Begroting Eredivisie clubs naar €445 miljoen, maar achterstand groeit

De totale begroting van Eredivisie clubs is de afgelopen jaren gestaag gegroeid. Was het totaalbudget van de achttien beste voetbalclubs van Nederland vijf jaar geleden goed voor zo’n €393 miljoen, zo hebben de clubs het komend seizoen ruim €52 miljoen meer te besteden. De ‘grote drie’ – Ajax, PSV en Feyenoord –hebben hun afstand ten opzichte van de rest vergroot. Ondertussen loopt de achterstand van de Nederlandse competitie op de Europese topcompetities steeds verder op. 

Dat er in de professionele voetballerij veel geld omgaat mag inmiddels als algemeen bekend beschouwd worden, maar de begrotingen lijken alsmaar verder op te lopen. Onlangs nog werd het wereldwijde transferrecord verpulverd toen Paris Saint-Germain bereid bleek een bedrag van €222 miljoen op tafel te leggen voor aanvaller Neymar. Indien de transfer van Ajacied Davinson Sánchez naar Tottenham Hotspur doorgang vindt, zal binnenkort ook het Nederlandse transferrecord worden verbroken – Ajax wil tussen de €40 en €50 miljoen vangen voor de 21-jarige Colombiaanse verdediger, met uitgesproken interesse van niet alleen de Spurs maar ook Real Madrid en Chelsea. De groeiende transferbedragen zijn ook duidelijk terug te zien in de alsmaar oplopende begrotingen in de Nederlandse Eredivisie.

De top 3

Een analyse van alle begrotingen van de achttien clubs die uitkomen in de Eredivisie laat zien dat zij in het komende voetbalseizoen in totaal ruim €445 miljoen te besteden hebben*. De traditionele topclubs Ajax, PSV en Feyenoord hebben veruit het meest te besteden. Samen zijn ze verantwoordelijk voor maar liefst €214 miljoen, bijna de helft van het totale beschikbare bedrag binnen de Eredivisie. Ajax staat dit jaar bovenaan met net als vorig jaar een geschatte begroting van zo’n €80 miljoen, gevolgd door PSV, dat vorig jaar met €85 miljoen nog het hoogste budget had, maar het dit jaar – onder meer door het missen van Europees voetbal – met maar liefst €15 miljoen minder moet doen. Feyenoord staat met €64 miljoen op de derde plek en is – grotendeels dankzij het behalen van de landstitel – de club waar de begroting sinds vorig jaar absoluut gezien het meest is gegroeid, namelijk met €5 miljoen. 

De subtop

Het verschil tussen de top 3 en de rest van de Eredivisieclubs is groot. FC Twente, de club met de vierde grootste begroting van de Nederlandse competitie, heeft met iets minder dan €30 miljoen aan begroting nog niet half zoveel te besteden als Feyenoord. In de seizoenen 2013-2014 en 2014-2015 had de Enschedese club nog een begroting van €46 miljoen, waarmee het toentertijd Feyenoord – dat financieel in zwaar weer verkeerde – voorbleef. Inmiddels zijn de rollen omgedraaid en blijkt FC Twente jarenlang boven haar stand te hebben geleefd, waardoor de club nu nog altijd op de blaren zit. Wel is de begroting iets gestegen ten opzichte van het vorige seizoen (€27,4 miljoen). 

Het grote verschil tussen de begrotingen van de top 3 en van de rest maakt het er volgens sporteconoom Pieter Nieuwenhuis niet spannender op. Hij stelt in gesprek met het FD dat het zo goed als zeker is dat een van de ‘grote drie’ kampioen zal worden: “Het gat met de nummer vier FC Twente is gewoon te groot.” Wel ziet Nieuwenhuis mogelijkheden voor FC Twente om op den duur de aansluiting bij de top te vinden en hij wijst daarbij op het ‘verzorgingsgebied’ van de club: “Hoe ziet de lokale economie eruit, wat is de populatie rond een stadion, wat is de omvang van een stadion, zijn er andere betaaldvoetbalclubs in de buurt en wat is er verder in een gebied te doen? Als je al deze factoren meeneemt, is FC Twente de vierde club van Nederland.” 

Op plaats 5 staat het Arnhemse Vitesse – dat net als de twee vorige seizoenen €26 miljoen te besteden heeft – gevolgd door AZ Alkmaar, dat ook rond moet komen van hetzelfde budget als de voorgaande twee jaren (€23 miljoen). Op de zevende positie staat Heerenveen, dat naar schatting een begroting van zo’n €20 miljoen heeft, waarmee het net iets meer kan uitgeven dan de voorgaande jaren. Plek 8 is met een bedrag van €17,8 miljoen voor FC Utrecht, dat hiermee ook iets meer te besteden heeft dan voorheen. Ondertussen moet FC Groningen het op plaats 9 wel met minder doen: waar de club het vorige seizoen nog ruim €18 miljoen budget had, is dat dit seizoen nog slechts €16,5 miljoen.

Het rechter rijtje

De nummer 10 op de lijst, ADO Den Haag, zal dit jaar naar schatting een begroting van zo’n €18 miljoen hebben, waarmee de club haar gestage begrotingsgroei van de laatste jaren voortzet. Op de 11de plek staat PEC Zwolle met een begroting van €11,7 miljoen, net zo veel als vorig seizoen. De 12de plek is voor Heracles Almelo, waar de begroting (€11,5 miljoen) de afgelopen vijf jaar steeds licht is gestegen. Bij NAC Breda heeft men dankzij de promotie naar de Eredivisie dit seizoen net zoveel te besteden, wat een aanzienlijke stijging betekent ten opzichte van de €7,9 miljoen van vorig seizoen. Op plek 14 staat Roda JC met een begroting van €11,1 miljoen, net iets meer dan de €11 miljoen die men bij Sparta te besteden heeft. Weer net iets lager is de begroting van Willem II, dat €10,9 miljoen kan uitgeven. 

De 17de plaats is voor VVV Venlo, dat door te promoveren veruit de grootste procentuele omzetstijging wist te realiseren. Waar de begroting in het voorgaande seizoen nog op €3,5 miljoen uitkwam, is deze nu bijna verdubbeld en komt daarmee op €6,7 miljoen. De laagste begroting in de Eredivisie komt op naam van Excelsior, dat €6,2 miljoen te besteden heeft. Dit is wel een lichte stijging ten opzichte van de €5,8 miljoen van een jaar eerder. 

Lange termijn

Gekeken naar de ontwikkeling van de begrotingen gedurende de laatste vijf voetbalseizoenen, kan worden opgemerkt dat er een continue groei plaatsvindt: elk jaar blijkt het totaal van de begrotingen hoger dan in het jaar daarvoor. Opgeteld hebben de achttien Eredivisieclubs dit jaar ruim €52 miljoen meer te besteden dan vijf jaar geleden, wat een stijging van 13,4% betekent. De oplopende begrotingen lijken erop te wijzen dat Nederlandse voetbalclubs steeds bedrevener worden in het koppelen van commercieel gewin aan hun sportieve prestaties. Aangezien er in 2012 met FOX een twaalfjarige deal werd gesloten over tv-gelden, zijn de inkomsten die hieruit afkomstig zijn de afgelopen paar jaar ongeveer gelijk blijven. De stijgende begrotingen zijn hier dan ook niet aan toe te schrijven.

Aandelen

De toenemende verwevenheid van voetbal met commercie heeft de afgelopen jaren geleid tot een toename in de interesse van investeerders, ook in Nederland. Van de achttien clubs die in de Eredivisie actief zijn, hebben tien alle aandelen nog zelf in handen. De overige acht hebben hun aandelen (deels) verkocht. De toon hiervoor werd in 2005 gezet toen bankier Dirk Scheringa het Alkmaarse AZ overnam, en er zo voor zorgde dat de club vier jaar later landskampioen werd. 

In 2008 investeerde ondernemer Frans van Seumeren in het destijds noodlijdende FC Utrecht en in 2010 deed een groep Rotterdamse ondernemers hetzelfde bij Feyenoord. In 2010 werd Vitesse gekocht door de Georgiër Merab Jordania, die in 2013 werd opgevolgd door de Rus Aleksander Tsigirinski. Jordania was de eerste buitenlandse eigenaar van een Nederlandse Eredivisieclub, maar niet de laatste. 

Zo kocht in 2015 het Chinese sportmarketingbedrijf United Vansen ADO Den Haag. De overname verliep echter allesbehalve soepel en zorgt nog altijd voor onrust en onduidelijkheid. In datzelfde jaar redde Frits Schrouff Roda JC van de ondergang door te investeren in de Limburgse club. Begin dit jaar klopte er een Zwitserse Rus aan die naar eigen zeggen de club zou overnemen en naar de Champions League zou brengen. Inmiddels zit hij echter vast in Dubai en is Schrouff nog altijd grootaandeelhouder.

In 2013 verkocht ook Sparta een deel van haar aandelen en NAC is in het bezit van tweeëntwintig afzonderlijke aandeelhouders. Ajax, ten slotte, heeft een aantal jaar geleden een deel van haar aandelen naar de beurs gebracht.

Buitenland

Hoewel de begrotingen van de Eredivisieclubs gemiddeld gezien een gestage groei vertonen, raken de Nederlandse clubs steeds verder achter op hun concurrenten uit de grootste competities van Europa. In het jaarlijkse ‘Football Money League’-onderzoek van Deloitte, wijst de adviesorganisatie op de toenemende polarisatie tussen de steeds rijker wordende ‘big five’ – de Premier League, Primera División, Serie A, Bundesliga en Ligue 1 – en de overige Europese voetbalcompetities. Dit toont zich ook in het feit dat er in de lijst van 20 rijkste voetbalclubs – die in het kader van het onderzoek wordt samengesteld – slechts één club niet afkomstig is uit een van deze competities, namelijk het Russische Zenit St. Petersburg. 

De Engelse Premier League spant absoluut de kroon. Hier nam de totale omzet van de Premier League-clubs tussen 2012 en 2016 van zo’n €2,9 miljard toe naar bijna €4,9 miljard, een stijging van bijna 69%. In Duitsland groeide gedurende diezelfde periode de omzet van ongeveer €1,9 miljard naar ruim €2,7 miljard, oftewel met zo’n 42%. De Franse Ligue 1 realiseerde in dezelfde periode een stijging van €1,1 miljard naar €1,5 miljard (36%). In Spanje groeide de omzet van zo’n €1,8 miljard in 2012 tot ruim €2,4 miljard in 2016, een toename van ruim 33%. In de Italiaanse Serie A was sprake van een iets bescheidenere groei. Hier steeg de omzet van €1,6 miljard naar €1,9 miljard, oftewel met 19%.

Hiermee vergeleken vallen de stijgende begrotingen in de Nederlandse competitie een beetje tegen. De verschillen zijn des te pijnlijker gezien de enorme (financiële) achterstand die Nederlandse clubs nu al een tijdje hebben ten opzichte van clubs uit grotere competities. Het afgelopen seizoen waren er ook voor het eerst clubs die meer dan €600 miljoen aan omzet bijeen wisten te brengen. Er waren zelfs meteen drie clubs die dit voor elkaar kregen: Manchester United, FC Barcelona en Real Madrid. 

Hiervoor geldt bovendien hetzelfde als wat sporteconoom Nieuwenhuis al opmerkte in relatie tot de begrotingsverschillen tussen de top 3 en de rest van de Nederlandse Eredivisie (met FC Twente als uitzondering): de kans dat een Nederlandse club de aansluiting weet te vinden bij de Europese top lijkt verwaarloosbaar. De moeilijkheid hiertussen te komen blijkt ook uit het feit dat dezelfde tien clubs al drie jaar bovenaan Deloitte’s Football Money League-top 20 staan. 

In de periode tussen 2013 en 2017 wisten deze tien clubs een gemiddelde omzetstijging van maar liefst 36% te realiseren, waarmee de kloof ten opzichte van de kleinere clubs alleen maar aan het groeien is. De polarisatietrend die Deloitte waarneemt onder Europese competities vindt volgens het adviesbureau ook plaats tussen clubs onderling. Hierbij wordt verwezen naar het groeiende omzetverschil tussen de nummer 1 en de nummer 20 in de Football Money League: in het onderzoek van 1997 stonden de verdiensten van de nummer 1 nog in een 3,2:1 verhouding tot die van de nummer 20, inmiddels is dat een 4:1 verhouding. 

Opbouw inkomsten

Het onderzoek van Deloitte geeft ook inzicht in de manieren waarop de rijkste clubs van Europa hun geld verdienen en hier blijken aanzienlijke onderlinge verschillen in te zitten. Bij de zes allergrootste clubs – Manchester United, FC Barcelona, Real Madrid, Bayern München, Manchester City en Paris Saint-Germain – blijkt het grootste deel van de inkomsten afkomstig uit commerciële activiteiten zoals bijvoorbeeld sponsoring en de verkoop van voetbalshirts. Bij Manchester United (53%), Bayern München (58%) en Paris Saint-Germain (58%) zorgt dit zelfs voor meer dan de helft van de omzet.

Ook verdienen de topclubs veel geld aan de verkoop van de tv-rechten van hun wedstrijden. Champion’s League-winnaar Real Madrid wist het meeste geld op te halen, zo’n €228 miljoen, waarmee de tv-opbrengsten goed zijn voor 37% van de omzet. Ook Manchester United (27%), Barcelona (33%), Manchester City (41%), Arsenal (41%) en Chelsea (43%) verdienden een aanzienlijk deel van hun omzet via uitzendrechten. Procentueel gezien verdiende Juventus het meeste: met een bedrag van €196 miljoen is hier maar liefst 57% van de omzet afkomstig van tv-rechten. 

Het deel van de omzet dat wordt verdiend aan de supporters in de stadions is over het algemeen bescheiden. Manchester United verdiende hier absoluut gezien het meeste aan (€138 miljoen), terwijl deze inkomstenbron bij Arsenal (€134 miljoen) relatief het belangrijkst is, door te zorgen voor 29% van de omzet.

De enorme bedragen die de topclubs verdienen dankzij met name de commerciële activiteiten en de verkoop van uitzendrechten, illustreren nog maar eens hoe de Eredivisie steeds verder aan het achterraken is op de grote competities in Europa. Alleen al de bedragen die in de stadions worden verdiend, waarvan zojuist werd vastgesteld dat ze de minst belangrijke inkomstenbron vormen voor Europese topclubs, stijgen uit boven de gehele omzet van Ajax, de grootste verdiener uit de Eredivise (zo’n €110 miljoen). Voor de uitzendrechten kreeg Ajax het afgelopen seizoen zo’n €9,3 miljoen. West Ham en Leicester – de nummer 11 en 12 uit het vorige seizoen van de Premier League – ontvingen hiervoor ondertussen respectievelijk €116 miljoen en €127 miljoen.

* Inzicht krijgen in de exacte hoogte van de begrotingen van Eeredivisieclubs blijkt lastig. In sommige gevallen spreken verschillende bronnen elkaar tegen of zijn de gegevens gebaseerd op schattingen. De research redactie van Consultancy.nl tracht de daadwerkelijke bedragen zo dicht mogelijk te benaderen, maar het valt desondanks niet uit te sluiten dat de gepresenteerde gegevens hier licht afwijken.