‘Broken record’: Accenture-CEO Nicole van Det vindt het ongelooflijk dat een vrouw aan de top nog steeds bijzonder is
Nicole van Det is CEO van Accenture Nederland. Daarnaast is ze vrouw. En ze is geïrriteerd, omdat de optelsom van die twee feiten anno 2023 nog altijd bijzonder is in Nederland. Hoe is het mogelijk dat er nog steeds zo weinig vrouwen zijn te vinden in de top van ons bedrijfsleven? We spraken er uitgebreid over met Van Det: “Een vrouwenquotum is leuk, maar daarmee los je níet de kern van het probleem op.”
“Beweging in gang brengen”, dat is hoe Nicole van Det haar belangrijkste drijfveer samenvat. “Ik wil het verschil maken – zowel bij onze klanten als intern. Ik houd ervan om verandering te bewerkstelligen, groei te creëren. Die ambitie heb ik altijd gehad.”
Om te zeggen dat ze hierin is geslaagd is nog zwak uitgedrukt. Nadat Van Det midden jaren 90 promoveerde aan de medische faculteit van de Universiteit Leiden en enkele jaren werkte voor Elsevier Science, begon ze in 1999 bij Accenture.
Daar maakt ze alweer bijna 25 jaar impact bij klanten in binnen- en buitenland. En in de twee jaar dat ze inmiddels aan het hoofd staat van Accenture Nederland, maakte de praktijk een indrukwekkende groeispurt door.
Aan de door haar nagestreefde beweging geen gebrek dus, behalve op één belangrijk punt. “Als het gaat om de positie van vrouwen in het Nederlandse bedrijfsleven lijkt het alsof ik een broken record aan het afspelen ben”, vertelt Van Det. “In Nederland hebben we het er al decennia over en elke keer ebt de discussie na een tijdje weer weg zonder dat er iets is veranderd. Het is best treurig dat we het hier nu nog steeds over moeten hebben.”
Wie Accenture de laatste jaren een beetje volgt zou kunnen denken dat het allemaal wel meevalt. Van Det is alweer de vierde vrouw op rij die leidinggeeft aan de Nederlandse praktijk. Wereldwijd wordt het consultancykantoor geleid door Julie Sweet, en met KC McClure naast haar heeft Accenture ook een vrouwelijke CFO.
Maar hoewel gendergelijkheid een belangrijk speerpunt is binnen de IT-dienstverlener – mondiaal behoort het al twee opeenvolgende jaren tot de best scorende bedrijven in de Bloomberg Gender-Equality Index – heeft zelfs Accenture moeite om vrouwen in leidinggevende posities te krijgen.
Terwijl 47% van de ongeveer 730.000 medewerkers bestaat uit vrouwen, vervullen ze nog net geen derde (32%) van de leidinggevende rollen. Desondanks presteert Accenture nog steeds beter dan het marktgemiddelde in de Nederlandse technologiesector, waar slechts 17,8% van de VP- en 12,4% van de C-Suite functies door vrouwen wordt vervuld.
Nederland blijft achter
Het is inmiddels een overbekend probleem dat wereldwijd speelt bij talloze bedrijven, maar er zijn opvallende verschillen per land. En mocht je ervan uitgaan dat ons progressieve Nederland het relatief goed doet, dan zit je er helaas naast.
In de nieuwste editie van het Global Gender Gap Report van het WEF staat Nederland op de 28e plek, ver achter koplopers IJsland, Noorwegen en Nieuw-Zeeland. Ook onze buurlanden Duitsland en België staan in de top tien. Enkele andere landen die ver boven ons staan zijn Nicaragua, Namibië, Rwanda en de Filipijnen.
“Zolang we niet genoeg vrouwen kunnen vinden kun je allerlei quota neerzetten zonder dat er wezenlijk iets zal veranderen.”
Op het gebied van economische participatie en kansen komt Nederland zelfs uit op de 77e plek. In lijn hiermee constateert het WEF dat slechts 15% van de bestuursposities in Nederland wordt bezet door vrouwen.
Vraag of aanbod
Hoe kan het dat Nederland zo ver achterblijft? Vaak wordt gewezen naar de werkgevers. Bedrijven zouden worden geleid door een ‘old boys network’ dat – al dan niet bewust – vooral andere witte mannen aanstelt in leidinggevende rollen. Ook Den Haag lijkt die kant op te hinten – waarom zou er anders een vrouwenquotum nodig zijn dat beursgenoteerde bedrijven verplicht om minimaal één derde van de RvC uit vrouwen te laten bestaan?
Van Det heeft echter een heel andere analyse. “We doen er álles aan om zoveel mogelijk vrouwen aan te nemen en ze te laten doorgroeien. En dat geldt niet alleen voor Accenture – ik zie ook dat andere bedrijven hun best doen. Er liggen wel 100.000 rapporten die laten zien waarom diversiteit belangrijk is – óók voor de bedrijfsresultaten. Dus dat is het probleem niet”
“Het probleem is juist dat we niet genoeg vrouwen kunnen vinden voor leidinggevende posities”, geeft ze aan. “Er zijn in Nederland heel veel bedrijven met mooie targets, en we vissen allemaal in diezelfde kleine vijver.”
Oftewel: er is niet zozeer sprake van een gebrek aan vraag, maar een gebrek aan aanbod. Het rapport van het WEF lijkt Van Dets constatering te ondersteunen: ondanks onze slechte positie op de lijst, wordt Nederland juist genoemd als één van de vijf landen waar bedrijven zich veel inzetten voor een meer genderdivers personeelsbestand.
Een verplicht vrouwenquotum is volgens Van Det dan ook niet de oplossing. “Voor alle duidelijkheid: ik ben vóór het quotum – het is weer een andere manier om het thema op de agenda te zetten – maar zolang we niet genoeg vrouwen kunnen vinden voor leidinggevende rollen kun je allerlei quota neerzetten zonder dat er wezenlijk iets zal veranderen.”
Opzij voor de kinderen
Daarmee dienen zich onmiddellijk twee vragen aan: hoe komt het dat het aanbod zo klein is, en wat moet er gebeuren om het te vergroten? Om te beginnen de eerste vraag. Zoals de cijfers bij Accenture al laten zien is de instroom niet zozeer het probleem, waar het fout gaat is bij de doorstroom.
Van Det: “We hebben genoeg goed geschoolde vrouwen die geschikt zijn om door te groeien, maar ze haken vaak af zodra er kinderen komen. Ze denken: ‘Ik krijg dat niet rond.’ Je kunt er heel ingewikkeld over doen, maar dat is waar het uiteindelijk op neerkomt – nog stééds.”
“Toen ik op mijn 17e naar Nederland kwam was ik verbijsterd dat het hier zo normaal is om te stoppen met werken.”
Dat het nog altijd vooral de vrouwen zijn die hun carrière opzijzetten voor de kinderen is volgens Van Det deels cultureel te verklaren. “Op dit gebied is Nederland nog wat ouderwets. De cultuur zit nog niet zo in elkaar dat het als iets positiefs wordt gezien dat je als vrouw carrière maakt. Toen ik zelf in verwachting was kreeg ik al snel te horen: ‘Dan ga je toch wel minder werken?’ – van progressieve mensen nota bene.”
Dat kinderen en werk wel degelijk te combineren zijn wist Van Det als geen ander. “Ik ben opgegroeid in Suriname en daar werken alle vrouwen – anders heb je gewoon geen geld. Toen ik op mijn 17e naar Nederland kwam was ik verbijsterd dat het hier zo normaal is om te stoppen met werken.”
Werken loont niet
In zekere zin kan dit als een luxeprobleem worden uitgelegd, erkent Van Det. “In Nederland kun je als gezin nog best comfortabel leven zonder dat de vrouw werkt. Maar dat neemt niet weg dat het ontzettend zonde is om je ambitie zomaar opzij te zetten.”
De keerzijde van dit luxeprobleem wijst bovendien op de tweede belangrijke reden dat vrouwen in Nederland hun carrière vaak in de ijskast zetten: waar het comfortabel is om te stoppen, wordt het juist onaantrekkelijk gemaakt om wél te blijven werken.
“Als je wel allebei blijft werken, geef je bijna meer geld uit aan kinderopvang dan dat er extra binnenkomt”, geeft Van Det aan. “En zelfs áls je desondanks besluit te blijven werken, moet je nog maar hopen dat je genoeg dagen kunt krijgen bij de kinderopvang, want vanwege het tekort aan personeel is er vaak simpelweg geen plek.”
De pijn benoemen
Cultuur en een falende kinderopvang. Samen vormen ze volgens Van Det de “cocktail” die de doorstroom van vrouwen naar de top belemmert. “Wat we in Nederland heel goed kunnen is praten over allerlei dimensies – die inderdaad ook wel invloed hebben – zonder te benoemen waar het écht pijn doet, namelijk: het is sociaal nog steeds onwenselijk, het is financieel niet aantrekkelijk en vaak niet eens mogelijk.”
“De jongere generatie maakt me wel hoopvol.”
Gelukkig is er ook goed nieuws: over het veranderen van de cultuur is Van Det redelijk positief gestemd. “De jongere generatie maakt me wel hoopvol. Ik zie dat het daar al veel normaler is om de taken thuis gelijk te verdelen zodat ook de vrouw kan blijven doorwerken. Ook de coronacrisis heeft hierbij geholpen: het is nu veel normaler om flexibel te werken, waardoor werk en privé beter te combineren zijn.”
Dat het nog altijd niet is gelukt om het andere ingrediënt – voorzieningen voor ouders om werk en gezin te combineren – uit de cocktail te verwijderen, vindt Van Det echter ongelooflijk. “Dan denk ik: ‘Hoe bestáát dit in een land als Nederland. En in geen enkele discussie hoor je het nog, aan talkshowtafels gaat het telkens over dezelfde onderwerpen en hier emmert het maar door.”
Even leek het alsof er eindelijk schot in de zaak kwam. “Toen het kabinet werd gevormd en ik hoorde dat ze kinderopvang gratis wilden maken dacht ik: ‘Nou hèhè, nu komt het er eindelijk van.’ Maar dan zeggen ze vervolgens weer dat we het toch niet gratis kunnen maken vanwege het tekort aan personeel. En er wordt nu zelfs gezegd dat het geen goed idee is, terwijl Zweden allang laat zien dat het werkt.”
Het is jouw tijd
De oproep aan Den Haag is dan ook duidelijk: zo’n vrouwenquotum is leuk, maar suggereert dat het binnen bedrijven aan goede wil ontbreekt, terwijl de bal juist bij de politiek zélf ligt. “Maak kinderopvang gratis en zet alle zeilen bij om het personeelstekort op te lossen”, aldus Van Det. “Dát is waar het over moet gaan.”
“Daarmee jaag je bovendien ook die cultuurverandering nog eens aan”, denkt ze. “Als het makkelijker wordt om de kinderen weg te brengen én je ook nog meer geld overhoudt, wordt het voor vrouwen aantrekkelijker om te blijven werken. En dan wordt het vanzelf ook wat normaler – dan ben je niet meer de uitzondering maar de regel.”
In de tussentijd roept Van Det vrouwen op om – ondanks de slechte voorzieningen – toch vooral te blijven werken. “Je investeert nu zoveel in je studie, dat doe je toch omdat je een ambitie hebt? Blijf daar dan in investeren. Het is nu jouw tijd. De wereld ligt aan je voeten: bedrijven zitten op je te wachten – we weten dat we succesvoller zijn met jou aan boord. Waar wacht je op?”
