Local Energy Venture gestart voor klimaatneutrale woonwijken
Squarewise heeft onlangs sociale onderneming LEV gelanceerd. LEV – Local Energy Venture – gaat zich bezighouden met het helpen van woonwijken in Nederland om klimaatneutraal te worden. Hierbij richt de onderneming zich vooral op afwegingen rondom techniek, financiën en draagvlak onder de bewoners.
In onder meer Amsterdam en Groningen worden anno 2016 nieuwbouwprojecten gerealiseerd met de doelstelling om klimaatneutrale woonwijken te bouwen. Klimaatneutraal betekent dat een wijk of gebied genoeg energie opwekt om in zijn eigen energieverbruik te kunnen voorzien. Toch zijn enkele nieuwbouwprojecten niet genoeg om de duurzaamheidsambities van overheden en gemeenten te verwezenlijken. Uit een evaluatieonderzoek van KplusV Organisatieadvies blijkt dat vooral het verduurzamen van de bestaande woningvoorraad prioriteit verdient in de klimaatambities van het Rijk.
Squarewise, een transitiebureau dat zich richt op duurzame strategieën en innovatie, sluit zich aan bij de conclusie van KplusV. “De echte uitdaging zit in de bestaande woningvoorraad”, stelt het bureau, “De veelheid van eigenaren maakt het halen van een hoge ambitie uitermate complex, want iedereen moet mee doen.” Volgens Squarewise zijn er echter nog geen machtsmiddelen om eigenaren tot verduurzamingsacties aan te zetten. Om die reden heeft Squarewise onlangs LEV geïntroduceerd, een lokale sociale onderneming die gemeenten en woonwijken helpt bij het maken van afwegingen op het gebied van techniek en financiën, en om meer draagvlak te creëren voor het behalen van energieambities.
En die ambities zijn hoog. Een groot deel van de Nederlandse gemeenten wil rond 2030 klimaat- of energieneutraal zijn – bijna 40, bleek in 2009 uit een inventarisatie van Urgenda. Veel gemeenten hebben echter volgens Squarewise nog nauwelijks actie ondernomen. Een voorbeeld van een gemeente die wel stappen heeft gezet in de juiste richting is de Gemeente Enschede, die met de hulp van Squarewise in 2013 begonnen is met het verduurzamen van circa 40.000 woningen. Samen met een andere opdracht – het energieneutraal maken van Bothoven Noord, een wijk in Enschede – stond dit aan de basis van het idee voor LEV.
Iedereen moet meedoen
“Om een doelstelling op wijkniveau te halen, is het essentieel dat alle partijen met bezit in de wijk mee doen”, stelt Squarewise. “Een corporatie die besluit 100 woningen naar label B renoveren, maakt de ambitie van een energieneutrale woonwijk ineens nagenoeg onmogelijk. Een individuele actie schaadt het collectieve belang.” Door het ontbreken van een wettelijk kader om energieambities af te dwingen komen partijen daarom vaak niet verder dan een gedeelde intentie. Het LEV gaat een stap verder. Deze lokale sociale onderneming maakt de belangrijkste partijen uit de wijk aandeelhouder, waardoor zij delen in de kansen en uitdagingen van het verduurzamen van de woningvoorraad. Deze constructie is eerder ook succesvol gebleken bij de bouw en exploitatie van windmolens.
Voordat een wijk klimaat- of energieneutraal kan worden moet altijd eerst een afbakening worden gemaakt van de wijk, en het energieverbruik daarbinnen worden gekapitaliseerd. Squarewise legt uit: “Elke euro die jaarlijks wordt uitgegeven aan energie, kan ook een investering zijn in de besparing van die energie. Bespaarde energie is tenslotte de meest voordelige vorm van duurzame energie.” Als deze stap is gezet gaat LEV zich richten op de vraag welke maatregelen er gekozen moeten werden om kostenefficiënt tot een energie- of klimaatneutrale woonwijk te komen. “Voortschrijdende techniek maakt echter dat de juiste keuze van vandaag, morgen alweer achterhaald is. De vraag zou dus moeten zijn; wat kunnen we vandaag al kostenefficiënt doen, en welke maatregelen moeten we nog even uitstellen? Het begeleiden van die afweging is de voornaamste rol van LEV”, licht het adviesbureau toe.
Omdat iedere wijk zijn eigen verhaal heeft, wil LEV zoveel mogelijk maatwerk gaan leveren in zijn aanpak. Om gemeenten kennis te laten maken met het LEV, start Squarewise in het voorjaar van 2016 met een Creative City Lab. Hierin zullen studenten met het LEV drie woonwijken gaan helpen met hun verduurzamingsopgave. Geïnteresseerde gemeenten kunnen contact opnemen met Squarewise over hun mogelijkheid tot deelname.
