Onderzoek: Kernenergie kan ‘significante rol’ spelen in nieuwe energiesysteem
Kerncentrales kunnen een “significante rol” gaan spelen in het Nederlandse energiesysteem en bijdragen aan het verminderen van onze afhankelijkheid van de import van zeldzame (fossiele) brandstoffen. Dat blijkt uit een grote studie die op verzoek van minister Rob Jetten is gemaakt door onafhankelijke adviesbureaus.
Nederland moet hard op zoek naar alternatieven voor fossiele brandstoffen. Niet alleen vanuit het duurzaamheidsperspectief, maar ook vanwege het garanderen van de continuïteit van de energievoorziening.
De oorlog in Oekraïne maakt momenteel pijnlijk duidelijk hoe afhankelijk we zijn van – soms onbetrouwbare – buitenlandse leveranciers. Tegen deze achtergrond schakelde minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) Witteveen+Bos, eRisk Group en The Hague Center for Strategic Studies in om te onderzoeken welke mogelijke rol kernenergie zou kunnen spelen in de toekomstige energiemix van Nederland.
Het 183 pagina’s tellende rapport laat zien dat het een hoogst complexe kwestie betreft. Bekeken vanuit een energieperspectief komt de belangrijkste conclusie niet als een grote verrassing: kernenergie – elektriciteit opgewekt uit uranium – kan een “significante rol” spelen in de CO2-vrije toekomst van de Nederlandse energievoorziening.
Dat komt onder meer doordat kerncentrales met relatief weinig grondstoffen grote hoeveelheden energie opwekken. Inzetten op meer kernenergie kan daardoor zorgen dat Nederland minder energie én grondstoffen hoeft te importeren.
“Kernenergie draagt bij aan het verminderen van de afhankelijkheid van import van zeldzame grondstoffen”, aldus de onderzoekers. “De directe en indirecte (in de vorm van producten) grondstoffenbehoefte van Nederland is groot. Deze grondstoffen zijn vooral noodzakelijk om de grote hoeveelheden wind, zon, batterijen, elektrolysers en elektrische auto’s te kunnen realiseren.”
Terwijl voor het opwekken van kernenergie vergelijkbare grondstoffen nodig zijn, is dat per opgewekte kWh aanzienlijk minder. “Vooral op de langere termijn zal de relatieve impact van kernenergie toenemen en daarmee de afhankelijkheid van deze grondstoffen afnemen.”
Wordt daarentegen geen gebruik gemaakt van kernenergie, dan zal de afhankelijkheid van de import van energie alleen maar verder toenemen.
Twee nieuwe kerncentrales
In het coalitieakkoord van VVD, D66, CDA en CU zijn plannen opgenomen om twee grote nieuwe kerncentrales te bouwen. Ook wordt de levensduur van de bestaande kerncentrale (in Borssele) verlengd.
Op deze plannen is echter ook flink wat kritiek. Linkse partijen als GroenLinks, PvdA en SP zijn allen tegenstanders van het gebruik van kernenergie. Naast het risico van ongelukken en het radioactief afval dat overblijft, wijzen tegenstanders ook op de hoge prijs van kernenergie en de vele jaren die het kost om een nieuwe kerncentrale te bouwen.
Lees ook: Is kernenergie groen of gevaarlijk? Nederland blijkt sterk verdeeld.
Complexe financiering
In hun rapport kijken Witteveen+Bos, eRisk Group en The Haugue Center for Strategic Studies ook naar enkele van de belangrijkste bottlenecks in het realiseren van een energiesysteem met een belangrijke rol voor kernenergie.
Zo is er ten eerste de complexe financieringsstructuur rond het bouwen van nieuwe centrales. De onderzoekers schatten in dat als nu gestart wordt, pas over elf jaar kerncentrales in bedrijf kunnen gaan. Dat vooraf financieren is een riskante onderneming.
“Kerncentrales vereisen forse investeringen en de totale ontwikkelperiode waarin er geen inkomsten zijn is lang”, leggen de onderzoekers uit. Aan de overheid de taak om dit toch aantrekkelijk te maken voor investeerders, onder meer door langdurige zekerheid te bieden aan investeerders.
Opslag kernafval
Daarnaast is uiteraard veiligheid een cruciaal thema. Bij het bouwen van de centrales moet aan de allerhoogste veiligheidsvereisten worden voldaan. Ook moet verstandig worden omgegaan met de opslag van radioactief afval.
Op dit moment is het beleid dat dit voor minstens 100 jaar wordt opgeslagen in streng bewaakte bunkers van staatsbedrijf COVRA. Maar deze opslagcapaciteit zal ooit opraken, dus moet nu al beleid worden gemaakt met het oog op toekomstige uitbreiding.
Voor hun studie hebben de onderzoekers ook uitgebreid gekeken naar andere landen waar al kerncentraleprojecten zijn gestart (zoals het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Polen en Finland). Met name wat betreft de opslag van kernafval doet Nederland er goed aan te leren van de verschillende manieren waarop zij hiermee omgaan.
Hoe gaat het nu verder?
Eind september deelde D66-minister Jetten de uitkomsten van het onderzoek met het kabinet. Op 6 oktober, tijdens de technische briefing kernenergie, en op 13 oktober, tijdens het commissiedebat kernenergie, neemt hij de kabinetsleden mee in de belangrijkste aanbevelingen en het overheidsbeleid rond het thema.
Hij laat alvast weten dat de studie belangrijke input zal vormen voor de verdere uitwerking van het Nationaal Plan Energiesysteem, dat naar verwachting in het tweede kwartaal van 2023 wordt gepresenteerd.
