Het duurzaam transformeren van kantoorpanden
In 2024 is het verduurzamen van kantoorpanden voor veel vastgoedeigenaren (en investeerders) een belangrijke doelstelling. Maar wat betekent verduurzaming in de context van kantoorpanden? En hoe kunnen pandeigenaren concreet aan de slag. Martin Troost van HEYDAY Consultancy geeft uitleg.
Bij het verduurzamen van de kantooromgeving denken velen meteen aan het minimaliseren van energiegebruik in het pand. Inderdaad, de escalatie van de energieprijzen dient voor bedrijven als een krachtige stimulans om te investeren in verduurzaming, zoals isolatie en dubbel glas.
Maar er komt veel meer kijken bij verduurzaming. Ook aspecten zoals de catering, apparatuur en de schoonmaak dragen bij aan de CO2-uitstoot. Het is voor bedrijven dan ook steeds belangrijker om ook hier een goed inzicht in te krijgen.
Welke panden?
Bij de duurzaamheidstransitie van kantoorpanden worden voornamelijk de oudere panden onder de loep genomen. De panden die nieuw gebouwd worden voldoen aan de strenge eisen en hoeven geen aanvullende maatregelen te nemen, omdat dit verankerd is in de vergunningverlening. Er wordt bij de bouw namelijk al rekening gehouden met welke systemen en bouwmaterialen gebruikt worden.
Op de peildatum 1 januari 2023 voldeed volgens de RVO 55% van de kantoren aan energielabel C, 33% had op dat moment nog geen label en 12% had een energielabel D of slechter.
Het gaat met name om de kleinere panden waar organisaties vaak als huurder gevestigd zijn. Bij deze panden is het belangrijk om de vraag te stellen welke stappen er ondernomen kunnen worden om deze te verduurzamen. Het is hierbij belangrijk om te weten dat er enkele uitzonderingen zijn waarbij panden worden uitgesloten van de verduurzamingsverplichtingen:
- Monumentale panden
- Panden kleiner dan 100 m2
- Kantoren die nog maximaal 2 jaar in gebruik zijn
Het belang van uitstootkwantificering
Het kwantificeren van uitstoot is van cruciaal belang om de juiste stappen te kunnen zetten richting verduurzaming. Het biedt inzicht in de uitstoot die vrijkomt uit het pand zelf, de bedrijfsvoering en de gehele bedrijfsketen. Deze kwantificering is vooral relevant omdat bedrijven vanaf 2027 verantwoordelijk worden gehouden voor hun niet-gerealiseerde duurzaamheidsmaatregelen.
De overheid zal sancties opleggen voor overtollige CO2-uitstoot, wat bedrijven moet stimuleren om proactief te investeren in duurzame oplossingen. Momenteel ligt de rapportageverplichting vooral bij grote bedrijven, maar kleinere bedrijven zullen spoedig volgen. Waar bedrijven liever in zichzelf investeren dan dat zij boetes betalen, zal dit ervoor zorgen dat de investering in duurzaamheid een aantrekkelijke optie wordt.
“Het is belangrijk om de wisselwerking en gedeelde verantwoordelijkheden tussen huurders en verhuurders te begrijpen.”
Het niet voldoen aan duurzaamheidsverplichtingen kan dus ernstige gevolgen hebben voor organisaties. Deze kunnen variëren van boetes tot mogelijk zelfs het sluiten van panden. Het is daarom van groot belang dat organisaties nauwgezet rapporteren over de CO2-uitstoot en hun duurzaamheidsplannen, om deze mogelijke sancties te voorkomen.
Wanneer de CO2-uitstoot een specifieke hoeveelheid overschrijdt, wordt er, vergelijkbaar met de vennootschapsbelasting, een heffing opgelegd. Om deze reden kiezen bedrijven ervoor om vooraf te investeren in duurzaamheidsinitiatieven om zulke heffingen te vermijden. Deze uitdagingen benadrukken het belang van een proactieve aanpak in duurzaamheidsstrategieën.
Gedeelde verantwoordelijkheid
Maar wie is er nou eigenlijk verantwoordelijk voor het ondernemen van duurzame stappen? Het is belangrijk om de wisselwerking en gedeelde verantwoordelijkheden tussen huurders en verhuurders te begrijpen. Beide partijen hebben specifieke rollen en verantwoordelijkheden om de ecologische voetafdruk van het pand te minimaliseren.
Huurders zijn bijvoorbeeld verantwoordelijk voor de uitstoot die gerelateerd is aan hun bedrijfsprocessen en de stookkosten op basis van de omvang van hun kantoorruimte. Het niet nemen van verantwoordelijkheid kan tot discussies en consequenties leiden, waardoor een constructieve dialoog tussen huurder en verhuurder cruciaal is.
Wanneer verhuurders nalaten verantwoordelijkheid te nemen voor hun pand, kunnen huurders besluiten te verhuizen, wat een hefboomeffect teweegbrengt. Deze dynamiek onderstreept het belang van samenwerking en gedeelde verantwoordelijkheid in het nastreven van duurzaamheidsdoelen.
Praktische leidraad voor verduurzaming
Het verduurzamen van kantoorpanden vereist weloverwogen en deskundige stappen. Een goed startpunt is een nulmeting om de huidige stand van zaken goed in kaart te brengen, om vervolgens een duurzaamheidsplan op te stellen. Hierbij zijn er vele wegen die naar Rome leiden.
“Organisaties heroverwegen steeds meer de functie en de faciliteiten van hun kantoorruimte.”
De noodzaak van professioneel advies en samenwerking met engineeringbureaus komt hier naar voren, om de effectiviteit van verschillende maatregelen – zoals warmteterugwininstallaties en dubbel glas – te beoordelen. Het is hierbij belangrijk om de volgende vragen te stellen:
- Welke maatregelen zijn er voor mij mogelijk?
- Wat zijn de effecten per maatregel?
- En wat zijn de bijbehorende investeringskosten?
Op basis van deze vragen kunnen er weloverwogen keuzes gemaakt worden. Deskundige organisaties spelen een cruciale rol in het bieden van dit geïntegreerd advies, waarbij bouwkundige en werktuigbouwkundige aspecten samenkomen in een businesscase.
Dit verduurzamingsproces is geen eenmalige actie; het vereist continue (bijvoorbeeld jaarlijkse) monitoring en aanpassing aan nieuwe technologieën en materialen om zo optimalisatie te waarborgen en bij te blijven in het snel ontwikkelende innovatieve landschap.
Circulariteit en hybride werken
Als we verder kijken naar de toekomst van kantoorpanden, richting 2030 en verder, wordt er een duidelijke verschuiving zichtbaar richting hogere energielabels. Voor 2030 wordt voor (bestaande) gebouwen gestreefd naar ten minste gemiddeld label A.
Organisaties heroverwegen daarnaast steeds meer de functie en de faciliteiten van hun kantoorruimte, met een trend als hybride werken en de bijbehorende reductie in benodigde vierkante meters. Kantooromgevingen hebben namelijk een grote concurrentiestrijd met de thuisomgeving. Ook worden circulariteit en het hergebruik van materialen belangrijke thema’s.
“Het verduurzamen van kantoorpanden gaat hand in hand met de veranderende visie op de rol van organisaties in de maatschappij.”
De richting van verduurzaming is dus niet alleen energiegerelateerd, maar omvat ook een bewustere omgang met bouwmaterialen, waarbij hergebruik en levensduur centraal staan. Dit alles toont een veranderende visie op de economie en de maatschappelijke rol van bedrijven.
Van binnenuit verduurzamen
Het verduurzamen van kantoorpanden staat centraal in de transitie naar een duurzamere bedrijfsvoering, waarbij de focus ligt op de integratie van hogere energielabels, circulariteit en hergebruik van materialen. Het proces van verduurzaming vereist een holistische benadering, waarbij bedrijven van binnenuit moeten denken, beginnend bij hun bedrijfsprocessen.
Het concept ‘een pand is een schil om een bedrijfsproces’ benadrukt het belang van het afstemmen van de bedrijfsomgeving op het bedrijfsproces, wat steeds meer gestuurd wordt door hybride werken.
Het is essentieel dat bedrijven zich niet beperken tot isolatiemaatregelen, maar ook de kern van hun werkprocessen en de benodigde ruimte daarvoor evalueren. Dit benadrukt de noodzaak om van binnen naar buiten te denken, om zo een transformatie te realiseren die niet alleen ecologisch, maar ook economisch voordelig is.
Het verduurzamen van kantoorpanden en de bewustwording van de eigen verantwoordelijkheid gaan hand in hand met de veranderende visie op economie en de rol van organisaties in de maatschappij. Er is een verschuiving waarneembaar van een puur financiële focus naar een meer gebalanceerde benadering, waarin bedrijven hun maatschappelijke verantwoordelijkheid erkennen en streven naar een economie die bijdraagt aan het algemeen welzijn.
Tot slot is de urgentie van proactiviteit en verantwoordelijkheid van alle stakeholders, zowel huurders als verhuurders, van groot belang in het realiseren van een duurzamere toekomst voor kantoorpanden. Het is cruciaal dat bedrijven hun rol in de maatschappij herzien en bijdragen aan een wereld waar economische groei en duurzaamheid hand in hand gaan, en waar de zorg voor onze planeet een gezamenlijke inspanning is.
