Nederland op poleposition voor marktleiderschap in groene waterstof
Nederland heeft alles in huis om Europa’s belangrijkste groene waterstofhub te worden. Dit stellen onderzoekers van Roland Berger en Royal HaskoningDHV in een gezamenlijk onderzoeksrapport. Om deze belofte in te lossen moet de overheid wel snel de handschoen oppakken om de “kip-en-ei-impasse tussen productie en consumptie” te doorbreken.
Naast bekende hernieuwbare energiebronnen als windmolens en zonnepanelen, is in de energietransitie ook een belangrijke rol weggelegd voor groene waterstof.
Met name binnen zware industriële processen – waar elektriciteit niet kan voorzien in de enorme energievolumes die soms in korte tijd moeten worden geleverd – geldt groene waterstof als een goed alternatief voor fossiele brandstoffen. Ook kan het dienen als CO2-vrije grondstof voor chemische processen.
De vraag naar groene waterstof zal de komende decennia naar verwachting wereldwijd exploderen. Het produceren, importeren, opslaan en vervoeren ervan kan echter maar op een paar plekken in Europa, zo blijkt uit de studie van Roland Berger en Royal HaskoningDHV.
Nederland is er daar één van, waarbij de twee bureaus ons land zelfs een unieke koppositie toedichten in de race om Europees marktleiderschap: ons land heeft alles in huis om uit te groeien tot een hub die omliggende landen voorziet van waterstof.
“Het succes voor groene waterstof wordt bepaald door de combinatie van productiecapaciteit, opslag, distributie én markt. Geen van de onderdelen kan zonder de andere, alle schakels van de keten moeten op orde zijn. Nederland scoort in internationaal perspectief hoog op alle vier aspecten”, aldus de onderzoekers.
Nederland gasland
Zijn sterke uitgangspositie heeft Nederland grotendeels te danken aan twee onderliggende factoren: zijn status als doorvoerland voor Europa en zijn geschiedenis als grootschalig aardgasexporteur. Samen biedt dit zowel veel kennis en ervaring als een uitstekende infrastructuur.
Zo kunnen alle havens en faciliteiten die momenteel voor fossiele energie worden gebruikt op termijn beschikbaar worden gemaakt voor groene alternatieven. Daarnaast kan de bestaande aardgasinfrastructuur worden hergebruikt voor het grootschalige transport van waterstof.
Lees ook: North Sea Port kan uitgroeien tot Europese hub voor schone waterstof.
“Gasunie exploiteert momenteel twee parallelle aardgasnetwerken”, aldus de onderzoekers. “Het is van plan één daarvan vóór 2030 om te vormen tot een speciale waterstofruggengraat die alle potentiële waterstofproductie en -import verbindt met belangrijke industriële verbruikslocaties.”
Nederland beschikt tevens over een uitgebreid offshore-aardgasnetwerk waarmee op zee geproduceerde waterstof aan land kan worden gebracht, en over een groot aantal koppelleidingen naar België, het VK, Duitsland en Denemarken. Bovendien wordt gewerkt aan de Deltacorridor, waarmee vanuit Nederland veel waterstof kan vloeien naar het Ruhrgebied.
Ook wat betreft de grootschalige opslag van waterstof kan Nederland profiteren van zijn aardgasverleden. Ons land beschikt over veel zoutcavernes, die al lange tijd worden gebruikt voor de veilige opslag van aardgas. Lege gasvelden bieden ook mogelijkheden, al ligt dit “maatschappelijk gevoelig en vraagt het dus om nauwgezet onderzoek naar mogelijke risico’s”, aldus de onderzoekers.
Grootschalige projecten op komst
Met de productie en markt voor groene waterstof zit het in Nederland volgens Roland Berger en Royal HaskoningDHV ook wel goed. “De productie neemt de komende jaren in hoog tempo toe, een serie grootschalige initiatieven bereikt vóór 2030 de productiefase, vaak gekoppeld aan de opwekking van windenergie.”
“Er gaapt een kloof tussen enerzijds de totale kosten en anderzijds het prijsniveau dat voor afnemers acceptabel is. Het is onzeker hoe lang die situatie blijft voortduren.”
“En vraag vanuit de markt is er ook, en snel groeiend”, vervolgen de onderzoekers. “Er zijn verschillende grootschalige projecten aangekondigd om groene waterstof te gebruiken voor bijvoorbeeld de productie van meststoffen en methanol, fossielvrije staalproductie en een eerste begin van het vervangen van vliegtuig- en transportbrandstof.”
De kip en het ei
Al met al lijkt Nederland zo bijna de gedoodverfde winnaar van de race richting Europees marktleiderschap. Er moet echter nog wel een flink obstakel worden overwonnen. Uit de analyse komt namelijk ook naar voren dat de groene waterstofhandel enige tijd verliesgevend zal zijn.
“Er gaapt een kloof tussen enerzijds de totale kosten en anderzijds het prijsniveau dat voor afnemers acceptabel is”, aldus de onderzoekers. “Het is onzeker hoe lang die situatie blijft voortduren.”
Vanwege deze verliesgevendheid en onzekerheid is het onwaarschijnlijk dat marktpartijen de handschoen oppakken. Daarom roepen Roland Berger en Royal HaskoningDHV de overheid op om dit wel te doen: “De overheid moet de kip-en-ei-impasse tussen productie en consumptie doorbreken.”
Dit vraagt volgens de twee bureaus om “doortastende actie” op drie vlakken. Ten eerste moet de overheid zorgen voor tijdige beschikbaarheid van grootschalige infrastructuur, zowel hergebruikte als nieuwe. Ten tweede moet lokale productie en consumptie worden gestimuleerd en wereldwijde import worden aangetrokken.
Tot slot moet een digitaal handelsplatform worden opgezet. “Wezenlijk daarin is de introductie van een Contract-for-Difference-systeem dat producenten een heldere, stabiele en voorspelbare inkomstenstroom biedt, als tussenstap naar een vrije markt.”
Meer dan een luxe
De prijs die aan de eindstreep van de race naar marktleiderschap ligt te wachten betaalt deze investeringen volgens de bureaus dubbel en dwars terug. Door zich van voldoende groene waterstof te verzekeren zet Nederland grote stappen in het bereiken van energieonafhankelijkheid – een ambitie die gezien de huidige geopolitieke ontwikkelingen des te urgenter is geworden.
Daarnaast verzekert de winnende waterstofhub zich van een belangrijke positie in de nieuwe groene economie, door nieuwe hoogwaardige groene chemie- en productieactiviteiten naar zich toe te trekken en banen te creëren in de duurzame energiesector. Ook kan het Nederland helpen bij het behouden van zijn leidende positie in de wereldwijde offshore- en maritieme sector.
Kortom, genoeg reden om vol op groene waterstof in te zetten, aldus Roland Berger en Royal HaskoningDHV. Het worden van een waterstofhub is echter meer dan een luxe, benadrukken ze: “Als Nederland zijn positie als belangrijke energiehub in de toekomst wil handhaven – dan is het een noodzaak.”
