Circular procurement enabler van circulaire economie

Het is algemeen bekend dat grondstoffen schaars zijn. Als onze maatschappij op de huidige wijze voortleeft zullen zeldzame grondstoffen als tantalum en wolfraam in 2030 op zijn. Organisaties voelen mede hierdoor de druk om mee te gaan doen aan de circulaire economie. Maar wat is de circulaire economie? Hoe kan circular procurement (inkoop) hier de ‘enabler’ van zijn? En wat levert circular procurement organisaties op? Cas van Arendonk, Managing Partner van consultancybureau Kirkman Company, geeft antwoord op deze vragen.

Circulaire economie

Bij de circulaire economie wordt er -simpel gezegd- gestreefd naar een economie zonder afval. Het is een economisch systeem dat gericht is om de herbruikbaarheid van producten en grondstoffen te maximaliseren. Het doel hierbij is om zo min mogelijk producten aan het eind van de levenscyclus te vernietigen. Kijkend naar de totale wereldwijde inkoopbudget van multinationals kunnen zij een enorme boost geven aan deze circulaire economie, door het inzetten van circular procurement.

Uit recentelijk onderzoek van onderzoeksbureau TNO ‘Kansen voor de circulaire economie in Nederland’ is gebleken dat een circulaire economie jaarlijks €7 miljard kan opleveren en 50.000 banen. Daarnaast blijkt dat Nederland op het gebied van afvalverwerking een vooraanstaande positie heeft ten opzichten van Europa. Zo wordt 78% van ons afval gerecycled, 19% verbrand en daarvan energie opgewekt en wordt slechts 3% van ons afval gestort. Mooie cijfers maar we zijn er nog niet. Deze circulaire economie komt er dus aan, circular procurement is één van de manieren om deze economie te stimuleren.

Circular procurement

Maar, wat is circular procurement? De essentie van circular procurement is dat de inkoper borgt dat de producent (of een andere verwerkende partij) de producten of materialen aan het einde van de levensduur of de gebruiksfase, weer (optimaal) in een nieuwe cyclus kan inzetten. Zo ontstaat een waarde cirkel zonder begin of eind van de producten/materialen. Op deze manier moeten bedrijven meer gaan samenwerken en is een objectieve, onafhankelijke coördinatie nodig. Inkopers zijn hier professionals die niet keihard onderhandelen maar de vaardigheden bezitten zoals we die terug zien bij een goede samenwerkingspartner. De inkopers willen bij de nieuwe business modellen niet het onderste uit de kan te halen, maar proberen goede afspraken te maken binnen de keten. Afspraken die beginnen bij het design van producten en eindigen met de vraag wat te doen met de producten als deze aan het eind van hun levenscyclus zijn.

Van ‘ownership naar usership’

Circular procurement is opgebouwd vanuit verschillende stromingen.

• Om te beginnen het ‘pay per use’ model: Klanten sluiten hierbij een contract af met de leverancier, maar worden geen eigenaar van het product. Zij betalen slechts voor het gebruik van het product. Waarom zouden wij in deze tijd nog een mobiele telefoon bezitten terwijl je alleen gebruikmaakt van de dienst die deze levert, namelijk bellen? Hetzelfde kan gelden voor een koelinstallatie of een tapijt. Alle organisatie hebben hierbij een voordeel dat de producten gerecycled worden. De essentie is hier ook dat de prikkel om circulaire verbeteringen door te voeren ook bij de partij liggen die ze kan verbeteren, namelijk de producent.
  
  
• Daarnaast zijn er ‘koop en terugkoop modellen’: Hierbij worden klanten wel eigenaar van een product. Zodra echter het eind van de levenscyclus is bereikt heeft de producent de verplichting het product terug te kopen en het weer op te nemen in de waardeketen zonder downcycling van de materialen. Een groot voordeel van dit model is dat de kopende organisatie zelf de levensduur van het product bepaalt. Dit model wordt gebruikt wanneer het gebruiksgedrag van de klant een factor van belang is. Zo kan voorkomen worden dat producten onwenselijk worden behandeld omdat ze (tijdelijk) hun eigendom zijn.
  
  
• Tot slot bestaan er ‘koop en doorverkoop modellen’: Een inkoper kan zorgen dat hij, voor de producten die hij inkoopt, kanalen beschikbaar heeft die na gebruik voor een goede verwerking zorgen. Met als grote voordeel dat het mogelijk wordt voor grote afvalstromen inkomsten te ontvangen in plaats van kosten te maken voor de afvoer. Deze methode wordt gebruikt voor producten die te weinig waarde hebben voor een gebruiksovereenkomst of om te worden teruggekocht. Bij deze producten is een goede verwerking van essentieel belang. Koffiebekers zijn hier een goed voorbeeld van.

Green Deal Circular Procurement

Inmiddels worden in Nederland de eerste stappen op het gebied van circular inkoop gezet. Zo hebben een aantal maanden diverse partijen, waaronder initiatiefnemers organisatieadviesbureau Kirkman Company en het Ministerie van EZ, het platform ‘Green Deal’ Circular Procurement opgericht. De Green Deal helpt maatschappelijke organisaties en overheidsinstanties met het uitvoeren van circulaire plannen. Eind vorig jaar hebben 18 organisaties (als Gemeente Amersfoort, ASR en Dura Vermeer) zich verbonden aan het initiatief en aangegeven om in 2014 minimaal 2 circulair inkooptrajecten te starten.