Tien maatschappelijke gevolgen van de coronacrisis

De Covid-19-pandemie ontwricht de maatschappij op tal van vlakken. Adviesbureau Thaesis deed hier onderzoek naar en stelde op basis daarvan tien trends vast, die mogelijk ook na coronacrisis hun impact zullen blijven hebben. 

1. Digitale druk

Door de pandemie heeft de steeds sterker wordende vraag naar efficiëntie en participatie zich naar online omgevingen en digitale kanalen verplaatst. Zo organiseren gemeenten bijvoorbeeld meer online inspraak- en inloopavonden, aldus Thaesis: “Verder zijn routinematige afspraken in de zakelijke dienstverleningssector door de crisis standaard digitaal geworden. Omdat flink is geïnvesteerd in online omgevingen zal een deel van deze afspraken ook na de crisis digitaal zijn doorgang blijven vinden.”

2. Thuiswerken als nieuwe norm

Sinds medio maart wordt in ons land massaal thuisgewerkt. “Ook na versoepelingen deze zomer hebben veel mensen nog altijd een sterke voorkeur voor vaker thuiswerken laten zien”, zeggen de onderzoekers van Thaesis, die verwachten dat de komende jaren meer zal worden thuisgewerkt, onder meer omdat zowel werkgevers als werknemers hier door de pandemie de voordelen van zijn gaan inzien. 

3. Anderhalve meter-maatschappij

Sinds het Covid-19 drama is anderhalve meter afstand de norm. Omdat mensen nogal hardleers zijn, is de publieke ruimte momenteel voorzien van tal van herinneringsborden, bijvoorbeeld bij bushaltes, waar mensen worden gewezen op het feit dat ze afstand moeten houden tot elkaar. Andere aspecten die ons herinneren aan de anderhalve meter-maatschappij zijn onder meer gebiedsverboden, een maximaal aantal bezoekers per winkel en schermen van plexiglas tussen kassamedewerkers en klanten. 

4. Herzien van leveringsketen

Door de coronapandemie zien bedrijven en organisaties meer toegevoegde waarde in het (her)lokaliseren van hun leveringsketen. “Ze proberen door lokalisering een meer schokresistente leveringsketen te hebben en daarmee hun kwetsbaarheid voor grote onverwachte gebeurtenissen te verlagen.” Ook onder consumenten vindt een herwaardering van de lokale omgeving plaats: “Deze is mede versterkt door de coronamaatregelen: Nederlanders brengen hun vrije tijd vaker in de buurt door.”

5. Fellere roep om gelijkheid

2020 is ook het jaar van grote protesten tegen discriminatie. “Sinds de coronacrisis is in de maatschappij een grote beweging zichtbaar die streeft naar meer gelijkheid”, aldus de onderzoekers. “Er is onder andere aandacht voor meer gelijkheid tussen genders en meer gelijkheid tussen mensen met verschillende achtergronden. Voorbeelden hiervan zijn onder andere het Black Lives Matter-initiatief en de beweging die strijd voor de erkenning van non-binaire genderidentiteiten.”

6. Meer geloof in complottheorieën

De uitbraak van het coronavirus gaat ook samen met een toename van het aantal mensen dat gelooft in complottheorieën. Dit komt op z’n beurt door de toenemende maatschappelijke onzekerheid en door het gebruik van algoritmes die als doel hebben meer advertentie-inkomsten te realiseren, zegt Thaesis: “Simplistische alternatieve theorieën en twijfels over feiten worden daardoor makkelijker verspreid en door selectieve informatieconsumptie ontstaat er bij een grotere groep meer ontvankelijkheid.” 

7. Groeiende afhankelijkheid van farmaceuten

Overheden en burgers zijn door de coronacrisis afhankelijker geworden van farmaceuten, terwijl de farmaceutische industrie het onderwerp is geworden van een mondiale strijd om toegang tot vaccins en medicijnen: “De publieke afhankelijkheid van private farmaceuten is hierdoor onderdeel geworden van het mondiale geopolitieke debat.” 

8. Big tech als primaire bron

Volgens de onderzoekers neemt het aantal mensen dat big techplatforms als LinkedIn, Facebook en Twitter als belangrijkste nieuwsbron beschouwt toe. “Hierdoor ontstaat de vraag in hoeverre ‘sociale’ media als curator kunnen optreden, zonder er journalistieke waarden op na te houden. Tegelijkertijd neemt ook het aantal politici toe dat vindt dat deze platformen een actieve rol hebben bij het bestrijden van fake news.”

9. Sociaal isolement

Het aantal mensen dat zich momenteel in een sociaal isolement bevindt is sterk toegenomen sinds het begin van de coronacrisis. Dit geldt met name voor ouderen, die al vaker in een sociaal isolement leefden, maar ook voor alleenstaanden en voor bewoners van krimpregio’s: “Het sociaal isolement is de keerzijde van het individualisme en het idee van zelfredzaamheid.”

10. Opkomst sterke overheid

Tijdens de pandemie zijn veel organisaties voor hun continuïteit afhankelijk van de door de overheid getroffen steunmaatregelen. De mate van afhankelijkheid verschilt daarbij sterk per sector: met de luchtvaartbranche aan het ene en de voedselsector aan het andere uiterste, leggen de experts van Thaesis uit: “Door het ingrijpen van de overheid is het idee van een sterke overheid in opkomst geraakt. De aankomende Tweede Kamerverkiezingen zijn wat dat betreft een interessante steekproef.”