KNVB en Monitor Deloitte: BeNeLiga heeft kans van slagen
Er wordt al ruim twintig jaar over gesproken, maar het idee wordt nu voor het eerst formeel onderzocht: de BeNeLiga, een fusie tussen de Nederlandse en Belgische voetbalcompetities. Monitor Deloitte heeft in opdracht van vijf Belgische en zes Nederlandse topclubs een eerste verkennend onderzoek uitgevoerd, waaruit is geconcludeerd dat de BeNeLiga “potentieel significant waardeverhogend” is. De BeNeLiga lijkt hiermee dichterbij dan ooit. Toch denken veel insiders dat de competitie er nooit zal komen.
In 1997 kwam Anderlecht met het plan voor een Belgisch-Nederlandse competitie om het ‘kampioenschap der Lage Landen’. Dit was de eerste maar zeker niet de laatste keer dat er werd voorgesteld om de hoogste divisies in het Belgische en Nederlandse voetbal samen te voegen.
In 2002 vergaderen Anderlecht en PSV over de ‘Benelux-liga’. Vanaf het jaar daarop steekt het idee elke drie jaar de kop op. “Zoals het nu gaat, kunnen we niet verder”, stelt PSV-voorzitter Harry van Raaij in 2003. “De grote voetballanden zuigen ons leeg”, beargumenteert Marco van Basten in 2006. Michael van Praag pleit in 2009 voor een haalbaarheidsstudie: “Er is nooit echt gekeken naar de mogelijkheden die samenvoeging biedt.” Standard Luik-eigenaar Ronald Duchâtelet ziet het in 2012 positief in: “De BeNeLiga is een kwestie van tijd. Anderlecht, Club Brugge, Ajax en PSV zijn alvast akkoord.”
Alle vurige pleidooien ten spijt, leek er nooit daadwerkelijk iets te gebeuren. Tot dit jaar. Op initiatief van de vijf grootste Belgische clubs – Gent, Club Brugge, Genk, Anderlecht en Standard Luik, samen bekend als de G5 – worden drie vergaderingen belegd in het Philips stadion. Vanuit Nederland nemen zes clubs deel: Ajax, AZ, FC Utrecht, Feyenoord, PSV en Vitesse. In mei komt het elftal clubs voor het eerst samen en wordt overeengekomen dat het idee van een fusie nader onderzoek verdient. In juli wordt tijdens de tweede vergadering besloten dat Monitor Deloitte het onderzoek zal gaan uitvoeren.
In oktober vindt de derde vergadering plaats, waarop de resultaten van de eerste fase van het onderzoek – een verkenning van de “theoretische meerwaarde van een BeNeLiga” – worden gepresenteerd. Deze zijn dusdanig positief dat groen licht wordt gegeven voor de tweede fase van het haalbaarheidsonderzoek. Hierin zal Monitor Deloitte onder meer gaan kijken naar het competitieformaat van de BeNeLiga en de gevolgen voor de verschillende competities, waarbij ook per club een impactanalyse wordt uitgevoerd.
Fuseren of achterblijven
Het belangrijkste argument voor het samenvoegen van de competities is nog steeds hetzelfde als twintig jaar geleden: de Belgische Pro League en Nederlandse Eredivisie zijn afzonderlijk veel te klein om mee te komen met de grote vijf Europese competities: de Engelse Premier League, de Spaanse Primera División, de Italiaanse Serie A, de Duitse Bundesliga en de Franse Ligue 1.
Samen zouden Nederland en België de sportieve en financiële kloof kunnen verkleinen en uit kunnen groeien tot Europa’s zesde competitie. Waar de twee competities nu een afzetmarkt van respectievelijk 17 en 11 miljoen kijkers hebben, komen ze samen op 28 miljoen. Daarnaast kan het niveau worden opgekrikt door de beste teams uit beide competities tegen elkaar te laten strijden.
Als het argument altijd gelijk is gebleven, wat is er dan veranderd waardoor het idee nu voor het eerst kans van slagen lijkt te hebben? Het momentum heeft deels te maken met een mogelijke hervorming van de Champions League. Dit jaar stelde de UEFA voor om vanaf 2024 een gesloten competitie te maken van het toernooi. Het idee werd zoveel bekritiseerd dat de plannen weer in de ijskast verdwenen, maar dat er uiteindelijk iets gaat veranderen lijkt onvermijdelijk.
De UEFA wordt continu onder druk gezet door de superrijke eliteclubs uit de vijf topcompetities, die steevast dreigen een eigen competitie te vormen. En zelfs als dit niet resulteert in de door hen verlangde Champions League-opzet, weten ze alsnog steeds meer geld en stadionkaartjes op te eisen zodat het gat met de rest van Europa blijft groeien.
Aanzoek afgewezen?
Zo bezien klinkt het bundelen van de krachten als een slim tegenoffensief. Club Brugge-voorzitter Bart Verhaeghe ziet het in ieder geval helemaal gebeuren. “Als de BeNeliga er volgend seizoen niet komt, gebeurt dat zeker in de twee seizoenen daarna”, liet hij nog voor de vergadering in oktober optekenen in Le Monde, waarbij hij ook vast liet weten dat de competitie zou gaan tussen tien Nederlandse en acht Belgische clubs.
“De eeuwige vraag – en daarop is het antwoord niet altijd even duidelijk – is natuurlijk: zijn de Nederlanders nu echt geïnteresseerd?”
Zoals te verwachten viel, betekent dit dat een aantal clubs uit de huidige Eredivisie en Pro League buiten de boot zouden vallen. Het is dan ook weinig verwonderlijk dat niet iedereen Verhaeghe’s enthousiasme deelt. Een rondgang langs de velden en voetbalpraatprogramma’s doet vermoeden dat België veel meer warm loopt voor het idee dan Nederland. Dat België wel wil is weinig verrassend: het verzoek tot het bespreken van het idee komt van de Belgische topclubs. Maar waarom heeft Nederland er weinig zin in?
“De eeuwige vraag – en daarop is het antwoord niet altijd even duidelijk – is natuurlijk: zijn de Nederlanders nu echt geïnteresseerd?”, stelde de Belgische sportjournalist Peter Vandenbempt bij Sporza. “Want ik kom wel eens in Nederland en mijn Nederlandse collega's zeggen: dat komt er nooit, onze clubs zijn daar niet mee bezig. En dat zeggen ze op basis van hun contacten met clubleiders van Ajax, Feyenoord en PSV. Ze zitten aan tafel uit een soort beleefdheid, omdat Nederlanders nu eenmaal opportunistisch zijn en om de opties toch maar open te houden, want je weet maar nooit.”
De clubleiders zelf lijken de tegenstelling te bevestigen. Waar naast Verhaeghe ook de voorzitters van Genk, Gent en Anderlecht zich duidelijk achter het idee scharen, blijven de bestuurders van de Nederlandse topclubs opvallend stil. De voorzitters die zich wel publiekelijk uitspreken – Cees Roozemond van Heerenveen en Manfred Laros van Sparta – keren zich tegen het plan.
NOS-commentator Jeroen Elshoff steekt zijn afkeer van het idee niet onder stoelen of banken: “Ik word er niet alleen moe, maar zelfs misselijk van”, zei hij in een podcast. “Toen ik van de middelbare school kwam, ging het al over de BeNeLiga. Hoelang is het geleden dat dat schandaal* naar boven is gekomen in België? Ze kunnen het zelfs in hun eigen land niet een beetje goed regelen. En dan is er nog een aantal stadions dat op instorten staat. […] Ik word er verdrietig van en ben ervan overtuigd dat dit nooit zal gebeuren.”
Hordes
De komende tijd moet blijken wie er gelijk krijgt: Verhaeghe of Elshoff. Mocht het Deloitte-onderzoek ook in de volgende fase positief oordelen over het idee, dan is er nog een aantal hordes te nemen. Zo zit de Eredivisie sowieso nog vijf seizoenen vast aan het tv-contract met FOX Sports en is het zeer de vraag of de Belgische en Nederlandse clubs daadwerkelijk bereid zijn tot zo’n ingrijpende stap.
Bovendien heeft de UEFA zich altijd uitgesproken tegen het samenvoegen van competities en gemeld geen Europese tickets te zullen verdelen binnen multinationale competities. De tegenstand is de laatste jaren minder uitgesproken dan voorheen, maar als de Europese voetbalbond het idee toch goedkeurt is het nog altijd de vraag hoeveel Europese tickets zullen worden gegund aan de BeNeLiga. Dat zullen er hoogstwaarschijnlijk minder zijn dan de tien plekken die Nederland en België nu samen hebben.
Zoals altijd bij voetbal, is er voorlopig in ieder geval nog genoeg om over te praten. De 22 jaar aan speculeren over de Belgisch-Nederlandse liga worden vervolgd.
* Het Belgische schandaal omtrent witwaspraktijken, omkoping en matchfixing in het Belgisch voetbal dat nog altijd wordt onderzocht in ‘Operatie Propere Handen’.
