Nu het coronavaccin er bijna is, neemt de bereidheid af
Terwijl de ene na de andere farmaceut zeer bemoedigende resultaten naar buiten brengt over de effectiviteit en veiligheid van het coronavaccin, neemt de bereidheid onder Nederlanders om zich te laten vaccineren af. Nu het er alle schijn van heeft dat de eerste Nederlanders binnen twee maanden kunnen worden ingeënt, zorgt het groeiende wantrouwen voor een duivels dilemma voor overheden en mensen zelf.
Een landelijke enquête van I&O Research onder 1.140 Nederlanders laat zien dat de vaccinatiebereidheid sinds juni is gedaald van 73% naar 59%. Peter Kanne, Senior Onderzoeksadviseur bij I&O Research, zegt in het NOS-journaal dat de forse daling in vaccinatiebereidheid alles te maken heeft met vertrouwen.
“Of eigenlijk dus met wantrouwen. Bijna 70% van de ondervraagden die zich niet willen laten vaccineren zegt dat de ontwikkeltijd van het vaccin te kort is waardoor ze het niet vertrouwen. Daarnaast zijn mensen ook bang voor de bijwerkingen die het misschien heeft en verder vragen veel respondenten zich ook af of het vaccin überhaupt gaat werken.”
De lage bereidheid lijkt gezien het nationaal belang enigszins zorgwekkend. Hoewel nog niet volledig helder is hoeveel procent van onze bevolking gevaccineerd moet zijn tegen het coronavirus om groepsimmuniteit te creëren, is een dekkingsgraad van 80% of hoger niet ongebruikelijk. Zo kent het serum tegen de mazelen bijvoorbeeld een dekkingsgraad van 95% en bij het welbekende DKTP-vaccin gaat het om 93%.
Leeftijdsafhankelijk verzet
Uit het rapport van I&O Research blijkt dat de vaccinatiebereidheid onder respondenten tussen de 18 en de 24 jaar het sterkst is gedaald: in juni was 76% van deze jongeren bereid zich te laten vaccineren, momenteel gaat het om 57%. Toch is het verzet het grootst onder respondenten tussen de 35 en de 49 jaar oud: minder dan de helft van deze groep ondervraagden (48%) geeft aan open te staan voor vaccinatie tegen het coronavirus.
Terwijl onder alle leeftijdscategorieën sprake is van een daling in vaccinatiebereidheid, is deze het kleinst onder respondenten van 65 jaar of ouder: in juni stond 85% van de vijfenzestigplussers positief tegenover inenting, op dit moment gaat het om 76%, de hoogste vaccinatiebereidheid van alle leeftijdscategorieën. En dat is allerminst opmerkelijk: voor ouderen gelden gemiddeld genomen immers veel grotere risico’s als ze besmet raken met het coronavirus.
Ideologisch verzet en complotbezwaren
I&O Research vroeg de respondenten ook op welke partij ze tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 hebben gestemd. Naar voren komt onder meer dat de vaccinatiebereidheid het laagst is onder SGP-stemmers (13%). Deze groep geeft aan “principiële bezwaren” te hebben tegen vaccins. De lage vaccinatiebereidheid onder streng gelovigen is niets nieuws, en vormt dan ook al jaren een punt van discussie.
De bereidheid tot inenting tegen het coronavirus is verder zeer laag onder Nederlanders die stemmen op politieke partijen die zich nadrukkelijk afzetten tegen de gevestigde orde, zoals Forum voor Democratie (FvD, 24%), de Partij voor de Dieren (35%) en de PVV (43%).
“Deze hele crisis stinkt naar een complot, blijven aandringen op zaken die de plank misslaan”, zegt een FvD-kiezer over zijn vaccinatiebezwaren tegen de onderzoekers. Een PVV-stemmer voegt daaraan toe: “Daar [in het vaccin] zit dan een chip in waardoor men altijd en overal te volgen is.” Een Partij voor de Dieren-kiezer besluit: “Ik vind het [vaccin] onzin.”
Onder Nederlanders die stemmen op (links-)progressieve partijen, zoals D66 (84%), Partij voor de Arbeid (78%) en GroenLinks (75%), is de vaccinatiebereidheid het hoogst.
Wanneer komt het coronavaccin?
Vier vooraanstaande producenten van het coronavaccin zitten inmiddels in het zogeheten fase 3-onderzoek. Dat is de laatste onderzoeksfase, waarbij een grote groep testpersonen het vaccin krijgt om te testen of het daadwerkelijk werkt. De grootste van deze producenten, de Amerikaanse farmagigant Pfizer, zegt dat zijn vaccin in 90% van de gevallen effectief is.
Als fase 3 dit resultaat bevestigt kan een vergunning worden aangevraagd bij het Europees medicijnagentschap (EMA). Normaal gesproken doet het EMA minimaal vijf maanden over zo'n aanvraag, maar in dit geval zal het proces in weken worden afgerond. Sommige regeringen verwachten al in december of januari te starten met vaccineren. De Nederlandse overheid heeft nog geen concrete tijdslijn aangekondigd.
Andere producenten die zich momenteel in fase 3 bevinden zijn AstraZeneca, Janssen en Moderna.
