Bodemenergie in gebouwde omgeving meest voordelige alternatief voor aardgas
Bodemenergie is voor de gebouwde omgeving gemiddeld genomen het meest voordelige duurzame alternatief voor aardgas. Dat blijkt uit onderzoek van CE Delft, uitgevoerd voor belangenorganisatie Bodemenergie Nederland.
Als onderdeel van de energietransitie moet de Nederlandse bebouwde omgeving de komende jaren aardgasvrij worden gemaakt. Er bestaan verschillende duurzame alternatieven voor aardgas. Voor de bebouwde omgeving zijn dat onder andere de hybride warmtepomp én bodemenergie.
Binnen een bodemenergiesysteem wordt de omgevingswarmte in de grond gebruikt voor het verwarmen of het koelen van gebouwen. Een bodemenergiesysteem reikt tot maximaal 500 meter onder het aardoppervlak. Ga je dieper, dan wordt gesproken van geothermie.
Bodemenergiesystemen kennen verschillende voordelen. Zo hebben ze een lage CO2-uitstoot. Maar aan de andere kant vragen dergelijke systemen ook om hoge investeringskosten, met name in de aanlegfase. Eventuele milieurisico’s vormen een ander nadeel van bodemenergiesystemen.
Nederlandse overheden laten dit laatste nadeel vaak zwaar doorwegen binnen hun beleid voor de energietransitie, zonder dat hier een kwantitatief kader voor bestaat. Er zijn dus geen richtlijnen voor beleidsmakers om vast te stellen of een bepaald bodemenergiesysteem kleine of grote risico’s met zich meebrengt.
In dat kader schakelde Bodemenergie Nederland enige tijd geleden CE Delft in. Het advies- en onderzoeksbureau voerde een maatschappelijke kosten-batenanalyse uit naar bodemenergiesystemen in ons land.
CE Delft onderzocht in het bijzonder de voor- en nadelen van bodemenergie voor de bestaande bouw en nieuwbouw. Daarbij zijn vier veelvoorkomende gebouwtypen als uitgangspunt genomen: het kantoor, het verzorgingstehuis, het appartementencomplex en de individuele woning.
Om de voor- en nadelen van een bodemenergiesysteem te bepalen voor deze gebouwtypen, keken de onderzoekers naar verschillende factoren. Naast de investeringskosten gaat het onder meer om de onderhoudskosten, CO2-besparing, hinder voor de omgeving en de impact op het elektriciteitsnet.
Meeste maatschappelijke voordelen
De uitkomsten van die analyses zijn vergeleken met andere duurzame alternatieven zoals de lucht-water-warmtepomp en het warmtenet dat draait op middentemperatuur. CE Delft concludeert dat het bodemenergiesysteem in de ruime meerderheid van de gevallen de meeste maatschappelijke baten heeft.
Alleen bij de individuele woning is een bodemenergiesysteem niet het beste duurzame alternatief voor aardgas. Dit ligt vooral aan het feit dat het energieverbruik lager is, aldus CE Delft. “Hierdoor worden de investeringskosten minder snel terugverdiend en ligt het verschil in CO2-emissies lager.”
Bij het kantoor, het verzorgingstehuis en het appartementencomplex (zowel bestaand als nieuwbouw) zijn de maatschappelijke baten van een energiebodemsysteem dus hoger dan alle andere onderzochte duurzame alternatieven.
Bodemrisico’s
CE Delft onderzocht ook de bodemrisico’s van bodemenergiesystemen. De kans op lekkage van koelmiddelen is gering bij een klein systeem dat losse gebouwen bedient. Bij een omvangrijker bodemenergiesysteem, dat bijvoorbeeld een hele woonwijk bedient, neemt de kans op bodemrisico’s toe.
Over andere bodemeffecten is nog weinig informatie beschikbaar, schrijft CE Delft. “In theorie zijn er risico’s die effect hebben op de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater, maar er zijn er nog geen studies beschikbaar die een overzicht geven van dit soort nadelige gevolgen.”
Tot slot geven de onderzoekers aan dat specifieke, lokale omstandigheden ook invloed hebben op de aanleg en het functioneren van een bodemenergiesysteem.
Vorig jaar concludeerde CE Delft in een studie dat in buitengebieden groen gas het goedkoopste alternatief is voor aardgas.
