Voor Value Based Healthcare bestaat (nog) geen blauwdruk

Veel ziekenhuizen in Nederland omarmen Value Based Healthcare, een aanpak aanpak die de focus van zorg legt op uitkomsten die er voor de patiënt toe doen. De waarde die geleverd wordt aan de patiënt staat dus centraal, in tegenstelling tot traditionele benaderingen, die bijvoorbeeld kosten of processen als uitgangspunt nemen.

Value Based Healthcare (VBHC) is uit de VS overgewaaid, waar het bedacht is door managementgoeroe Michael Porter, die het concept in 2006 de wereld in bracht. In Noord-Amerika is Value Based Healthcare sterk in populariteit gegroeid, als een manier om patiënten meer eigen regie te bieden ten aanzien van het zorgproces, terwijl tegelijkertijd radicale verbeteringen binnen het zorgsysteem worden gestimuleerd. In Europa was het Zweden dat als eerste de methodiek omarmde, en inmiddels werken ook tal van Nederlandse ziekenhuizen met de aanpak.

De staat van Value Based Healthcare

Iris Rienstra deed vanuit adviesbureau Morgens onderzoek naar de staat van Value Based Healthcare in ons land. Ze nam twaalf interviews af met betrokkenen in VBHC-trajecten in zes verschillende ziekenhuizen, en kon hieruit een beeld schetsen van hoe de methodiek wordt ervaren en hoe deze ziekenhuizen het veranderproces begeleiden. 

Uit haar bevindingen komt naar voren dat het belang om meer te focussen op uitkomsten voor de patiënt breed gedragen wordt en als belangrijkste reden geldt voor het omarmen van de methodiek “Ziekenhuizen die hier stappen in zetten merken ook dat dit waardevolle reacties oplevert vanuit de patiënt”, geeft Rienstra aan.
Wat met name opvalt is dat VBHC er nergens hetzelfde uitziet, niet in ziekenhuizen, niet in afdelingen en zelfs niet bij de patiënten. Dit is vooral toe te schrijven aan de vele onduidelijkheden die er rondom de aanpak nog bestaan. Zo bestaat er nog veel onduidelijkheid over hoe om te gaan met budget en kosten, over hoe Value Based Healthcare er hoort uit te zien en welke strategieën het beste aansluiten. Maar ook bijvoorbeeld over hoe de aanpak aansluit bij de bredere zorgketen.

Hoe zeer uiteenlopend de toepassing van Value Based Healthcare is blijkt uit het feit dat Rienstra na twaalf gesprekken over hetzelfde onderwerp het gevoel heeft overgehouden dat ze twaalf gesprekken heeft gevoerd “over totaal verschillende onderwerpen”. 

Geen best practices

Veel ziekenhuizen worstelen verder met de implementatie van VBHC. Zo is er om te beginnen geen voorbeeldziekenhuis dat precies de weg laat zien die leidt naar de beste zorguitkomsten. Met andere woorden, er bestaan nog te weinig best practices. Rienstra: “Enerzijds bleek dat er veel vraag is naar een VBHC-implementatievoorbeeld om aan vast te houden. Anderzijds beseffen betrokkenen dat VBHC een manier van zorg bieden is die moet worden aangepast op de patiënt, de zorgafdeling en de gebruiken van het ziekenhuis.”

Kortom, er is geen standaard blauwdruk of implementatieplan: de implementatie zal altijd moeten worden aangepast op de situatie van het ziekenhuis. Dit betekent dat veranderaars agile moeten zijn en het al lerende in de praktijk moeten brengen.

Voor de implementatieaanpak gelden echter wel enkele gemene delers. Rienstra: “Ziekenhuizen beginnen de implementatie van Value Based Healthcare bij een enthousiaste coalitie, bij sterk leiderschap of bij een aantal pilotteams die passen bij de nieuwe manier van organiseren. Op deze manier willen organisaties voor zichzelf aantonen dat de aanpak werkt, zodat het uiteindelijk ziekenhuis-breed kan worden toegepast.”