Nederland vergrijst: De kloof tussen ouderen en zorgprofessionals in beeld
Het zal niemand zijn ontgaan: door de vergrijzing loopt het tekort aan zorgmedewerkers de komende jaren flink op. Het is al jaren voer voor een breed – en bij tijden verhit – maatschappelijk debat. Daarin raken de exacte cijfers nog weleens uit zicht. Om de groeiende kloof in beeld te brengen, zette BeBright de prognoses voor de hoeveelheid ouderen en (potentiële) zorgmedewerkers naast elkaar.
De vergrijzing van de Nederlandse samenleving tekent zich almaar duidelijker af. In 2005 waren er 1 miljoen inwoners van 75 jaar of ouder – inmiddels zijn dat er 1,7 miljoen, en in 2050 naar verwachting maar liefst 3 miljoen.
Een groot deel van die ouderen heeft vroeg of laat behoefte aan een vorm van zorg en ondersteuning. Hoewel ouderenzorg door hulpmiddelen efficiënter is geworden, blijft de vraag naar handen aan het bed onverminderd hoog.
Maar zijn er straks wel voldoende handen? Momenteel werken er rond de 1,5 miljoen mensen in de zorg en welzijn, waarvan zo’n 500.000 (32,6%) in de verpleging, verzorging of thuiszorg (VVT). Naar verwachting groeit dit aantal naar 1,8 miljoen in 2033, met ruim 650.000 in de VVT.
Het is weliswaar een stijging – maar die blijft mijlenver achter bij de groei van het aantal ouderen.
Deze ontwikkeling is alweer even gaande: tegenover elke 75-plusser stonden in 2010 nog 1,13 medewerkers in zorg en welzijn. In 2024 is dat nog maar 0,90. En de prognose is niet geruststellend: in 2050 is er naar verwachting slechts 0,62 persoon per 75-plusser, een afname van 31% ten opzichte van 2024.
Een zelfde trend tekent zich af wanneer BeBright inzoomt op het VVT-segment. Daar lag de ratio in 2010 nog op 0,36, afnemend naar 0,29 in 2024 en verder naar 0,22 in 2050: een daling van 24%.
Het aantal zorgverleners per zorgbehoevende neemt dus al jaren af, en dit zal volgens BeBright vermoedelijk zo blijven. “Dat vraagt ontegenzeggelijk om een andere manier van het organiseren van zorg en welzijn”, stelt het bureau.
Oplossingen?
Een belangrijke uitdaging is het aantrekkelijk maken en houden van een carrière in de zorg – wat extra lastig blijkt, juist gezien de tekorten. Die zorgen voor een hoge werkdruk, waardoor mensen vaak afhaken, wat het probleem alleen maar vergroot – enzovoorts.
Om dit tegen te gaan, wordt onder meer gepleit voor hogere lonen, een sterke focus op personeelswelzijn (veel zorgprofessionals kampen met verzuim en burnouts), het tegengaan van verloop onder zorgmedewerkers, een betere match tussen scholing en de arbeidsmarkt, herintreding en bijscholing en het versterken van het netwerk van mantelzorg.
Meer zorg met minder medewerkers
De sleutel lijkt echter vooral te liggen in het anders organiseren van de zorg. Want voldoende mensen zijn er simpelweg niet, en dat zal niet veranderen. Om meer zorg te kunnen leveren met minder mensen, hebben verschillende adviesbureaus de afgelopen jaren al flink wat oplossingsrichtingen aangedragen.
Daarbij zien bureaus vooral een belangrijke rol weggelegd voor technologie. Zo concludeerde Gupta Strategists op basis van eigen onderzoek dat bestaande technologie het personeelstekort in de zorg grotendeels kan verhelpen.
In lijn hiermee stelde SiRM stelde onlangs nog dat digitalisering een kwart van het personeelstekort in de zorg kan wegnemen. Eerder constateerde het zorgadviesbureau al dat één uur extra werken het tekort in theorie zou kunnen oplossen. En volgens PwC kan ook slimmer medicijngebruik een belangrijke bijdrage leveren.
