Afghanistan
Nog nooit floreerde de adviesmarkt voor top-ZZP’ers zo goed als vandaag de dag. Wel is er sprake van dalende tarieven, blijkt uit onderzoek van Schaekel & Partners.
Voor de veertiende keer heeft het boutique adviesbureau uit Utrecht, in samenwerking met Nyenrode Business Universiteit, de Interim Index uitgebracht – een periodiek onderzoek naar de ontwikkelingen en veranderingen in de markt voor zelfstandige managementprofessionals. In het onderzoek geven 550 interim managers – actief op management- en directieniveau – hun visie op hoe de markt zich in de tweede helft van 2017 zal ontwikkelen. De respondenten zijn gemiddeld tien jaar werkzaam als zelfstandig ondernemer.
Een belangrijke conclusie uit deze editie van het onderzoek is dat in 2017 een recordpercentage van maar liefst 79% van de interim managers aangeeft momenteel in opdracht te zijn, zo’n 7 procentpunten meer dan in 2016. Daarmee zet de stijgende lijn van afgelopen jaar en sinds 2013 (60%) verder voort, na de eerdere forse daling in 2012. In dat jaar daalde het percentage van 76% naar 61% in 2013.
Een interessante bevinding is dat hoe jonger de respondenten, des te hoger het aantal dat aangeeft in opdracht te zijn. Zo is dit aantal in de leeftijdsgroep van 35-44 jaar 94% en neemt dit aantal af naarmate de respondent ouder is. In de leeftijdscategorie 55-65 jaar ligt het percentage in opdracht op 70%. Verder ligt volgens de respondenten de gemiddelde opdrachtduur in dit onderzoek op 13,1 maanden en geven ze als ideale duur van een interim management opdracht 12,4 maanden aan.
Verschillen per sector
Vanuit een sectorperspectief zijn er ook verschillen waarneembaar in het percentage van respondenten dat in opdracht is, hoewel de onderlinge verschillen relatief klein zijn. Zo geeft 84% van de respondenten in de zorg aan in opdracht te zijn en laten ook interim managers in de overheid (81%), de industrie, diensten en retail (80%) en financiële dienstverlening (79%) soortgelijke percentages zien. In de utilities, telecom en ov sector ligt het aantal respondenten in opdracht met 67% wel een stuk lager.
De onderzoekers keken ook naar de functies die de interim managers bekleden. Zo is ongeveer een derde (32%) van de respondenten actief als project/programmamanager, vervult 23% de rol van algemeen manager, is een even zo groot deel actief als functioneel manager en werkt 12% als consultant. 7% van de interim managers neemt een specialistische rol in.
In de Interim Index 2017 onderscheiden de onderzoekers drie rollen die een interim manager kan vervullen. Zo kunnen ze fungeren als leider van een project of programma – de interim manager wordt daarmee tijdelijk toegevoegd aan een organisatie (project-/programmamanagement). Ook kunnen ze worden ingezet in het kader van overbruggingsmanagement, dat wil zeggen als tijdelijke invulling van een vacante positie tot de komst van een (nieuwe) permanente bezetting. De derde mogelijke rol is tenslotte die van change- of crisismanager. Met het oog op deze drie rollen komen de onderzoekers tot enkele opvallende conclusies:
1. Project- en programmamanagement
Voor deze groep zien de onderzoekers de positieve trend van de afgelopen jaren doorzetten. “64% (2016: 58%) verwacht dat de vraag naar project- en programmamanagers gaat toenemen, terwijl 7% (2016: 12%) een afname van de vraag verwacht. Waar vrijwel alle sectoren redelijk positief gestemd zijn over de vraagontwikkeling, zijn respondenten uit de financiële dienstverlening opmerkelijk genoeg minder positief. Deze sector scoort het laagst op de positieve respons (58%) en laat tegelijkertijd ook een bovengemiddelde score zien (18%) op verwachte afname van de vraag.
2. Overbruggingsmanagement
Bij de groep die wordt ingezet voor tijdelijke invulling verwacht 50% van de respondenten dat de vraag naar overbruggingsmanagers gelijk zal blijven. 37% (2016: 28%) verwacht een stijging tegenover 13% (2016: 19%) van de respondenten die een daling verwacht.
3. Change- en crisismanagement
Interim managers die worden ingezet als crisis- of change manager is het aantal respondenten dat een stijging van de vraag voorziet hoger dan een jaar geleden. 53% (2016: 43%) van de respondenten gaat uit van een toename van de vraag tegenover 12% (2016: 19%) die een afname verwacht.
Uurtarieven
Hoewel de verwachtingen ten aanzien van de vraag naar interimdiensten rooskleurig zijn, is de keerzijde voor interim managers dat er ten opzichte van voorgaande jaren een daling van het gemiddelde uurtarief zichtbaar is. Het gemiddelde uurtarief van de totale responsgroep uit deze editie van de Interim Index bedraagt €113,-, tegenover €123,- vorig jaar.
Twee factoren lijken ten grondslag te liggen aan deze daling. Ten eerste is er meer aanbod op de markt. “Voor opdrachtgevers is dat goed nieuws, zij hebben meer keuze en kunnen scherper inkopen. Voor de interim manager betekent dit dat er meer uren gemaakt moeten worden om op eenzelfde omzet uit te komen. En dan is exact wat wij zien”, aldus Piet Hein de Sonnaville en Marleijn de Groot, partners bij Schaekel & Partners. Ten tweede neemt de duur van een opdracht nog steeds toe. Ervaring leert dat de lengte van een opdracht het tarief beïnvloedt.
Met het oog op de verschillende sectoren, lopen de uurtarieven van respondenten uiteen. Het laagste gemiddelde tarief is te vinden in de zorgsector (€106,-) en in de overheid (€107,-). De sector financiële dienstverlening laat het hoogste gemiddelde uurtarief zien van €120,-. Kijkend naar de verschillende leeftijdsgroepen ligt het uurtarief – niet verrassend – het hoogst in de leeftijdscategorie 55-65 jaar (€118,-), met een gelijk tarief binnen de overige twee jongere leeftijdsgroepen (beide €109,-).
Ondanks de tariefontwikkelingen blijven interim managers overwegend positief over de verwachtingen ten aanzien van de hoogte van de fees. 33% van de respondenten verwacht het komende halfjaar een tariefstijging tussen de 5% en 20%, concluderen de onderzoekers. De meerderheid van de responsgroep (61%) verwacht dat de tarieven in deze periode nagenoeg gelijk zullen blijven, terwijl ‘slechts’ 6% van de respondenten een tariefdaling verwacht.
Ook blijkt dat naarmate een respondent ouder wordt, de verwachtingen voor tariefontwikkeling afvlakken. Alle leeftijdsgroepen zijn optimistisch over de ontwikkeling van de tarieven, maar naarmate de leeftijd toeneemt worden de verwachtingen meer neutraal (nihil), aldus de onderzoekers.
Vergoedingsvormen
De onderzoekers keken ook naar de wijze van vergoeding, die de interim managers hanteren. De onderzoekers schrijven: “Een vast uurtarief blijft de belangrijkste vorm van vergoeding. Geen enkele respondent heeft aangegeven uitsluitend via een resultaatfee te werken”, een vorm die desalniettemin door interim managers en consultants steeds vaker omarmd wordt. Alternatieve beloningsvormen worden, evenals in voorgaande onderzoeken, nauwelijks genoemd.
Toch lijkt het er op dat interim managers de komende jaren nieuwe tariefstructuren steeds vaker zullen moeten omarmen. Zeker nu er meer druk is komen te staan op de tarieven en ook gezien de aanhoudende golf van nieuwe ZZP’ers in de markt van de afgelopen jaren, die een bedreiging kunnen vormen. Bovendien heerst overal hetzelfde beeld: opdrachtgevers in uiteenlopende sectoren zijn kritischer geworden ten aanzien van externe inhuur van (interim) professionals en de toegevoegde waarde die deze leveren.
Dat daarentegen zelfstandige professionals en interim managers – zo bleek uit Schaekel & Partners’ onderzoek van vorig jaar – als gevolg van de marktbewegingen steeds betere ondernemers aan het worden zijn, is nog altijd een positieve ontwikkeling te noemen. Bovendien zijn interim managers ondanks de dalende tarieven nog altijd even tevreden over hun interimbestaan. Elk jaar meten de onderzoekers de tevredenheid van de respondenten over het bestaan als zelfstandige en dit jaar kennen de respondenten het cijfer 7,9 toe aan de mate van tevredenheid. “De tevredenheid over het zelfstandig ondernemerschap is sinds de start van de onderzoeken in 2008 constant”, concluderen de onderzoekers.
Samenvattend nemen de onderzoekers voldoende positieve signalen vanuit de interim managers waar. Zo zal het aantal interim managers dat een stijging van de vraag naar interimopdrachten verwacht, dit jaar verder doorzetten, verwachten ze. 54% van de respondenten verwacht namelijk dat de vraag het komende halfjaar gaat toenemen, terwijl ‘slechts’ 9% verwacht dat de vraag zal gaan dalen. Het aantal respondenten dat een daling verwacht is daarmee nog nooit zo laag geweest.
Een sector waar interim managers voorlopig voldoende werk kunnen blijven vinden is het overheidsdomein. De uitgaven van Rijksministeries aan interim management zijn de afgelopen drie jaar vrij stabiel geweest, zo rond de €15,5 miljoen.
