LEGO SERIOUS PLAY: Samen bouwen aan oplossingen voor complexe problemen
Het kan soms knap lastig zijn om grip te krijgen op een organisatievraagstuk. Hoe maak je iets wat zo complex en abstract is toch tastbaar? Volgens Rutger Stolting, partner bij Kwattaas, ligt het antwoord in kleine, felgekleurde steentjes waar we allemaal weleens mee hebben gespeeld.
Organisaties halen vandaag de dag van alles uit de kast om processen, strategieën en prognoses inzichtelijk te maken – van wanden vol post-its tot geavanceerde BI-dashboards en zelfs digital twins.
Het zijn mooie innovatieve tools, maar soms kom je met iets veel eenvoudigers juist een stuk verder, zo meent Rutger Stolting. “Om als team of bedrijf samen vooruit te komen, kan het lonen om thema’s eens vanuit een ander perspectief te benaderen. Een uitstekende manier om dit te doen is met LEGO.”
Ja, Stolting doelt inderdaad op het beroemde Deense speelgoed. Precies datgene wat de steentjes al vele decennia zo succesvol maakt – je kunt er spelenderwijs oneindig veel dingen mee bouwen – zorgt volgens de Kwattaas-partner dat ze zich ook perfect lenen voor het visueel en bespreekbaar maken van bedrijfsvraagstukken.
De kern van de werkvorm is dat de leden van een groep gedurende een sessie eerst individueel bouwen aan een model van iets, om deze bouwsels vervolgens als team samen te voegen tot een gezamenlijk beeld.
“Zeker bij complexe en abstracte thema’s waar mensen niet tot elkaar lijken te komen, kan de techniek heel effectief zijn”, legt Stolting uit. “De resultaten zijn prima te integreren in een groter strategisch project.”
Serieus spelen
Maar is het niet simpelweg een excuus om lekker te spelen tijdens werktijd? “Eerlijk is eerlijk, ik vind LEGO ook gewoon leuk, net als de meeste mensen”, erkent Stolting. Maar hierin ziet hij juist een van de belangrijkste voordelen: “De werkvorm gebruikt het ontspannende en tastbare van de bekende bouwsteentjes om zakelijke kwesties op te lossen.”
Dat het tegelijk wel degelijk menens is komt tot uiting in de naam van de methode: LEGO SERIOUS PLAY (LSP). De werkvorm werd bedacht door de Deense speelgoedmaker zelf en wordt nu overal ter wereld ingezet bij bedrijven.
Daarbij geldt het bekende Engelse gezegde ‘practice what you preach ‘, maar dan in omgekeerde volgorde – preach what you practice: de werkvorm werd éérst intern ingezet, waarna het evangelie werd verkondigd aan andere organisaties.
“Rond de eeuwwisseling zat Lego in zwaar weer”, vertelt Stolting. “Het bedrijf was de focus kwijt en zocht een manier om veranderingen in de markt beter en sneller te vertalen naar de interne organisatie. Het directieteam gebruikte hun eigen product om dit veelomvattende vraagstuk te bespreken en te vertalen in een gezamenlijke visie. LEGO SERIOUS PLAY was geboren.”
Vier stappen
Spelenderwijs complexe problemen oplossen is leuk, maar het moet niet vrijblijvend worden. Om dat voorkomen is het – zoals bij iedere werkvorm – belangrijk dat het goed begeleid wordt. “Daarom heb ik de LSP-training gedaan en mag ik mij gecertificeerd facilitator noemen in LEGO SERIOUS PLAY”, vertelt Stolting.
Het serieus spelen gebeurt in vier vaste stappen. Vóórdat deze stappen worden doorlopen, krijgen de deelnemers eerst enkele laagdrempelige bouwopdrachten om rustig in te komen. “Daarmee raken ze vertrouwd met de methode”, aldus Stolting. “Zo kunnen ze zich opwarmen voordat ze een complexe vraag moeten behandelen.”
“LSP biedt een universele taal: door middel van fysieke bouwsels en storytelling begrijpen mensen elkaar beter en groeit de verbinding.”
In de eerste echte stap krijgen de aanwezigen een vraag voorgelegd. Stolting: “Bijvoorbeeld: wat is de toegevoegde waarde van jouw afdeling voor het bedrijf? Of: wat zou de positie van ons bedrijf in de markt moeten zijn?”
In stap twee beantwoorden de deelnemers deze vraag – niet met woorden, maar door individueel of samen een model van het antwoord te bouwen met LEGO-steentjes.
In de derde stap – het delen – worden de gebouwde modellen naast elkaar gezet en vertellen de deelnemers over wat ze hebben gebouwd.
Dan volgt de laatste stap: het reflecteren op wat er is gebouwd en gedeeld door middel van vragen en reacties.
Stolting: “Ook kun je scenario’s op het model loslaten. Wat gebeurt als er iemand weggaat, een afdeling wordt opgeheven, of externe factoren veranderen? Deze beslissingen kun je ook vertalen in een aantal principes – guiding principles – die weergeven hoe je in het bedrijf met elkaar wil werken.”
Abstracte ideeën worden tastbaar
LSP kan worden toegepast op talloze verschillende vraagstukken – van het inzichtelijk maken van de huidige en de gewenste positie van een organisatie tot het verbeteren van samenwerking, en van het vormen van een strategie tot het opstarten van een nieuwe samenwerking.
“De toepassingen zijn legio”, aldus de partner. “Het is vooral effectief in situaties waar het belangrijk is om vanuit een gezamenlijke visie te werken en waar de situatie complex is.”
Wat de werkvorm volgens Stolting zo effectief maakt, is vooral dat het de ideeën van deelnemers concreet maakt. “Iets abstracts als een visie of een positie in de markt wordt met deze 3D-taal tastbaar. Ieder individu kan zichzelf in de situatie plaatsen, je kunt de positie van verschillende marktpartijen en stakeholders laten zien en een doelstelling verbeelden.”
“LSP maakt zo’n gecompliceerde context in één oogopslag overzichtelijk én vervolgens kun je de verschillende inbreng combineren tot een geheel”, legt hij uit. “Zo bouw je samen aan een gemeenschappelijk beeld of visie, waar je zelf onderdeel van bent.”
Ook brengt de werkvorm professionals uit de vele verschillende afdelingen van een organisatie samen, die normaliter vaak moeite hebben om elkaar te begrijpen. “De LSP-methode biedt een universele taal: door middel van fysieke bouwsels en storytelling begrijpen mensen elkaar beter en groeit de verbinding”, aldus Stolting.
Daarnaast wijst hij op de “relatieve veiligheid” van de werkwijze. “Deelnemers vinden iets over een bouwsel en praten dáárover. Dit stelt hen in staat hun eigen gedachten op een laagdrempelige, veilige manier over te brengen. De kans op persoonlijke confrontaties is daardoor kleiner en de focus blijft waar hij hoort: op het vraagstuk.”
Bovendien maakt een beeld meer indruk dan woorden, zo stelt hij. “Het maakt iets los bij de deelnemers. Het interactieve van de workshop, waarbij je overlegt en bouwt, leidt tot een collectieve ervaring die het team nog lang bijblijft.”
“En ook niet onbelangrijk”, voegt hij tot slot toe, “het is gewoon leuker dan alleen maar praten. Je zit niet, maar staat op, loopt rond en kunt bouwen. Je hebt met elkaar een veel ontspannener contact en je bereikt in korte tijd resultaat. Vrijblijvend is het níet. Hoe leuk het ook is, we zullen zo’n workshop altijd inzetten om een resultaat te bereiken. Het heet niet voor niets serious play.
