Arteria: Pak risicomanagement in zorg integraal aan
Veilige auto's vinden wij de normaalste zaak van de wereld. En zo denken we feitelijk al meer dan 30 jaar. In die tijd is er veel veranderd op dat gebied. Denk aan de verplichting van de autogordel en het kinderzitje. Daarnaast is de auto zelf ook veranderd van een metalen box naar een veiligheidsconstructie met airbags en kreukelzones. Dit alles onder invloed van de technische mogelijkheden en toenemende snelheden, maar ook door de veranderende publieke opinie en toenemende verkeersdrukte. Wat heeft dit met zorg te maken?
Het voorbeeld van de auto is een klassieke casus van toegepast risicomanagement. De omgeving verandert continu, en op alle aspecten acteert men in samenhang. In zorgland worden de meeste risico's als aparte fenomenen benaderd. Want als het gaat om een nieuwbouwproject houdt men voornamelijk het financiële risico in de gaten, met name vanuit het perspectief van financiering. Gaat het om de inhoudelijke kwaliteit van zorg, dan is dat aan de professionals, ondersteund door een afdeling Kwaliteit. Zijn het risico's op het gebied van brandveiligheid, bewaking en ook gevaarlijke stoffen, dan behoort het aan Facilitaire zaken. Heeft het te maken met informatieveiligheid, dan mag ICT het opknappen. En ziet men risico's met betrekking tot het imago van de instelling, dan ligt het bij een afdeling Communicatie.
Maar de zorgwereld ondergaat (te) snel metamorfoses. En in een snel veranderende wereld voldoet de wijze van gedifferentieerd risicomanagement niet meer. Immers, een probleem in één van de voornoemde gebieden, heeft een direct effect op alle andere domeinen. Even een hypothetisch voorbeeld: een aantal digitale dossiers blijkt door een journalist te zijn meegenomen op een USB-stick. Dit lijkt natuurlijk een probleem van informatieveiligheid en dus ICT. Echter, de impact hiervan is vele male groter. Het heeft kunnen plaatsvinden omdat ruimtes te makkelijk toegankelijk waren (Facilitair), de imagoschade is enorm (Communicatie), waarbij ook de zorgverzekeraar en de IGZ haar vragen gaan stellen (met mogelijk financiële consequenties) en het vertrouwen in de zorg een forse deuk oploopt.
Het wordt dus hoog tijd om risicomanagement in de zorg als integraal onderwerp op te pakken. Juist de samenhang van risico's en vooral de maatregelen om deze te beteugelen, moeten hierin centraal staan. Als zorgonderneming loop je risico's, dat is een gegeven en deze gevaren nemen alleen maar toe. Daarbij zijn twee zaken van belang om op het hoogste niveau op te pakken: een bewustwording van de integraliteit van de risico's en beantwoording van de vraag hoeveel en welke risico's nog acceptabel zijn en hoe deze dan beheerst kunnen worden. Dit vormt namelijk de leidraad voor de risicodiscussie die door de gehele organisatie zal moeten worden gevoerd.
Want wellicht speelde u in de jaren zeventig ook op de hoedenplank van de auto van uw ouders, of zat u lekker tussen de voorstoelen mee te kijken met het rijden. Als u nu een klein kind los op de achterbank ziet zitten, denkt u dan met weemoed terug aan die tijd of vooral aan wat er kan gebeuren wanneer er hard wordt geremd?
Een artikel van Nico Baas en Jacco Aantjes, oprichter van en adviseur bij Arteria Consulting.
