Consortium helpt provincie Utrecht met aanpak voor landelijk gebied
Arcadis, Over Morgen en Sweco hebben de provincie Utrecht geholpen met het opstellen van denkrichtingen voor het opstellen van gebiedsgerichte oplossingen ter bevordering van gezonde natuur, schoon water en schone lucht.
Mede door klimaatverandering en de neerslag van stikstof staan de natuur en de waterkwaliteit in Nederland steeds meer onder druk. Dit brengt ook de drinkwatervoorziening, schone lucht en een gezonde bodem in gevaar.
In het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) werkt het Rijk samen met de provincies aan gebiedsgerichte oplossingen om dit tegen te gaan. Omdat elk gebied anders is, en dus zijn eigen opgaven met zich meebrengt, wordt per provincie apart invulling gegeven aan het programma.
Dit gebeurt in het Provinciaal Programma Landelijk Gebied (PPLG). Daarbinnen moeten de provincies onder andere aangeven hoe ze de door het Rijk opgelegde doelen willen gaan bereiken. Daarbij moet het NPLG op zijn beurt weer voldoen aan de internationale verplichtingen voor natuur (waaronder stikstof), water en klimaat.
Complexe, maar boeiende klus
Iedereen die de laatste jaren ook maar enigszins het nieuws heeft gevolgd, weet hoe complex deze opgave in de praktijk is. Provincie Utrecht schakelde ingenieurs- en adviesbureau Arcadis, consultancybureau Over Morgen en ingenieurs- en architectenbureau Sweco in om hierbij te helpen. Het consortium bood ondersteuning bij het opstellen van gebiedsagenda’s die kunnen dienen als basis voor het Utrechtse PPLG.
De stikstofcrisis maakte de klus vanzelfsprekend nog complexer, maar tegelijkertijd daardoor ook “boeiend”, laat een woordvoerder van Arcadis weten. “Ondanks alle uitdagingen, hebben we de afgelopen tijd veel vooruitgang weten te boeken door onze aanpak.”
Negen landelijke gebieden
Utrecht telt in totaal negen landelijke gebieden. Voor vier daarvan stelden Arcadis, Over Morgen en Sweco een agenda op. Daarnaast voerde het consortium voor alle negen de gebieden stikstofberekeningen uit.
“We startten in de zomer van 2022 met de inventarisatie van de problematiek, het type boeren dat er werkt en de historie en kernwaarden van de gebieden”, aldus de woordvoerder. “Daarvoor wisten we uiteindelijk ook de gebiedspartners om de tafel te krijgen.”
Vervolgens werden de opgaven voor de provincie Utrecht die terugkomen in het PPLG vastgesteld. Dat gebeurde aan de hand van de doelen van het NPLG. Denk daarbij aan de te realiseren stikstofreductie, waterkwaliteit en Natura 2000-doelen. “Op die manier kregen we grip op de totale opgave en konden we verder.”
Drie denkrichtingen
Vervolgens ontwikkelden de experts van Arcadis, Over Morgen en Sweco drie denkrichtingen voor de ontwikkeling van de oplossingen voor de landelijke gebieden.
De eerste gaat uit van autonome, voorziene ontwikkeling. In dat geval wordt rekening gehouden met het feit dat boeren vrijwillig stoppen omdat ze 55 jaar of ouder zijn en geen opvolger hebben. En door de vrijgekomen productieruimte niet opnieuw te benutten, krimpt de landbouw op een autonome manier, wat bijdraagt aan het realiseren van de doelen.
“Het traject moet leiden tot landelijke gebieden waarmee we straks weer jaren vooruit kunnen.”
In de tweede denkrichting voeren boeren allerlei aanpassingen door binnen hun landbouwbedrijven. Denk aan verduurzamingsmaatregelen, zoals milieuvriendelijker voer voor bijvoorbeeld kippen of koeien. “Deze maatregelen bundelden we allemaal in een landbouwmenukaart, waarin we ook de kosten, een indicatie van de bijdrage aan de verschillende opgaven en de invloed op stikstof uitwerkten.”
Het derde scenario, tot slot, betreft systeemherstelmaatregelen. Dit scenario is echter alleen kwalitatief beschreven en niet uitgewerkt.
Iedereen om de tafel
De drie denkrichtingen zijn samengevat in de gebiedsagenda’s. Deze moeten worden beschouwd als startdocumenten met daarin bouwstenen voor het verdere proces. Aan de hand hiervan kunnen betrokkenen verder werken aan een oplossing die past bij hun gebied en de opgaven.
“Hoewel we formeel niet betrokken zijn bij de concrete invulling van de PPLG houden we wel contact met de provincie”, vertelt de woordvoerder. “We hebben naar ons idee mooi werk geleverd en voelen ons medeverantwoordelijk voor het traject dat moet leiden tot een landelijke gebieden waarmee we straks weer jaren vooruit kunnen.”
Ook Jan Steurrijs, opgavemanager bij de provincie Utrecht, kijkt tevreden terug op de samenwerking. “Knap hoe het Arcadis, Over Morgen en Sweco is gelukt om de gebiedspartners om de tafel te krijgen en tot een constructief gesprek te komen. Dat was bij de start van het project wel anders.”
