Arteria en AICOM begeleiden digitale transformatie in huisartsensector

Drie landelijke huisartsenkoepels – LHV, NHG en InEen – zijn samen met Zorgverzekeraars Nederland en Patiëntenfederatie Nederland Project een project gestart om het IT-systeem waarmee huisartsen communiceren te moderniseren. Het zogeheten ‘project XIS’ wordt begeleid door veranderadviseurs van Arteria Consulting, in samenwerking met AICOM.

Zowel binnen de private als publieke sector is er vandaag de dag bijna geen branche te vinden waar geen digitaliseringsslag gaande is. Of het nou gaat om het Rijk, gemeenten, pensioenuitvoerders, verzekeraars, banken of tuinbouwers – overal worden stappen gezet om optimaal gebruik te maken van de nieuwste technologische mogelijkheden. Terwijl dit ook geldt voor de ziekenhuisbranche, dreigt de huisartsensector volgens LHV, NHG en InEen* achterop te raken op het digitale vlak. De koepelorganisaties wijten dit aan wat ze de “digitaliseringsparadox” noemen. Een verschijnsel dat het makkelijkst kan worden omschreven als de wet van de remmende voorsprong toegepast op digitalisering: doordat de huisartsen vroeg zijn begonnen met automatiseren en jarenlang vooropliepen, zien ze volgens de koepels onvoldoende de noodzaak tot verdere digitalisering.

Om de dreigende achterstand te voorkomen, hebben ze nu gezamenlijk de ‘Visie digitalisering huisartsenzorg 2019-2022’ gelanceerd. “Er komt een hele wereld aan devices op ons af die data genereren. Denk bijvoorbeeld aan metingen via je smartwatch. ICT is de toekomst, we hebben het nodig”, vertelt LHV-bestuurslid Carin Littooij aan platform Zorgvisie. “Individuele huisartsen vinden dat het best goed gaat met de digitalisering. Maar als je het probleem beschouwt in de context van een veranderende wereld, moet er nog heel veel gebeuren”, vult Ineen-bestuurder Maarten Klomp aan: “De sense of urgency wordt onvoldoende gevoeld. Het is aan ons als bestuurders om die urgentie over te brengen en te vertalen in verstandig beleid.”

Om te zorgen dat de voor 2022 gestelde doelen worden behaald, is de visie is uitgewerkt in een roadmap, waarin de digitaliseringstrajecten zijn onderverdeeld in drie domeinen: (1) Patiënten en zelfmanagement, (2) Huisartsenzorg- en praktijkvoering en (3) Multidisciplinaire en regionale samenwerking. In het werken aan de digitaliseringsambitie kan er gebruik worden gemaakt van de €125 miljoen die in het hoofdlijnenakkoord voor de huisartsen beschikbaar is gesteld voor ICT. Hiervan gaat €50 miljoen naar de verbetering van de infrastructuur, terwijl de overige €75 miljoen is gereserveerd voor het project OPEN: omdat in 2020 iedere Nederlander zijn of haar medische gegevens online moet kunnen inzien, is de zorgsector druk bezig zijn patiënteninformatiesystemen open te stellen. Binnen de huisartsensector gebeurt dit via het project Online Patiëntinzage in de Eerstelijnszorg in Nederland, oftewel OPEN. 

Project XIS

Naast dat deze patiënteninformatiesystemen toegankelijk worden gemaakt, wordt in de visie voor 2022 ook de ambitie uitgesproken voor een moderniseringsslag van de volledige huisartseninformatiesystemen, waar de patiënteninformatiesystemen deel van uitmaken. Alle 5.000 Nederlandse huisartsenpraktijken werken met zo’n huisartsinformatiesysteem, oftewel HIS. Hiermee worden ook afspraken ingepland, medicijnen voorgeschreven en declaraties naar verzekeraars verzorgd. Naast de HIS worden ook de ketenzorginformatiesytemen (KIS) voor chronische zorg en de informatiesystemen voor de avond/nacht en weekendzorg op de huisartsenposten (HAPIS) aangepakt. In het kader van deze moderniseringsslag zijn de drie huisartsenkoepels samen met Zorgverzekeraars Nederland en Patiëntenfederatie Nederland project XIS gestart.

Project XIS wordt uitgevoerd onder leiding van zorgadviseur Arteria Consulting, in samenwerking met AICOM, een adviesbureau uit Bilthoven. Onderzoek van e-health expertisecentrum laat zien dat er in de huisartsenzorg met minstens zeventien verschillende informatiesystemen wordt gewerkt: negen HIS, vijf KIS en drie HAPIS. Terwijl er jaren geleden een – mislukte – poging is gedaan om tot één systeem te komen, wordt dat streven inmiddels niet meer wenselijk geacht: “Als je te weinig systemen hebt, kun je er misschien niet alles mee”, aldus Littooij tegenover Zorgvisie: “We hebben gezegd: we weten niet het ideale aantal systemen, maar we kunnen wel formuleren aan welke basiseisen ze moeten voldoen.”

Onderwateractiviteit

“Binnen project XIS wordt een framework voor toetsbare eisen voor huisartsinformatiesystemen opgeleverd”, legt een woordvoerder van Arteria Consulting uit. “De invulling hiervan leidt tot een eerste set aan toetsbare basiseisen ten aanzien van de informatiesystemen waar de huisarts mee werkt.” Zo is het nodig dat alle gebruikte informatiesystemen met elkaar kunnen communiceren, wat eisen stelt op het gebied van standaardisatie en koppelingen. “Die eisen hebben te maken met functionaliteit, maar ook met veiligheid en zeker ook interoperabiliteit”, legt Klomp uit aan Zorgvisie. “In feite zijn het standaarden die de huisartsen nooit zien”, vult NHG-bestuurder Rob Dijkstra aan: “Het model is vooral bedoeld voor de ontwikkelaars van de informatiesystemen. Het is een soort onderwateractiviteit, die cruciaal is voor leveranciers.”

“Het project zorgt voor het ontwerp voor de toekomstige beheer- en uitvoeringsorganisatie. Zo wordt er met elkaar gewerkt naar meer toekomstbestendige huisartseninformatiesystemen.”
_{– Arteria Consulting}

In het verleden heeft het NHG al verschillende zorginhoudelijke standaarden ontwikkeld, en nu speelt de vereniging ook een belangrijke rol in het opstellen van de basiseisen voor ICT en huisartsenzorg. Hierbij werkt het NHG samen met Nictiz. “Wij beschrijven waaraan een systeem moet voldoen: hoe noteer je wat, op welke manier in je systeem zodat de informatie herkenbaar en uitwisselbaar is”, aldus Dijkstra tegenover Zorgvisie. Ook de zorgverzekeraars zijn betrokken bij de ontwikkeling van toetsbare eisen in project XIS. Ze kunnen er bovendien aan bijdragen dat er voldoende ICT-mankracht kan worden ingezet en bij gezamenlijke regionale HIS-keuze compensatie bieden voor noodzakelijke desinvesteringen.

Vanuit Arteria Consulting wordt tot slot benadrukt dat de ontwikkeling van de set eisen geen eenmalige exercitie is: “De basisset blijft na oplevering onderhevig aan verandering en doorontwikkeling. Tevens wordt een toetsingsprocedure en een plan voor het beheer van de doorontwikkeling van de basisset opgeleverd”, aldus een woordvoerder. “Het project zorgt verder voor het ontwerp voor de toekomstige beheer- en uitvoeringsorganisatie. Zo wordt er met elkaar gewerkt naar meer toekomstbestendige huisartseninformatiesystemen, die nodig zijn om mee te gaan in de digitalisering binnen de zorg.”

* De LHV (Landelijke Huisartsen Vereniging) behartigt de belangen van ruim 12.000 huisartsen en huisartsen in opleiding. Het NHG (Nederlands Huisartsen Genootschap) is de wetenschappelijke vereniging van huisartsen en heeft als doel een wetenschappelijk verantwoorde beroepsuitoefening door de huisarts te bevorderen. InEen behartigt de belangen van gezondheidscentra, huisartsenposten, zorggroepen, eerstelijns diagnostische centra en regionale ondersteuningsstructuren.