moeten nemen met de vierde plek.
Opvallend is dat, ondanks de verplichte roulatie in accountancykantoren die recent van kracht is geworden, alle AEX- en AMX-bedrijven ervoor kiezen om zich bij te laten staan door een Big Four kantoor. De spelers net onder de zwaargewichten, zoals BDO, Grant Thornton en Baker Tilly Berk, doen in enkele gevallen mee aan tenderprocedures, maar verliezen aan het einde van de rit toch de strijd. Dit heeft volgens Knottnerus te maken met de Nederlandse cultuur. “Er wordt veel waarde gehecht aan de uitstraling van een controle door een Big Four kantoor. In de ons omringende landen zijn PwC, KPMG, EY en Deloitte ook dominant, maar zijn er toch meer kansen voor middelgrote kantoren.” De vraag rijst dan ook of de regelgeving zijn beoogde effect behaalt – een belangrijk doel van de verplichte roulatie van accountantskantoren is om meer concurrentie te genereren en de dominantie van de Big Four kantoren te verminderen. “We kunnen inmiddels concluderen dat de wet- en regelgeving dit, zowel op nationaal als Europees niveau, niet heeft bewerkstelligd”, aldus Knottnerus.
AEX bedrijven
Van alle beursgenoteerde bedrijven in Nederland is het Shell die de meeste auditkosten maakt. Met een totaal van bijna €46 miljoen – een stijging van 22% ten opzichte van 2014 – is het energieconcern veruit de grootste vis in de vijver. Met net iets meer dan de helft aan audit-kosten – circa €23,3 miljoen – volgt ArcellorMittal op de tweede plek. De derde plek is voor Aegon, die tussen 2014 en 2015 zijn audit fees zag stijgen van €17 naar €20 miljoen. De vijf overige AEX-bedrijven die in 2015 €10 miljoen of meer kwijt waren aan hun accountants zijn: AkzoNobel (€10 miljoen), ING (€16 miljoen), NN Group (€15 miljoen), Philips (€15,3 miljoen) en Unilever (€14 miljoen). Van deze bedrijven wist alleen AkzoNobel zijn kosten omlaag te brengen in 2015, met een kleine daling van 2%.
Naast Shell, Aegon en NN (+25%) bevonden de overige stijgers in de AEX zich voornamelijk in de lagere kostencategorieën. De kosten van SBM Offshore groeiden het hardst, met een toename van 38% naar €1,95 miljoen. Altice moest in 2015 33% bij zijn audit fees optellen, een stijging van €1 miljoen naar een totaal van €4 miljoen. Ook TNT en Boskalis zagen hun uitgaven aan accountants in 2015 sterk stijgen met toenames van respectievelijk 25% en 21%. Acht bedrijven wisten hun audit fees juist te verlagen in 2015 waaronder KPN (-49%), Wolter Kluwer (-39%), DSM (-23%), Heineken (-16%) en Vopak (-15%).
Amsterdam Midkap Index
In de Amsterdam Midkap Index, bekend als de AMX-index, komt geen enkele speler boven de €10 miljoen aan audit fees uit*. Vier spelers betaalden in 2015 meer dan €3 miljoen, te weten bouwconcern BAM (€3,8 miljoen), verzekeraar Delta Lloyd (€3,6 miljoen), ingenieursbureau Arcadis (€3,4 miljoen) en bodemonderzoeker Fugro met een totaal van €3,0 miljoen. De top 5 in de AMX wordt gesloten door optiekketen GrandVision, terwijl ook PostNL meer dan €2 miljoen kwijt is aan accountants
Hoewel de kosten voor de AMX-bedrijven een stuk lager liggen dan voor het merendeel van de AEX-bedrijven, vertonen zij wel meer inflatie in de fees. De grootste stijger is Galapagos, die zijn audit fees in 2015 zo goed als verdrievoudigde. TKH Group was bijna 50% meer kwijt in 2015, terwijl de kosten voor BE Semiconductor Industries en Wereldhave stegen met respectievelijk 45% en 43%. Vier bedrijven realiseerden een kostendaling: TomTom (-20%), ASM International (-18%), en PostNL en Fugro met dalingen van respectievelijk 8% en 6%.
Kosten verlagen
Voor zowel AEX- en AMX-bedrijven zijn er verschillende manieren om de audit-kosten naar beneden te brengen, vertelt Knottnerus. “Sommige bedrijven krijgen dit voor elkaar door in onderhandeling te gaan met de accountant en scherp te blijven op relevantie van controles. Wij zien in de praktijk regelmatig dat controles onvoldoende aansluiten op risico's en dat controles dubbel worden uitgevoerd. Ook meerwerkpreventie en -beheer zijn sleutels om accountantskosten significant te verlagen. Een accountantsroulatie is vaak een goed moment om de controleaanpak te herzien. De frisse blik van de nieuwe accountant kan helpen om de relevantie en efficiency van controles te verhogen en de kosten naar beneden te krijgen. Een hechte tactische samenwerking, meer focus op risico's en het beter inzetten van software tools zijn hierbij belangrijke verbeterpunten.”
* Twee bedrijven genoteerd aan de AMX, Air France KLM en OCI, zijn niet meegenomen in de analyse.