4 CIOs over de veranderende rol van de IT bestuurder

De rol van de Chief Information Officer (CIO) is wereldwijd aan het veranderen. In Nederlandse bestuurskamers staat de digitale revolutie veel minder hoog op de agenda dan in de rest van de wereld. Om meer te weten over de veranderende rol van de hoogste IT-baas binnen een organisatie gingen Heico Klaassen en Niels Maaswinkel, beiden Informatie Management Young Professionals bij YSE, in gesprek met vier Nederlandse CIO's.

De branche waarin een organisatie zich bevindt is van invloed op de rol die de CIO en IT-afdeling aan kunnen nemen. Hoe belangrijker IT is voor de business, des te meer invloed kan de IT-afdeling uitoefenen op de business. Is tegenwoordig het "u vraagt, wij draaien"-principe dan nog wel van toepassing op IT-afdelingen, of zal de IT-afdeling veel meer leidend moeten zijn?

De CIO van het Leids Universitair Medisch Centrum, Karel van Lambalgen, heeft hier een duidelijk visie op. "Bij het LUMC is het medisch proces leidend. De IT-afdeling denkt wel mee over mogelijke oplossingen maar de, al dan niet latente, behoeftes van de business zijn leidend."

Pieter Schoehuijs, CIO van AkzoNobel: "Uiteindelijk, daar moeten we ook reëel in zijn, is AkzoNobel geen IT-bedrijf. IT is per definitie ondersteunend. Als onze core-business geen IT nodig zou hebben dan zouden we het ook niet hebben bij AkzoNobel. Omdat we nu toch IT hebben kunnen we dit het beste zo efficiënt mogelijk inrichten en bovendien een stapje verder gaan door meerwaarde proberen te creëren. Zo kan de IT-afdeling bijvoorbeeld met behulp van Big Data voor onze Performance Coatings business-area een business case opstellen waardoor zij proactief hun klanten kunnen benaderen."

Remco Coster, Directeur IT bij Van Lanschot, ziet dat IT steeds meer van iedereen wordt. "IT moet letterlijk steeds dichter bij de business gaan zitten en meer als gesprekspartner fungeren. IT behoort niet meer alléén tot de IT-afdeling: het is van iedereen die ermee te maken heeft. De IT-afdeling en de business praten met elkaar over welke gezamenlijke doelstellingen er zijn, en proberen samen in te vullen hoe deze bereikt kunnen worden."

Karin van Baardwijk, Head of IT van Robeco, stelt dat de IT-afdeling niet enkel meer in dienst van de business staat. "Doordat business-processen in toenemende mate afhankelijk zijn van IT, kan de IT-afdeling niet alleen maar reactief handelen. IT moet de nieuwe drijvende kracht worden in het realiseren van business ambities, waarbij IT en de business samen op zoek kunnen gaan naar nieuwe oplossingen."

Veranderende rol van de CIO in de strategiebepaling
"De strategische rol van de CIO wordt steeds belangrijker, maar je moet nog steeds gewoon leveren wat de business wil," aldus Van Lambalgen. "Ik vind het wel bijzonder belangrijk dat mijn IT-organisatie in staat is om de vraag vanuit de business goed in kaart te brengen en door middel van samenwerking tot een passende oplossing te komen. Samenwerken en verbinden is cruciaal in mijn rol als CIO."

Daarbij geeft Van Lambalgen aan dat het niet alleen gaat om het verbinden van personen. "De I in CIO is op een aantal manieren te interpreteren. Het staat nu voor Informatie, maar kan ook voor Innovatie en Integratie staan. Hier bij het LUMC is deze rol voornamelijk Chief Integration Officer, om ervoor te zorgen dat alle schakels, zowel mens als systeem, een goed functionerende keten vormt waar de patiënt logisch doorheen geleid kan worden. Wij zijn bijvoorbeeld nu bezig met het ontwikkelen van een app die bezoekers gemakkelijk door het LUMC kan navigeren."

Pieter Schoehuijs ziet zijn rol echter wel veranderen. Terwijl traditionele IT zaken zoals het opleveren van nieuwe werkplekken voorheen hoofdzaak was, is dit nu duidelijk een bijzaak. "Ik probeer nu juist een cultuur te kweken tussen business en IT waarin mensen goede ideeën of vragen juist willen en durven te stellen. Het is altijd moeilijk om te zeggen: "de business heeft dit bedacht. Er gebeuren nooit dingen in isolatie, dit gaat altijd samen met elkaar, in overleg."

Bij Van Lanschot kan tegenwoordig geen enkele private banker meer zonder IT. Daarom heeft Coster ervoor gezorgd dat IT personeel een integraal onderdeel is gaan uitmaken van de business-afdelingen. "Ik geloof sterk in het bij elkaar brengen van mensen. Op die manier kunnen zij elkaar beter gaan aanvoelen en begrijpen, iets dat leidt tot een vernieuwd inzicht in zowel IT áls de business. Men moet van elkaar accepteren dat er tegenstellingen zijn en dit niet proberen te lijmen. Dan ontstaat er een verkrampt samenwerken. Als het een touwtrekkerij tussen IT en de rest van de organisatie wordt, dan trekt één van de twee uiteindelijk aan het kortste eind. Onze uiteindelijke klanten hebben hier niets mee gewonnen. IT en de business zijn samen bezig met de doelstellingen van het bedrijf te behalen, en soms moet je accepteren dat iets niet optimaal ingericht kan worden omdat een bepaalde andere doelstelling leidend is."

Van Baardwijk heeft voor haar afdeling een duidelijk doel gesteld: de IT-afdeling wordt een business enabler. "Daar wil ik proactief in zijn, een nieuwe mindset creëren is hierbij erg belangrijk. Ik ben constant bezig met: "what's the next step voor onze IT afdeling?"

"We laten ons graag challengen in onze ideeën, zowel binnen als buiten de branche, maar we kijken ook bij andere bedrijven die innovatie, technologie en business samenwerking hoog in het vaandel hebben staan. Al deze prikkels gebruiken we om onszelf te verbeteren. Feitelijk zie ik een CIO als een spin in het web in het gehele business-proces."

Rol van CIO in de toekomst
De rol van de CIO zal zich nog meer verplaatsen richting de integratie van alle onderdelen uit het business- en IT-proces.

Schoehuijs: "Ik heb samen met IT nu het heft in eigen handen genomen als het aankomt op bijvoorbeeld standaard HR of Finance software-oplossingen. IT is nu dwingend aan het opleggen hoe standaard processen verlopen en welke programma's gebruikt zullen gaan worden. IT bepaalt hoe we dingen wereldwijd gaan integreren in Shared Service Centers. Natuurlijk blijven we in gesprek met de business, maar het zal meer op een service-catalogus manier zijn."

Bij Van Lanschot heeft integratie een heel andere betekenis. "Ik heb er een nieuwe rol bijgekregen: data integratie," aldus Coster. "Mijn eigen IT organisatie wordt steeds kleiner en steeds meer IT zaken komen buiten Van Lanschot te liggen, bijvoorbeeld door de Cloud of SaaS. Als IT directeur moet ik gaan bekijken hoe ik al deze data ga integreren." Ook wordt het steeds belangrijker om als CIO te bekijken hoe innovatie omarmd kan worden binnen de organisatie.

Over innovatie is Coster duidelijk: "Soms moet je gewoon vanuit gut-feeling handelen en wat proberen. De bankenwereld zal hier ook steeds meer naartoe moeten. Deze nieuwe manier van werken verwacht een andere mindset van mensen en hier moet je als CIO leidend in kunnen zijn en mensen in mee kunnen krijgen. Neem bijvoorbeeld DevOps: steeds meer nieuwe producten worden in multidisciplinaire teams van marketeers, IT-ers en bankiers ontwikkeld."

Karel van Lambalgen ziet zijn rol als CIO niet veranderen door de komst van nieuwe innovaties. "Als het aankomt op innovaties moet je als CIO snel de consequenties hiervan kunnen zien en toetsen of deze geschikt zijn om te implementeren of juist niet. Ik zie enorme verandering in het speelveld van de nieuwste gadgets en apps, maar ik zie hierdoor geen duidelijke verandering in mijn rol. Integratie is namelijk altijd al een van mijn belangrijkste taken geweest binnen het LUMC."

"Ik weet niet of je de CIO rol stand alone moet blijven behouden in de toekomst", aldus Van Baardwijk. "Het is van belang dat de CIO niet op een eiland zit, maar juist meer samenwerkt met de rest van de organisatie, wellicht evolueert de CIO rol ooit wel tot een nieuw soort rol, de Chief Integration Officer bijvoorbeeld. De CIO's die ik spreek mengen zich steeds vaker in strategische business vraagstukken waarbij in de besluitvorming hierover zowel IT als business aspecten worden meegenomen. Natuurlijk moet je als CIO beschikken over de nodige affiniteit met IT, maar als je vol in de IT materie zit is het ook moeilijk om dat los te laten en er boven te blijven hangen. Als CIO kan je je helemaal ingraven in alle aspecten van IT en alle bits en bytes bespreken, maar of dat aan de CIO tafel zou moeten? Het zijn juist de overkoepelende, meer bestuurlijke vragen die aan deze tafel steeds vaker besproken zouden moeten worden."

Eigenschappen van jong talent
Voor jong talent met CIO-ambitie is het hebben van diepgaande IT kennis geen absolute must, wel een pre. Van Lambalgen: "IT heeft alles te maken met detailkennis op IT en een helicopterview tegelijk. Je moet veel talen kunnen spreken, bijvoorbeeld die van marketing, maar ook heel goed begrijpen wat de IT-mogelijkheden zijn en in staat zijn verschillende afdelingen samen te laten werken."

Coster: "Als jong talent moet je verschillende disciplines gezien hebben buiten IT voordat je mee kan praten met verschillende afdelingen. Ik denk dus als je op managementniveau mee wilt praten je goed in staat moet zijn je in te kunnen leven in een marketeer of commerçant. Je kunt je helaas niet inleven in iedereen. Dan moet je als CIO zorgen dat je mensen binnen je afdeling hebt die dat wél kunnen."

"Connectivity is key", aldus Van Baardwijk, "het allerbelangrijkste is dat je IT en de business met elkaar kunt verbinden. Jong talent moet dus over het juiste DNA beschikken, over de grenzen van IT heen durven kijken. Je moet weten wat er in de organisatie speelt, en vooral ook: daarbuiten. Ik ben op zoek naar mensen die het verschil willen maken met IT."

"Volg je hart," aldus Schoehuijs, "en doe wat je leuk vindt, want daar ben je waarschijnlijk ook goed in." Diversiteit in ervaringen is daarbij heel erg belangrijk. "Diversiteit voegt veel waarde toe omdat je dan met een breder perspectief naar bepaalde processen kijkt. Het voedt jouw nieuwsgierigheid en drive om bepaalde zaken anders te zien, doen en te veranderen."