TwynstraGudde adviseert Rijkswaterstaat over emissieloos bouwen
Rijkswaterstaat zet de komende jaren vol in op verduurzaming: de ambitie is dat in 2030 alle bouwplaatsen en al het bouwtransport emissievrij zijn. TwynstraGudde hielp bij het opstellen van de roadmap richting dat ambitieuze doel – en inmiddels komt het emissievrij bouwen goed op stoom.
Jaarlijks werkt Rijkswaterstaat samen met diverse (bouw)bedrijven aan tientallen grote en kleinere bouw- en infraprojecten. Tot op heden zorgen die activiteiten voor de nodige vervuiling – denk aan de uitstoot van schadelijke stoffen als CO2, NOx en fijnstof. In de strijd tegen de opwarming van de aarde, stikstofschade en schadelijke effecten voor de gezondheid wil Rijkswaterstaat daar een einde aan maken.
Dat is echter geen gemakkelijke opgave en hierbij spelen diverse vragen: Wat is een haalbaar tempo waarmee het materieel kan worden verduurzaamd? Welke investeringen vraagt dit? En hoe kan voor de benodigde elektriciteit worden gezorgd? Daarnaast zijn oplossingen vanuit de markt voor de komende jaren moeilijk te voorspellen.
Afwachten is echter geen optie. Daarom is vorig jaar een eerste versie van de ‘Routekaart Zero Emissie Bouwplaats’ opgesteld, waarmee de complexe ambitie wordt vertaald naar een behapbare opgave. Momenteel wordt deze routekaart verder uitgewerkt.
Voor het opstellen van de routekaart werd de hulp ingeschakeld van TwynstraGudde, dat momenteel ook de procesbegeleiding verzorgt voor de routekaart Schoon en Emissieloos Bouwen. In het komen tot een concreet plan was het belangrijk om de onzekerheden te minimaliseren en zoveel mogelijk draagvlak te creëren onder de vele betrokken partijen. In het kader van beide aandachtspunten werd bij het opstellen nadrukkelijk de samenwerking opgezocht met de gehele keten.
En dat draagvlak betaalt zich uit, kunnen we inmiddels vaststellen. De roadmap ligt er alweer ruim een jaar en het emissieloos bouwen breidt zich als een olievlek uit binnen Rijkswaterstaat en daarbuiten. Meer dan 30 projectteams van Rijkswaterstaat zijn begonnen om emissieloos bouwen als concrete ambitie in hun project op te nemen. Ook lopen al verschillende pilotprojecten.
Joost Meijer, adviseur Mobiliteit en Infrastructuur bij TwynstraGudde, maakt dan ook tevreden de tussentijdse balans op. “De roadmap heeft echt geholpen om een doel dat nog ver weg lijkt concreter te maken en zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers te laten beseffen dat we nu echt aan de slag moeten. Mooi om te zien hoe bij overheden, bouwbedrijven en producenten stappen naar schoon en emissieloos gemaakt worden.”
Back to the future
TwynstraGudde is ook ingeschakeld voor de procesbegeleiding van het vervolgtraject voor de routekaart voor de gehele sector, via het programma Schoon en Emissieloos Bouwen.
“We hebben allereerst een overzicht gemaakt van relevante trends voor de bouwplaats”, vertelt Meijer. “Voorbeelden zijn het gebruik van schone brandstoffen of elektrificatie, het gebruik van drones en circulariteit. In een sessie met ruim 30 professionals uit de hele keten hebben we mogelijke toekomstbeelden geschetst. Hoe ziet een emissievrije bouwplaats er over tien jaar concreet uit? Wat is realistisch? Welk beeld wordt door betrokkenen gedeeld?”
“De roadmap is zo concreet als nodig, maar laat ook ruimte voor ontwikkelingen waar je nu nog geen weet van hebt.”
Om zo goed mogelijk in te spelen op de per definitie onkenbare toekomst werd hierbij de zogeheten ‘futuring’-methode toegepast. Meijer: “Dit is een effectieve methode om het gesprek over de toekomst te structureren. De toekomst laat zich lastig voorspellen, maar het is wel mogelijk om met de kennis van nu in te spelen op de signalen en veranderingen uit de sector, zodat strategische keuzes kunnen worden gemaakt.”
In een tweede sessie werd volgens de methode van ‘backcasting’ onderzocht welke acties nu nodig zijn om binnen 10 jaar bij het gedroomde eindbeeld uit te komen. “De acties zijn onderverdeeld in de werksporen techniek, financiering, contracteren en governance. Ook hebben we tussentijdse mijlpalen geformuleerd. Tot slot hebben we markttransities geschetst. Daarin hebben we vooral gekeken welke partijen voor de transitie nodig zijn, wat we van hen verwachten en hoe we ze kunnen stimuleren.”
Zo kwamen de betrokken partijen samen tot de routekaart. “De roadmap is zo concreet als nodig, maar laat ook ruimte voor ontwikkelingen waar je nu nog geen weet van hebt. Op die manier is de kans het grootste dat alle bouwplaatsen van Rijkswaterstaat in 2030 volledig emissievrij zijn. En doordat de roadmap in samenspraak met alle partijen in de keten is ontwikkeld – leveranciers, aannemers, ingenieursbureaus, opdrachtgevers en kennispartijen – is er ook een breed draagvlak.”
Elektrische graafmachines
Er zijn diverse projecten waar nu al succesvol elektrisch bouwmaterieel wordt ingezet, of waar vergevorderde plannen zijn ontwikkeld. Zo zet de aannemer bij het project A16 Rotterdam elektrisch bouwmaterieel in zoals graafmachines, betonmixers, overslagkranen en shovels. Daarnaast paste het bouwbedrijf een innovatie toe met de inzet van een elektrische asfaltzaagmachine.
Andere voorbeelden zijn het project Kribverlaging Oeverbescherming Pannerdensch Kanaal – waar de aannemer een vol-elektrische 30 tons graafmachine gebruikt en 4 dumpers, een shovel en een kraanschip laat elektrificeren – en het project ViA15, waarvoor werd onderzocht welke leveranciers er zijn van elektrische boorstellingen, betonpompen, betonmixers, 80 ton rupshijskranen, verreikers, hoogwerkers en graafmachines.
