Circulaire bedrijfsmodellen: grote kansen voor innovatie en kostenbesparing

09 maart 2018 Consultancy.nl

Vijf duurzamheidsexperts hebben het afgelopen jaar bestuurders geïnterviewd van meer dan dertig voorlopers op het gebied van circulair ondernemen, om inzichten op te doen ten aanzien van circulaire economieën. Hun bevindingen zijn gebundeld in het boek ‘Route Circulair, een roadmap voor een circulair bedrijfsmodel. De auteurs betogen onder meer dat circulaire bedrijfsmodellen grote kansen bieden: “Maak het onderwerp daarom belangrijk voordat het urgent wordt.”

De circulaire economie is een duurzaam economisch systeem dat erop is gericht enerzijds de herbruikbaarheid van producten en grondstoffen te maximaliseren en anderzijds waardevernietiging te minimaliseren. Hiermee staat het concept in contrast met het huidige lineaire systeem, waarin grondstoffen worden omgezet in producten, die snel hun waarde verliezen en aan het einde van hun levensduur worden afgeschreven als afval.

Doodzonde, want ieder product en de grondstoffen waaruit het bestaat, leent zich in principe voor hergebruik en vertegenwoordigt een waarde.

Route Circulair

Vanuit de circulaire gedachte zouden we idealiter al onze producten zo moeten ontwerpen, dat deze aan het einde van hun levensduur makkelijk gemaakt of uit elkaar gehaald kunnen worden, zonder dat daarbij te veel CO2-uitstoot plaatsvindt en grondstoffen verspild worden.

Verspillingen zijn anno 2017 echter nog altijd aan de orde van de dag. Iedere inwoner in ons land is goed voor zo’n 14 ton aan ruwe grondstoffen die we gebruiken, grondstoffen variërend van olie en gas tot mineralen en metalen. Het merendeel van al onze consumptie leidt tot een hogere energieproductie en daarmee (indirect) tot meer uitstoot van CO2.

Het algemene bewustzijn van mensen ten aanzien van ons klimaat en het besef dat onze natuurlijke bronnen niet onuitputtelijk zijn, heeft de afgelopen jaren gezorgd dat het circulaire principe veel aan populariteit heeft gewonnen. Ook het bedrijfsleven ziet in dat een focus op meer duurzaamheid niet alleen goed is voor het milieu, maar ook de bedrijfsprestaties kan verbeteren.

Dat economisch perspectief biedt volgens McKinsey & Company de komende decennia enorme kansen. Uit recent onderzoek van het consultancykantoor bleek al dat de circulaire transitie de komende jaren een enorme impuls voor het Europese BBP zal betekenen – tegen 2030 voorspellen ze een economische groei van 7% en een groei van het besteedbare inkomen van 11%, onder andere als gevolg van dalende prijzen van natuurlijke grondstoffen.

Van de grond komen

Ondanks alle duidelijke voordelen van de circulaire economie, lijkt deze maar moeizaam van de grond te komen. De reden? Om te beginnen is het fenomeen voor velen nog relatief nieuw. Er moeten nog enorme stappen gemaakt worden om meer bewustzijn te creëren en de circulaire benadering schopt bovendien tegen veel mainstream bedrijfsmodellen. Daarnaast zijn er enorme veranderingen nodig in de operationele modellen en operaties van organisaties, van ontwerpprocessen tot de uiteindelijke uitvoering.

En ook dan is de circulaire economie niet zomaar een gegeven. Want niet alleen de bedrijfsvoering moet op de schop, ook binnen de gehele waardeketen is een integrale circulaire aanpak vereist. Om echt circulair te opereren, zullen organisaties moeten samenwerken met leveranciers, partners en andere stakeholders, en moeten zorgen voor gedeelde visies om hun energietransitie te versnellen.

Begrijpen welke route gevolgd moet worden richting circulair ondernemen, is precies waar een recent uitgebracht boek – ‘Route Circulair, een roadmap voor een circulair bedrijfsmodel’ – op inhaakt.

Het managementboek is geschreven door vijf experts binnen het vakgebied, te weten: Guido Braam, medeoprichter van Kirkman Company en Powered by Meaning en directeur van C-Creators; Karen Maas, Academic Director van het Impact Centre Erasmus aan de gelijknamige universiteit; Helen Toxopeus, als onderzoeker verbonden aan het Impact Centre Erasmus; en Lieke Ossenblok en Dionne Ewen, Consultants bij Kirkman Company.

Roadmap voor een circulair bedrijfsmodel

In het boek betogen de auteurs dat de circulaire economie diverse kansen biedt voor grondstofefficiëntie en kostenbesparing, technologische innovatie, ketensamenwerking en meer. Vanuit een bedrijfskundige insteek en op basis van hun ervaringen uit de praktijk, helpt het boek nieuwe en bestaande ondernemingen met het zetten van de eerste, of volgende stap richting circulaire bedrijfsvoering.

In het boek worden tientallen praktijkcases behandeld van organisaties die hun circulaire inspanningen hebben weten om te zetten in een succesverhaal. Om tot deze input te komen, hebben de vijf auteurs het afgelopen jaar, onder begeleiding van een commissie bestaande uit donateurs van Stichting Management Studies, wetenschappelijk praktijkonderzoek gedaan onder 30+ beslissers van bedrijven als Auping, Canon, DSM en Philips.

De auteurs van Route Circulair

DSM Niagra produceert bijvoorbeeld tapijten die 100% recyclebaar zijn, door slim gebruik te maken van het levensduurmodel als circulair businessmodel. Philips op zijn beurt, produceert led-verlichting die 80% minder stroom gebruikt. En beddenfabrikant Auping hanteert hun ‘Auping Take Back System’, waarbij de producent bij levering oude matrassen terugneemt en zorgt dat deze oude matrassen volledig gerecycled worden.

Ook elektronicagigant Canon, ten slotte, produceert volgens de principes van zoals zij het noemen ‘Eco-design’: in de ontwerpfase zorgt het bedrijf ervoor dat producten bij einde levensduur gemakkelijk uit elkaar te halen zijn voor remanufacturing of recycling.

De auteurs van Route Circulair stellen in Route Circulair dat de circulaire economie zeker niet enkel van belang is om grondstoffenschaarste tegen te gaan, van oorsprong door analisten de meest genoemde reden voor het omarmen van een circulaire aanpak. “In de praktijk merken we echter nog maar weinig van deze grondstoffenschaarste. Bedrijven zien dit niet altijd als belangrijkste drijfveer voor circulaire innovatie”.

Ze benadrukken dat circulaire bedrijfsmodellen en de nieuwe manier van organiseren vooral kansen bieden op het snijvlak van innovatie en kostenbesparing. Zo zorgt een circulair bedrijfsmodel ervoor dat bedrijven efficiënter omgaan met materialen, verlaagt dit het afval en vermindert het de afhankelijkheid van grondstoffen. Daarbij kan een circulair businessmodel zorgen voor kostenverlagingen en kunnen technologische product- en procesinnovaties leiden tot betere bedrijfsprestaties.

Bovendien blijkt vaak dat kwalitatieve hoogwaardige producten en diensten baat hebben bij een circulair businessmodel, aldus de auteurs. Bovendien levert ook het (nieuwe) duurzame karakter van organisaties belangrijke voordelen op, bijvoorbeeld op het gebied van employer- en stakeholder branding. De intrinsieke motivatie om ‘goed te doen’ sluit daarop aan.

Circulaire bedrijfsmodellen bieden grote kansen

Braam geeft toelichting op het uitgebrachte Route Circulair: “De belangstelling voor de logische en onvermijdelijke circulaire economie is de laatste jaren explosief toegenomen. We staan aan de vooravond van de grootschalige implementatie. Met dit boek willen wij een bijdrage leveren aan organisaties die al zijn begonnen aan deze reis en organisaties die nu hun pad aan het uitstippelen zijn om deze transformatie te ondergaan.”

Hans de Boer, voorzitter VNO-NCW, zegt in een reactie: “Dagelijks lees je over de circulaire economie. Maar hoe ga je er als ondernemer mee aan de slag? Dit boek bevat praktische tips waardoor je niet alleen de wereld een stukje beter maakt, maar je onderneming ook concurrentievoordeel geeft. Zo gaan duurzaamheid en geld verdienen hand in hand. Dat werkt uiteindelijk het beste. Of je nou duurzamer wilt inkopen of minder verspilling in je productieproces wilt.”

Circulaire businessmodellen

Vorig jaar klom ook een andere groep consultants en wetenschappers gezamenlijk in de pen om een boek over circulaire businessmodellen te schrijven. Cécile van Oppen (Copper8), Christiaan Kraaijenberg (Innoboost) en Nancy Bocken (University of Cambridge, TU Delft) schreven het managementboek ‘Circular Business: Collaborate and Circulate’, waarmee ze organisaties een lijst presenteerden van tien stappen om circulariteit te omarmen, waarbij vooral samenwerking van cruciaal belang is.

More on: Kirkman Company
Netherlands
Company profile
Kirkman Company is not a Netherlands partner of Consultancy.org
Partnership information »
Partnership information

Consultancy.org works with three partnership levels: Local, Regional and Global.

Kirkman Company is a Local partner of Consultancy.org in .

Upgrade or more information? Get in touch with our team for details.