Verdere groei van Schiphol kost Nederland juist miljarden
De maatschappelijke discussie over Schiphol lijkt inmiddels zo oud als de luchthaven zelf. Maar hoe ver de opvattingen ook uit elkaar liggen, over één ding lijkt iedereen het al die decennia eens: een groter Schiphol draagt bij aan de Nederlandse welvaart. Tot nu dan, want volgens nieuw onderzoek van CE Delft schaadt verdere groei de welvaart, terwijl krimp juist zou kunnen zorgen voor meer welvaart.
Op basis van een maatschappelijke kosten-batenanalyse concludeert het bureau dat de bestaande groeiplannen voor Schiphol – die voorzien in een stijging van 500.000 naar 540.000 starts en landingen – de komende 100 jaar leiden tot een welvaartsverlies van maar liefst €2,3 miljard tot €3,1 miljard.
De onderzoekers kwamen tot deze uitkomst door welvaart in brede zin te definiëren. Naast de directe economische effecten werden ook geluidshinder, klimaateffecten, gezondheidsgevolgen en kosten van lokale luchtverontreiniging meegenomen in de analyse.
Met name de kosten van de geluidshinder en klimaateffecten lopen flink in de papieren. Alleen al aan de geluidshinder van de 40.000 extra vluchten hangt een prijskaartje van €2 miljard, onder meer doordat de geluidsoverlast leidt tot gezondheidsschade – denk aan een grotere kans op verhoogde bloeddruk en daarmee een verhoogde kans op hart- en vaatziekten.
De grotere klimaateffecten van de extra vluchten zou in andere sectoren tot extra kosten leiden: doordat de uitstoot daar dan verder moet worden teruggebracht zullen duurdere maatregelen nodig zijn.
De welvaartseffecten van het tevens onderzochte krimpscenario zijn volgens CE Delft lastiger te bepalen, mede omdat deze ook afhankelijk zijn van de economische groei en het gevoerde klimaatbeleid. Het terugbrengen van het aantal starts en landingen naar 375.000 zou vele miljarden kunnen kosten, maar ook opleveren.
Pijler weggeslagen
De conclusies van het onderzoek staan haaks op wat zo ongeveer heel Nederland decennialang voor lief nam: Schiphol zou een van de belangrijkste pijlers zijn van onze welvaart. Zelfs bij CE Delft zelf klinkt verbazing over de uitkomsten van het onderzoek.
“Eerdere studies laten zien dat groei van Schiphol belangrijk is voor de Nederlandse economie en een positief effect heeft op onze welvaart. Deze studie laat voor het eerst zien dat je daar vraagtekens bij kunt zetten”, vertelt onderzoeker Martijn Blom aan EenVandaag. “Groei van Schiphol is slecht voor de welvaart van Nederland. Dat is een robuuste conclusie uit ons onderzoek.”
Hij voegt toe dat het team van CE Delft geen aanwijzingen heeft gevonden voor de aloude aanname dat groei cruciaal is voor het behoud van een gunstig vestigingsklimaat en werkgelegenheid.
“We zien dat de Schiphol-regio op volle toeren draait en dat de werkloosheid laag is. Als Schiphol verder groeit gaat dat ten koste van groei en werkgelegenheid in andere sectoren, omdat het arbeidsaanbod nou eenmaal beperkt is. Dus dat zijn geen uitspraken die heel hard gemaakt kunnen worden, zeker niet op basis van deze studie.”
‘De vraag is nu hoe Schiphol moet krimpen’
Het onderzoek vond plaats in opdracht van de gemeente Aalsmeer. Eind vorig jaar schaarde het kabinet zich achter de groeiplannen in de Luchtvaartnota, waarin Schiphol de ruimte krijgt om te groeien tot 540.000 starts en landingen. Dit tot groot ongenoegen van vele omwonenden en lokale bestuurders, die de overlast nu al te groot vinden.
“Groei van Schiphol is slecht voor de welvaart van Nederland. Dat is een robuuste conclusie uit ons onderzoek.”
De voltallige gemeenteraad van Aalsmeer nam een motie aan waarin het collegebestuur werd gevraagd onderzoek te laten doen naar de economische effecten van groei en krimp van Schiphol. Op basis van de resultaten pleit de raad nu nogmaals voor een stevige koerswijziging.
“Met dit rapport in de hand is de vraag niet langer hoe Schiphol moet groeien, de vraag is hoe Schiphol moet krimpen”, stelt raadslid Ronald Fransen namens de klankbordgroep Schiphol van de gemeenteraad.
Besluit over groei nu niet aan de orde
Schiphol toont zich minder overtuigd door de uitkomsten. De positieve effecten voor de bereikbaarheid en het vestigingsklimaat zouden onvoldoende zijn meegenomen in het onderzoek, en de plannen om geluidsoverlast en uitstoot te beteugelen zouden zijn onderschat.
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat houdt zich enigszins op de vlakte, maar laat wel weten dat “gebruikte aannames en uitgangspunten vaak bepalend zijn voor de uitkomsten” van dergelijke onderzoeken. “Een besluit over groei is op dit moment niet aan de orde. Het kabinet is demissionair en de Luchtvaartnota is door de Tweede Kamer controversieel verklaard”, aldus een woordvoerder tegenover EenVandaag.
