Nederlandse CEO's optimistisch over groei maar bezorgd om arbeidsmarkt
Het optimisme onder CEO’s over de wereldwijde economie is jaren niet zo hoog geweest. Dit komt naar voren in een nieuw onderzoek dat werd gepresenteerd tijdens het World Economic Forum in het Zwitserse Davos. Ook Nederlandse topbestuurders zijn opgetogen over de toekomst, wel zijn ze in vergelijking met hun buitenlandse collega’s een stuk bezorgder over de zogenaamde ‘war for talent’.
Het afgelopen jaar beleefde het positieve sentiment binnen het bedrijfsleven voor het tweede jaar op rij een flinke boost. Na in 2016 een dieptepunt te hebben bereikt, waarbij slechts 27% van de CEO’s de toekomst met vertrouwen tegemoetzag, heeft een sprong van maar liefst 28 procentpunten – de grootste toename sinds PwC in 2012 onderzoek doet naar strategische prioriteiten onder CEO’s – ervoor gezorgd dat nu maar liefst 57% van de bestuurders de verwachting uitspreekt dat de wereldwijde economie in 2018 zal verbeteren.
Ondertussen vond er een omgekeerde maar bijna net zo’n grote verandering plaats ten aanzien van de groep die voorspelt dat de economie op het huidige niveau zal blijven. Nadat deze groep vorig jaar uit meer dan de helft van de ondervraagde CEO’s bestond, is dit aandeel nu gedaald naar iets meer dan een derde (36%). Tegelijk is het aandeel dat gelooft dat de economie zal krimpen gekelderd tot een zo goed als verwaarloosbare hoeveelheid: nog maar 5% van de CEO’s voorziet een verslechterende economie – een enorme afname ten opzichte van de alarmerende hoeveelheid die hier in 2016 voor vreesde.
Hiermee heeft het negatieve sentiment rondom de economische vooruitzichten het laagste niveau bereikt sinds deze werd gepeild in het onderzoek en is het ver verwijderd van de 48% uit 2012, toen het wereldwijde herstel dat werd ingezet na de bankencrisis van 2008 nog altijd zeer moeizaam verliep.
Net als zijn buitenlandse collega’s, kijkt ook de Nederlandse CEO vandaag de dag met een opgewekt gemoed naar de toekomst: ruim twee derde verwacht dat er de komende twaalf maanden economische groei zal plaatsvinden, een stijging van meer dan 10% ten opzichte van vorig jaar.
Individuele vooruitzichten
Op het individuele niveau – waarbij CEO’s werd gevraagd om een voorspelling te geven van de vooruitzichten voor hun eigen onderneming – zijn velen van hen echter een stuk voorzichtiger. In vergelijking met vorig jaar nam het aantal dat veel vertrouwen heeft in de toekomst van hun eigen organisatie zelfs aanzienlijk af, van 51% voor 2017 tot 45% voor het huidige jaar. Wel is de groep die gematigd positief is met 5% toegenomen, om daarmee uit te komen op 46%.
Volgens de onderzoekers weerspiegelt deze verandering diverse trends, zoals geopolitieke instabiliteit – waaronder nieuwe invoerheffingen van de Trump-regering – en technologische disruptie, afkomstig van startups en tech-bedrijven die digitalisering inzetten om markten op hun kop te zetten. Dergelijke zorgen behoren tot de belangrijkste factoren die CEO’s als bedreiging beschouwen ten aanzien van de groeivooruitzichten voor hun organisatie. 38% geeft aan zich zorgen te maken om de snelheid van technologische vooruitgang, terwijl de geopolitieke onzekerheid steeg tot de derde plek van de meest gevreesde ontwikkelingen onder CEO’s – een toename van 9% ten opzichte van vorig jaar, waarmee het risico een prioriteit werd voor 40% van de respondenten.
Terwijl een overvloed aan regulering met 42% de meest genoemde zorg blijft voor bestuurders, ‘wint’ dit punt het vandaag de dag nog maar nauwelijks van de angst die bedrijven hebben voor terrorisme: 41% van de CEO’s ziet dit inmiddels als een belangrijke zorg, een stijging van 21 procentpunten sinds een jaar geleden. Hierbij werd het cijfer vermoedelijk flink opgestuwd door de vele aanslagen, onder meer in het Britse Londen en Manchester.
Ook de angst voor cyberdreigingen beleefde een flinke stijging, waarbij onder meer de beruchte WannaCry-gijzelsoftware ervoor zorgde dat 40% van de bestuurders vreest dat zij weleens het volgende slachtoffer zouden kunnen worden. Ook de stijgende kosten van e-criminaliteit liggen hieraan ten grondslag: cybercriminaliteit heeft het bedrijfsleven volgens Deloitte in 2017 zo’n €10 miljard aan schade opgeleverd. De naderende GDPR-wetgeving is een andere stuwende factor – slechte cybersecurity en databeveiliging worden na de invoering van de Europese privacy wetgeving genadeloos afgestraft, zo kunnen de boetes voor grote organisaties na mei 2018 tot in de vele miljoenen lopen.
Zorgen om het vinden van talent
Een zorg die ook in top vijf is blijven staan is de beschikbaarheid van talent. Onder Nederlandse CEO’s is deze angst zelfs nog stukken groter dan over de grens: driekwart maakt zich zorgen over het aantrekken van voldoende geschikt personeel. De ondervraagde bestuurders ervaren vooral een tekort aan mensen met digitale vaardigheden en kennis van technologie, dit tegen een achtergrond van grote en rap stijgende investeringen op het gebied van digitalisering. Volgens recent onderzoek is de Nederlandse digitale economie goed voor €338 miljard en 3,1 miljoen banen, een veelvoud in vergelijking met waar de sector zich een aantal jaar geleden nog bevond. Onder de digitale economie wordt dat deel van de economie verstaan waarvan de toegevoegde waarde wordt gerealiseerd door het gebruik van ICT in de keten van arbeid en dienstverlening.
In de recruitmentzorgen van bestuurders weerklinkt een eerdere studie gehouden onder HR-functionarissen waarin op hoofdlijnen dezelfde conclusie werd getrokken. In dat onderzoek, uitgevoerd door Berenschot, ADP en Performa Uitgeverij, kwam naar voren dat het aandeel van de recruiters dat moeite heeft met werving is gestegen van 23% in 2015 tot maar liefst 63% in het afgelopen jaar.
“Veel bedrijven kunnen de groei niet bijbenen omdat ze moeite hebben om aan geschikte medewerkers te komen”, zegt Peter van Mierlo, bestuursvoorzitter van PwC. Vooruitkijkend voorspelt hij dat dit een structureel probleem zou kunnen worden: “Wij verwachten dat deze trend doorzet en ons land in een periode van langdurige arbeidsmarktkrapte terechtkomt. Met het risico op een afkoeling van onze economie als gevolg.”
De topman van PwC Nederland voegt daaraan toe dat de krapte volgens hem onnodig is, omdat er in ons land grote groepen mensen buitenspel staan, zoals veel 55-plussers, migranten en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. “Meer dan de helft van het onbenut arbeidspotentieel bestaat uit vrouwen”, zegt hij – waarmee hij zich in grote lijnen aansluit bij een noodkreet die in de zomer van vorig jaar werd geuit door Hays. De recruiter concludeerde in een rapport dat er nog een lange weg te gaan is voordat volledige diversiteit en inclusie een feit zijn, iets dat een belemmering vormt voor gelijke kansen op de arbeidsmarkt, en dus ook voor het aantal vrouwen dat hier actief is. Van Mierlo vult aan: “Een andere grote groep, bijna een derde, wordt gevormd door jongeren die niet op school zitten, maar ook geen werk hebben. De arbeidsmarkt is een veelkoppig monster aan het worden.”
Hij roept CEO’s, overheid en onderwijs daarom op om de krachten te bundelen, om zo grote groepen de arbeidsmarkt op te krijgen: “Die moeten samen afspraken maken over investeringen in bèta-onderwijs, permanente educatie en omscholing en het verlagen van de kosten van arbeid. Voor vrouwen moeten er meer prikkels komen, zoals betaalbare kinderopvang, gunstigere fiscale behandeling van het tweede inkomen en het gelijktrekken van beloningen. Ook moet er een gerichter toegangsbeleid voor werknemers uit het buitenland komen en moeten statushouders sneller aan een baan worden geholpen.”
Investeringen
In het onderzoek van PwC wordt ook gekeken naar welke landen de belangrijkste markten vormen voor internationale organisaties. Gevraagd naar welke drie landen ze het belangrijkst achten voor de groeivooruitzichten van hun bedrijf de komende jaren – uitgezonderd het land waarin ze zelf gevestigd zijn – blijft de VS de meest genoemde markt. Met 46% stijgt het percentage dat de opverende wereldmacht noemt met 3% sinds vorig jaar. De eerdergenoemde protectionistische maatregelen zouden hier de komende twaalf maanden echter wel verandering in kunnen brengen.
Tegelijkertijd consolideerde China zijn tweede positie dankzij het feit dat een derde van de bestuurders zich blijft richten op de Aziatische reus. Interessant genoeg zijn twee landen op de lijst vervangen: Indonesië en Saudi-Arabië raakten hun topposities op het gebied van wereldwijde investeringen kwijt, ondanks de voortdurende campagnes om hun respectievelijke economieën te diversifiëren. De plekken van de twee landen worden nu ingenomen door Zuid-Korea en de Verenigde Arabische Emiraten.
Nederland staat niet in de internationale top vijftien van PwC. Dit kan opvallend genoemd worden – volgens cijfers van de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds is Nederland de achttiende grootste economie ter wereld en in combinatie met een relatief goed vestigingsklimaat zou daardoor verwacht mogen worden dat ons land zich in de hoogste regionen zou moeten bevinden. Zo is onze economie bijvoorbeeld ook een stuk groter dan de nummer vijftien op de lijst, de Verenigde Arabische Emiraten, dat een bbp van $403 miljard heeft. Ter vergelijking: het bbp van Nederland wordt geschat op rond de $770 miljard.
Gerelateerd: Familiebedrijven hebben vertrouwen in 2018, war voor talent grootste zorg.
