Slechts 1 procent van Rijksbegroting richting digital
Ondanks het enorme potentieel van digitalisering voor zowel overheidsinstanties als burgers, neemt het Rijk het thema nog niet serieus. Hiervoor waarschuwt adviesbureau Dicitas Consulting in een nieuw onderzoek. Slechts 1,3% van de totale uitgaven van ministeries is te relateren aan digitalisering – “een verontrustend gegeven” stellen de consultants.
Uit de Rijksbegroting 2016 blijkt dat de 12 ministeries volgend jaar in totaal €139 miljard gaan uitgeven aan het uitvoeren van hun overheidstaken. Ondanks het belang van digitale volwassenheid voor de economie en de publieke sector, blijkt dat slechts €1,8 miljard van de totale uitgaven, wat neerkomt op 1,3% van het huishoudboekje, een verband heeft met digitalisering. Onderzoekers van consultancybureau Dicitas Consulting kwamen uit op dit getal door de begrotingen van ieder ministerie* te analyseren, inclusief bijlagen als ‘motie en toezeggingen’. Aangezien de documenten geen ‘digitale doorsnede’ van de uitgaven weergeven, ontwikkelden de adviseurs een regel om de digitale investeringen vast te kunnen leggen. Alle tekst werd gescand op zeven gerelateerde woorden: Digital, Social, Mobile, Analytics, Cloud, Internet of Things en Cyber Security, afgekort als DSMACITCS. Het kostte de onderzoekers meer dan 100 uur aan ‘close reading’ om de taak uit te voeren.
Samuel Pronk, Manager bij Dicitas Consulting, beschrijft de bevindingen als “verontrustend”. “De Rijksoverheid heeft vorig jaar een Nationale Commissaris Digitale Overheid (NDCO) aangesteld. Je zou dan ook verwachten dat digitalisering een belangrijk onderwerp is in de Rijksbegroting van 2016, maar niets is minder waar”, stelt Pronk.
De beperkte aandacht voor digitalisering – van de in totaal 2.215 begrotingsregels gaan er slechts 54 regels over digitalisering – heeft volgens Pronk te maken met het feit dat het thema nog niet verankerd is binnen de organisatie. “De overheid voelt ook wel dat ze er iets over moet zeggen, maar het probleem is dat het nog niet in haar DNA zit. Hierdoor blijven zij op dit gebied enorm achterlopen.” Naast harde data, blijkt ook uit de algemene bewoordingen waarmee er over gesproken wordt, dat de overheid digitalisering niet serieus neemt. “De meeste departementen spreken over digital als ‘toepassing van technologie op publieke middelen’. Sommige departementen gaan al een stap verder en spreken over digital als ‘inzet van gedigitaliseerde publieke middelen voor het generen van maatschappelijke baten’. Maar over de hele linie lijkt het alsof digitalisering er aan de haren wordt bijgesleept”, zegt Pronk.
Voor alle onderzochte begrotingen geldt dat ‘ICT’ het meest voorkomt in de Rijksbegroting van 2016, namelijk 420 keer. Deze wordt opgevolgd door digital/digitaal (270), cyber (141) en data (79). Een diepere kijk in de data laat zien dat er grote verschillen zichtbaar zijn tussen de departementen. De percentages van bedragen die aan digitalisering te relateren zijn, variëren van 0% bij het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) tot 20% bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BKZ). Gekeken naar absolute euro’s geeft Financiën het meest uit aan digitale onderwerpen, zo’n €333 miljoen, terwijl Wonen en Rijksdienst iets meer dan €16 miljoen uitgeeft aan het fenomeen.
Op basis van het onderzoek stelt Pronk dat het tijd is dat ministeries ‘digital’ in hun beleidsdocumenten en begrotingen meer omarmen, in lijn met het groeiende belang van het onderwerp voor hun dienstverlening en bedrijfsvoering. “Onze aanbeveling aan de Rijksoverheid is daarom ook om voor 2017 en daarna een alternatieve, digitale doorsnede van de Rijksbegroting te presenteren. Zodoende krijgt onze volksvertegenwoordiging ook een overduidelijke digitale draaiknop in het huishoudboekje van BV Nederland.”
* Onderzochte departementen zijn Veiligheid en Justitie (VenJ), Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BKZ), Buitenlandse Zaken (BuZa), Infrastructuur en Milieu (IenM), Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (BH + OS), Defensie (DEF), Financiën en Nationale Schuld (FIN + NS), Verkeer en Waterstaat (VWS), Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), Wonen en Rijksdienst (WenRD), Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en Economische Zaken (EZ).
