Executive teamcoaching: Impactvol maar niet vanzelfsprekend
In het uitdagende bedrijfslandschap van de 21 eeuw kan teamcoaching voor senior leiderschapsteams van grote waarde zijn. Tegelijkertijd blijkt coaching in de praktijk vaak uitdagend – zéker bij leiders. Op basis van de eigen praktijkervaringen en inzichten uit de vakliteratuur zet TWST het belang én de uitdagingen van teamcoaching voor senior leiderschapsteams op een rijtje.
Teamcoaching en teamontwikkeling zijn de afgelopen jaren enorm in opkomst. Wereldwijd wordt er jaarlijks naar schatting $50 miljard aan uitgegeven.
Teamcoaching speelt een cruciale rol bij het verbeteren van de groepsdynamiek en samenwerking binnen teams, inclusief senior leiderschapsteams. Effectieve teamcoaching leidt tot beter functionerende leiderschapsteams, wat uiteindelijk een groot effect heeft op het succes en de veerkracht van organisaties.
De veranderende rol van leiderschap
Volgens een artikel uit de McKinsey Quarterly (mei 2023), ‘New leadership for a new era of thriving organizations’, moeten leiders zich aanpassen aan een snel veranderende zakelijke omgeving en nieuwe vaardigheden ontwikkelen. Vijf belangrijke verschuivingen in leiderschap zijn:
- Van hiërarchisch naar netwerkgericht leiderschap
- Van instructie naar inspiratie
- Van expert naar coach
- Van controle naar vertrouwen
- Van transactioneel naar transformationeel
Bovenstaande verschuivingen vereisen dat leiders hun mindset en gedrag aanpassen, wat nog vaak een uitdaging is. Peter Hawkins (The Game of Teams, 2019) benadrukt daarnaast het belang van collectief leiderschap: het succes van een organisatie hangt steeds meer af van hoe goed leiderschapsteams samenwerken om gezamenlijke doelen bereiken.
De voordelen van executive teamcoaching
Teamcoaching helpt teamleden effectiever samen te werken door gedragspatronen te doorbreken en hun sterke punten te benutten om zo gezamenlijke doelen te bereiken. Voor senior leiderschapsteams omvat dit ook het versterken van individuele leiderschapsvaardigheden, zoals strategisch denken, besluitvorming en het omgaan met complexe organisatorische uitdagingen.
De vragen van de leiderschapsteams die wij begeleiden sluiten daarbij aan:
- Het willen realiseren van meer zichtbare resultaten op lange termijn; meer tijd voor bijvoorbeeld strategie, stakeholdermanagement, duurzaamheid;
- Het willen bevorderen van de samenwerking als team aan gezamenlijke doelen met duidelijke rollen en verantwoordelijkheden.
- Meer effectief overleg en gezamenlijke besluitvorming;
- Effectief kunnen sturen op verandering in de organisatie.
Een Metrix Global-studie in de VS toonde aan dat executive (team)coaching een ROI van maar liefst 529% kan opleveren.
Uitdagingen bij het coachen van leiderschapsteams
Ondanks de voordelen, zijn niet alle senior leiderschapsteams gelijk enthousiast om teamcoaching te omarmen. Marilieke Engbers en Yvonne Burger beschrijven onder andere de volgende barrières:
- Leiders kunnen voelen dat ze in hun positie geen kwetsbaarheid mogen tonen, omdat dat kan worden gezien als een teken van zwakte.
- Leiders hebben soms sterke overtuigingen over wat effectief is, gevormd door de successen in hun verleden. Dat maakt het moeilijker voor hen om open te staan voor nieuwe ideeën en benaderingen die coaching met zich meebrengt.
- Leiderschapsteams liggen continu onder een vergrootglas en willen onfeilbaar lijken.
- De teamleden zijn vaak uitblinkers in hun eigen vakgebied, beloond voor individuele prestaties en daardoor minder geneigd om bij te dragen aan het succes van anderen.
- De druk en verantwoordelijkheden op dit niveau maken het moeilijk tijd te vinden voor coaching.
Wat vraagt dit van de teamcoach?
Uiteraard is deze vraag lastig te beantwoorden. Veel hangt af van de vraag, de context, de samenstelling van een team en de klik tussen de coach en de teamleden. Uit bovenstaande komt in ieder geval één aspect naar voren als cruciaal voor een effectieve coachrelatie: het creëren van een omgeving die kwetsbaarheid toestaat en waarin overtuigingen uitgedaagd mogen worden.
Yvonne Burger zegt over de executive coach (Executive coaching in de top van organisaties, M&O 2016): “Het is nodig dat je als coach geaccepteerd wordt, omdat je wat betreft niveau vergelijkbaar, maar toch voldoende verschillend of aanvullend bent.”
“Omdat je toegankelijk bent, maar ook distantie betracht, en de cliënt iets kunt leren omdat je vanuit een ander perspectief naar de wereld kijkt en vragen stelt. Omdat je het de cliënt gunt om dit in het eigen tempo te doen, zonder trukendozen of instrumenten toe te passen die hieraan niet bijdragen.”
Succesfactoren voor teamcoaching van senior leiderschapsteams
In de vakliteratuur over executive teamcoaching springen er voor ons vier succesfactoren uit:
1: Systemische Blik
Een effectieve teamcoach begrijpt dat leiderschapsuitdagingen vaak voortkomen uit bredere organisatorische of culturele factoren. Het negeren van deze context kan leiden tot oppervlakkige oplossingen. Coaches moeten teams helpen hun rol binnen het grotere geheel te begrijpen en hierop in te spelen.
TWST gebruikt hiervoor het BILT model, waarmee naar de besturing, de inrichting, leiderschap en teameffectiviteit wordt gekeken.
2: Samenwerking
Het ontwikkelen van collectieve intelligentie en benutten van diversiteit is cruciaal. Teams moeten niet alleen individueel excelleren, maar ook als geheel functioneren om complexe problemen effectief op te lossen. Dit betekent dat teamleden hun kennis en vaardigheden moeten bundelen en samenwerken aan innovatieve oplossingen, wat leidt tot betere besluitvorming en verhoogde teamprestaties.
De TWST-coaches bouwen daarvoor aan vertrouwen, maken onderling gedoe bespreekbaar, vergroten de psychologische veiligheid en gebruiken de diversiteit in het team om meer synergie te creëren.
3: Leidinggeven aan verandering
Aandacht voor het vermogen om effectief leiding te geven aan verandering is een andere belangrijke succesfactor. Yvonne Burger stelt dat teamcoaching moet bijdragen aan de ontwikkeling van adaptieve leiderschapsstijlen die inspelen op dynamische en onvoorspelbare omstandigheden. Douglas Riddle ondersteunt dit door te benadrukken dat leiders moeten leren omgaan met verandering en onzekerheid, en dit als team gezamenlijk moeten dragen.
Flexibele en adaptieve leiders zijn beter uitgerust om hun teams door veranderingen te leiden en succesvolle uitkomsten te bereiken. Onze teamcoaching helpt leiders hun eigen leiderschapsstijl te ontdekken en om te gaan met verandering en onzekerheid, zodat ze hun teams effectief door veranderingen kunnen leiden.
4: Begeleiding in het werk
Coaching tijdens het werk (aan de vergadertafel) biedt de mogelijkheid om direct toe te passen wat geleerd wordt en onmiddellijk feedback te ontvangen. Dit zorgt voor een snellere en effectievere leercurve en helpt nieuw gedrag beter in te slijten.
TWST begeleid leiderschapsteams graag over de as van een inhoudelijke uitdaging. Zo kunnen onze teamcoaches direct inspelen op wat er in het team gebeurt.
Conclusie
Ondanks de duidelijke voordelen, hebben senior leiderschapsteams vaak moeite om zich te laten coachen vanwege factoren zoals kwetsbaarheid, vaste overtuigingen, continue observatie en individuele belangen. Deze uitdagingen maken het des te belangrijker dat teamcoaches aandacht besteden aan de specifieke behoeften en dynamieken van leiderschapsteams.
Door te focussen op psychologische veiligheid, een systemische blik, samenwerking en adaptief leiderschap, kunnen teamcoaches bijdragen aan de effectiviteit en het succes van senior leiderschapsteams en daarmee aan het realiseren van de ambities die hun organisaties hebben.
