Het samenspel tussen mens en AI: Wat organisaties kunnen leren van een balletexperiment
Ballet en AI – op het eerste gezicht lijken het twee compleet gescheiden werelden. Onlangs kwamen ze echter samen in ‘Pulse’, een door AI gegenereerde balletvoorstelling van Nationale Opera & Ballet, Innovation:Lab en &samhoud. Ook organisaties kunnen veel leren van het artistieke experiment, stelt de consultancyboutique.
Er is de laatste anderhalf jaar geen ontkomen meer aan: sinds de stormachtige opkomst van ChatGPT en andere generatieve AI-tools struikelen experts over elkaar heen om kunstmatige intelligentie een schijnbaar oneindige potentieel toe te dichten.
Generatieve AI zou de komende tien jaar €85 miljard kunnen toevoegen aan Nederlandse bbp, becijferde Implement Consulting Group. Executives denken dat AI minstens zo groot wordt als het internet en smartphones. 80% verwacht dat Gen AI hun organisaties binnen drie jaar transformeert.
Een blik op de daadwerkelijke praktijk doet echter vermoeden dat hier sprake is van de nodige overmoed. Zo liet onderzoek van Deloitte zien dat voorlopig maar 18 tot 36% van de verwachte voordelen daadwerkelijk wordt gerealiseerd.
Mens en technologie
Een hele grote verrassing mag het eigenlijk niet heten. Al jarenlang laat onderzoek na onderzoek zien dat de grote meerderheid van de (digitale) bedrijfstransformaties de beoogde doelen niet of slechts deels weet te behalen – zéker wanneer het gaat om de implementatie van ingrijpende technologieën.
Dé grote uitdaging, blijkt steevast, is niet zozeer de technologie zelf, maar het zorgen dat deze ook wordt omarmd door de medewerkers. “Een echte doorbraak vraagt niet alleen om te kijken naar de technologische transformatie, maar juist naar houding en gedrag van leiders en medewerkers ten opzichte van AI”, stelt Ingrid Smolders, CEO van &samhoud.
Samenspel
En dit is precies waar de ontmoeting tussen ballet en AI interessant wordt voor organisaties. In het artistieke experiment van Nationale Opera & Ballet, Innovation:Lab en &samhoud stond namelijk het samenspel tussen AI en de mens centraal.
Samen onderzochten ze of AI een balletchoreografie kan genereren. Door te verkennen hoe AI een van de meest expressieve kunstvormen kan verrijken, kwam direct de relatie tussen mens en technologie op de voorgrond te staan. Hoe kunnen machines bijvoorbeeld menselijke expressie ontdekken, imiteren en aanvullen?
“Met dit experiment willen we niet alleen meer innovatie in de kunst stimuleren, maar ook de interactie tussen de mens en AI verkennen”, aldus Smolders.
Vier lessen voor organisaties
Het experiment resulteerde in de interactieve balletvoorstelling ‘Pulse’ in Studio Boekman, een theaterzaal in de Amsterdamse Stopera. “Het was een fascinerende avond waarin kunst, de mens en AI echt samenkwamen”, blikt Smolders terug.
En daarmee was het ook een leerzame avond voor organisaties die de vruchten willen plukken van AI. In een paneldiscussie na de voorstelling werd gereflecteerd op de lessen van het experiment en hoe deze toepasbaar zijn binnen organisaties. Het panel bestond naast Smolders uit Anke den Ouden (Microsoft), Maarten Kolkman (Rabobank) en Giovanni Piccirilli (RTL).
Uit hun discussie kwamen vier interessante inzichten voor organisaties naar voren:
1: Visie en strategie
Om een organisatie AI te laten omarmen, zijn om te beginnen een heldere visie en verankering in de strategie noodzakelijk.
2: Mindset en Gedrag
Daarnaast is het belangrijk om te weten hoe de medewerkers naar de AI-transformatie kijken én dit bespreekbaar te maken. Dan voelen mensen zich gehoord en staan ze eerder open voor de verandering. Ook co-creatie kan bijdragen aan de acceptatie en effectiviteit van AI-oplossingen.
3: Maatwerk
Net als ieder mens is ook elke organisatie uniek. Er bestaat dan ook geen standaard aanpak die overal werkt. Om de AI-transformatie te laten slagen, is het belangrijk je te verdiepen in wat verschillende medewerkers nodig hebben en de aanpak hierop aan te passen.
4: Focus
Tot slot is het belangrijk om grenzen te stellen. De mogelijkheden lijken wellicht eindeloos, maar als je die in één keer allemaal probeert te benutten ben je gedoemd te mislukken. Definieer daarom scherp waarvoor je AI gaat inzetten. Zo kun je de middelen efficiënt inzetten en schep je duidelijke verwachtingen.
