Gemeenten zien mogelijk €1,5 miljard aan inkomsten verdampen
Door de coronacrisis geven gemeenten niet alleen meer uit. Ze lopen ook nog eens flink wat inkomsten mis. Volgens een schatting van Exilo lopen de 355 Nederlandse gemeenten samen een risico van zo’n €1,5 miljard.
Het budget van gemeenten is afkomstig uit verscheidene bronnen. Veruit het grootste deel komt van de Rijksoverheid. Het zogeheten Gemeentefonds, dat wordt gevuld vanuit belastingopbrengst, is goed voor meer dan de helft van de gemeentebudgetten. De rest komt uit lokale belastingen, heffingen, bouwgrondexploitaties, (bestemmings)reserves en overige middelen (bijvoorbeeld provinciale of Europese subsidies).
De onderzoekers van Exilo maakten gebruik van openbare data om tot een raming te komen van de mogelijke inkomstenderving voor alle 355 gemeenten in Nederland. Ze concluderen dat met name het mislopen van toeristenbelasting en parkeeropbrengsten een deuk slaat in de budgetten. Daarnaast wordt het risico dat gemeenten lopen ook sterk beïnvloed door het aantal cultuur-, sport-, recreatie- en horecabedrijven dat er is gevestigd.
Stil op straat
Voor dit jaar verwachtten de gemeenten samen €411 miljoen aan toeristenbelasting in het laatje te krijgen, maar uiteraard zijn er door corona amper toeristen en kunnen ze fluiten naar een groot deel van dit geld. Jos Klerx, Sectorspecialist Horeca & Recreatie bij Rabobank, geeft aan dat de bank er rekening mee houdt dat het aantal toeristen in Nederland dit jaar met 50% zal dalen.
Meer dan acht van de tien Nederlandse gemeenten innen toeristenbelasting. Het gemiddelde tarief in Nederland is €1,80 per persoon per nacht. Er zijn echter flinke uitschieters. Met name in Amsterdam is de toerist een melkkoe. Met een belasting van gemiddeld €10,80 euro per persoon per nacht is de hoofdstad de duurste gemeente voor toeristen.
Amsterdam rekende op bijna de helft van alle door gemeenten verwachte inkomsten aan toeristenbelasting – €200 miljoen, een flinke stijging ten opzichte van de €112 in 2019. In plaats daarvan zullen de inkomsten waarschijnlijk flink lager uitvallen dan vorig jaar. Na Amsterdam volgen op meerdere straatlengtes afstand Rotterdam (€7,2 miljoen) en Zaanstad (€7 miljoen).
Aan parkeerheffingen dachten gemeenten dit jaar ruim €1 miljard te gaan verdienen. En hier is het uiteraard hetzelfde liedje: het is stil op straat, er wordt weinig geparkeerd en dus blijft het geld weg.
Logischerwijs worden ook gemeenten met veel cultuur-, sport-, recreatie- en horecabedrijven relatief hard getroffen door de crisis. Deze sectoren hebben zwaar te lijden onder de coronamaatregelen en dit vertaalt zich door in een flink extra risico voor de gemeenten waar ze zijn gevestigd.
€89 per Nederlander
De onderzoekers van Exilo hebben op basis van de inkomstenderving op het gebied van toeristenbelasting en parkeergeld en de hoeveelheid cultuur-, sport-, recreatie- en horecabedrijven een risicoscore bepaald. Ze komen op een totaal risico van €1,5 miljard, wat overeenkomt met een gemiddeld risico van €89 per Nederlander.
De risico’s lopen echter flink uiteen per gemeente. Gemiddeld genomen worden grotere gemeenten zwaarder getroffen dan kleinere gemeenten. Vooral steden met meer dan 100.000 inwoners lopen een hoog risico: €138 per inwoner. Dit gemiddelde wordt wel flink omhooggetrokken door Amsterdam. Zonder de hoofdstad zou het gemiddelde voor de grote steden uitkomen op €106 per inwoner.
Ook de Waddeneilanden kunnen flink worden geraakt in de portemonnee: alle Waddeneilanden zijn vertegenwoordigd in de top 10 van gemeenten met de hoogste risico’s.
Wie betaalt de rekening?
Uiteindelijk zal aan het eind van het jaar moeten blijken hoe hoog de totale rekening daadwerkelijk zal oplopen. Maar de vraag wie zal opdraaien voor deze rekening dringt zich nu al op. Gemeenten kijken allereerst naar het Rijk, maar het is ook niet uitgesloten dat gemeenten een deel van het geld moeten ophalen bij hun eigen inwoners, vermoedelijk via hogere belastingen.
Exilo adviseert gemeenten in ieder geval om hun eigen risico zo snel en nauwkeurig mogelijk te kwantificeren, zodat dit ook snel kan worden meegenomen in de begroting. Zo kan ook in de gaten worden gehouden hoe het risico zich ontwikkelt: wordt het groter of juist kleiner? “Daarnaast verwachten wij dat transparantie ook zal helpen in begrip van de raad richting het college ten aanzien van voorgenomen maatregelen”, aldus Erik Koster, partner bij Exilo.
