Adviesbureau onderzoekt ingestort dak AZ-stadion

Afgelopen weekend stortte een deel van het dak van het AZ-stadion in. Verschillende experts en betrokkenen zijn het oneens over de precieze oorzaak van het ongeval. Mede hierom schakelde de Alkmaarse voetbalclub ingenieurs- en adviesbureau Royal HaskoningDHV in, dat begin deze week startte met een onderzoek naar het dakincident. 

Terwijl verschillende eerste- en eredivisieclubs in het verleden met name door welwillende gemeenten van hun ondergang zijn gered, kent het Nederlandse voetballandschap ook al een aantal jaar zogenaamde ‘suikerooms’. Een goed voorbeeld hiervan is voormalig bankier Dirk Scheringa, die van 1993 tot 2009 voorzitter van AZ was en in 2005 eigenaar werd van de club. Onder zijn leiding en met zijn financiële steun kreeg de voetbalclub eveneens een nieuw onderkomen: het DSB-stadion, dat in 2006 werd geopend, maar eind 2009, enkele maanden nadat AZ voor het eerst in achtentwintig jaar kampioen werd, van naam veranderde. 

Twee ineenstortingen in tien jaar tijd

De naamswijziging werd destijds doorgevoerd omdat Scheringa’s bank failliet was verklaard. Begin 2009 raakte DSB in opspraak nadat klanten met een hypotheek bij de bank in problemen waren geraakt. Ze moesten opeens veel hogere bedragen gaan aflossen dan verwacht. DSB werd schuldig geacht en kreeg een boete opgelegd omdat de bank zijn klanten onvoldoende had voorgelicht. Ruim een half jaar later kwam DSB opnieuw in de problemen nadat Pieter Lakeman (Stichting Hypotheekleed) spaarders opriep al hun geld van hun DSB-rekening te halen. Deze oproep leidde tot grote liquiditeitsproblemen en uiteindelijk tot het faillissement van de bank. 

Een krappe tien jaar na de ineenstorting van Scheringa’s bank, is nu ook een deel van ‘zijn’ stadion ingestort, vermoedelijk en ironisch genoeg doordat in beide gevallen de constructie niet deugde. Bouw- en brandexpert Ynso Suurenbroek, die tijdens de bouw van het stadion doceerde aan de Universiteit Twente en daarnaast actief was als buitengewoon lid van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, verklaart in dagblad AD dat het stadion veel te licht was uitgevoerd om kosten te besparen: “Een spaghetticonstructie. Ik wacht al dertien jaar tot het in zou storten.” 

Hoor en wederhoor

Op verzoek van de brandweer bekeek Suurenbroek destijds de bouwvergunning en schreef daarover een kritisch rapport, dat opmerkelijk genoeg in een lade verdween. In het verslag werden onder meer vraagtekens gezet bij de brandwerendheid van het dak, die verbeterd had kunnen worden als met dikker staal was gewerkt. De gemeente verwierp dit advies echter. Andries Broersma, indertijd hoofdconstructeur en verantwoordelijk voor de constructieve berekeningen van het stadion, zegt tegenover de NOS dat het rapport hem nooit heeft bereikt, terwijl hij dagelijks in contact stond met de Alkmaarse brandweer, die volgens hem het rapport als “irrelevant” moet hebben afgedaan.

Hoogleraar constructieleer Rob Nijsse (TU Delft) schaart zich in dagblad Trouw achter Broersma. “Staal is heel sterk. En het voordeel van staal is dat het onder druk vervormt in plaats van afbreekt. Als de constructie verkeerd was, dan was het dak al als een dweil gaan hangen.” Hierom gelooft Nijsse dat er sprake is van een ‘bouwfoutje’. “We hebben vaker gezien dat een fout ervoor zorgt dat een gebouw instort.” Broersma onderstreept de woorden van Nijsse: “Als een dak dertien jaar functioneert dan is er niets mis met de constructie. Het stuk dak is in één keer naar beneden gekomen, bijvoorbeeld doordat slecht bevestigde bouten door een rukwind zijn afgebroken.” 

Suurenbroek uit in een gesprek met Veronica Inside zijn bedenkingen bij die verklaring: “Er was tijdens de stadionbouw een hoop gerommel. De gemeente werd aangestuurd door Scheringa.” Dit ging volgens Suurenbroek erg ver: “Als hij sprak, stopten de ambtenaren met werken en ze luisterden. Scheringa huurde allerlei aannemers in. Onderaannemers gingen failliet en moesten ook een skybox kopen voor ze überhaupt aan het werk mochten. Wat doe je als het niks mag kosten en je niet verdienen kunt met minder uren werk? Dan zoek je het in het materiaal. Dunner, lichter, goedkoper, minder kwaliteit. Er gingen zelfs geruchten over partijen afgekeurd staal.” Scheringa spreekt Suurenbroek echter tegen en zegt dat het stadion volgens de normen is ontwerpen en gebouwd. 

“De constructie voldeed niet aan de eisen van het bouwbesluit en niet aan de eisen van de brandveiligheid.”
_{– Ynso Suurenbroek}

Naast de materiaalkeuze en de precieze bouwconstructie, hebben de zonnepanelen – die pas veel later zijn geplaatst, notabene zonder vooronderzoek – ook bijgedragen aan de ineenstorting van een deel van het dak, zo beweert Suurenbroek: “Met die extra belasting en harde wind vanuit een bepaalde hoek met onderdruk en bovendruk krijg je dit. Maar dat gebeurt alleen als de constructie vanaf het begin te zwak is. De constructie voldeed niet aan de eisen van het bouwbesluit en niet aan de eisen van de brandveiligheid. Heel die constructie had sterker uitgevoerd moeten worden.” 

Ook voormalig hoofdconstructeur Broersma begrijpt niet waarom de voetbalclub zonder overleg zonnepanelen op het dak heeft laten plaatsen: “Het is toch gek dat AZ het dak lukraak vol zonnepanelen heeft gelegd en niet aan ons gevraagd heeft of het dak dat aankon.” In een promotiefilm van de zonnepaneelaanbieder worden de vermoedens van Broersma en Suurenbroek bevestigd: “Er waren meerdere uitdagingen bij dit project, waaronder de constructie van het dak, deze was uiteraard niet berekend op [1725, red.] zonnepanelen.” Gek genoeg denkt professor Nijsse daar anders over: “De panelen vormen een extra belasting, maar zo klein dat ze nooit aanleiding kunnen zijn voor deze instorting.” 

En hoe nu verder?

In het AZ-stadion worden de komende tijd geen voetbalwedstrijden gespeeld. Afgelopen maandag startte de Onderzoeksraad voor Veiligheid namelijk met een verkennend onderzoek om te bepalen of een volledig onderzoek naar de oorzaak van de ineenstorting noodzakelijk is. Op diezelfde dag maakte de Alkmaarse voetbalclub bekend dat de Europa League-wedstrijd tegen FC Marioepol en het competitieduel tegen FC Groningen in het stadion van ADO Den Haag plaatsvinden. Wanneer AZ zijn thuiswedstrijden weer in het AFAS-stadion zal spelen, is nog niet bekend, maar de verwachting is dat dit nog maanden zal duren.

Daarnaast maakte AZ deze week bekend dat het Royal HaskoningDHV heeft ingeschakeld om onderzoek te doen naar de ineenstorting van het dak. Inmiddels hebben verschillende experts van het ingenieurs- en adviesbureau samen met de gemeente Alkmaar hun eerste inspecties verricht. Broersma, die na het ongeval geen belletje van AZ kreeg, vindt de gang van zaken onbegrijpelijk: “Het eerste wat je doet lijkt me, is de verantwoordelijk constructeur benaderen. Ik vind het bizar dat men achter mijn rug om is gegaan. Maar goed, ze doen hun best maar.”