Vijf implementatietips voor het nieuwe inburgeringsstelsel

Met de nieuwe Wet inburgering is vanaf 1 januari 2022 het nieuwe inburgeringsstelsel van kracht. Voor gemeenten én statushouders betekent dit een grote verandering.

Gemeenten worden weer verantwoordelijk voor het organiseren van de inburgering en de statushouders werken aan een persoonlijk Plan Inburgering en Participatie (PIP). Hierbij komt de lat voor het aanleren van de taal hoger te liggen en het leertraject wordt gecombineerd met (arbeids)participatie.

RadarAdvies werkt al een tijd met verschillende gemeenten samen aan het inrichten van het nieuwe inburgeringsstelsel. Daarnaast heeft het adviesbureau onderzoek gedaan naar de invoering van de Wet inburgering. Geïnspireerd door deze ervaringen hebben experts van het bureau vijf aanbevelingen die kunnen bijdragen aan een succesvolle implementatie van het nieuwe inburgeringsstelsel. 

1: Goed samenwerken kan niet zonder heldere regie

Het is van belang om de samenwerking tussen betrokken partijen te optimaliseren. Samenwerken op bestuurlijk-strategisch niveau maar zeker ook op uitvoerend niveau. Nauwe banden tussen de verschillende betrokkenen kunnen voor een complete, allesomvattende schets van de problematiek zorgen.

Hoewel de meerwaarde van een goede samenwerking door alle betrokkenen gedeeld zal worden, is het van belang om de uitvoering ervan niet te onderschatten. De praktijk wijst uit dat samenwerking tussen organisaties met verschillende belangen en professionals met verschillende achtergronden en perspectieven een uitdaging kan zijn. Investeer in de regierol die hierbij hoort.

Met elkaar een gemeenschappelijk doel formuleren en informatie delen op casusniveau kan helpen. Denk hierbij aan het gezamenlijk voeren van de brede intake en het voeren van multidisciplinaire overleggen wanneer nodig.

2: Investeer in een goede definiëring van het gewenste inburgeringsaanbod

Voor het ontwikkelen van een inburgeringsaanbod is een helder gemeentelijk beleidskader nodig. Wat moet anders dan nu? Wat is nodig en hoe vullen we onze regierol in? Doe een marktconsultatie zodat je goed op de hoogte bent van de mogelijkheden en beschikbare expertise. 

Definieer helder je gewenste aanbod en bepaal vervolgens welk deel je in eigen beheer wil uitvoeren en welk deel je wil aanbesteden. Er zijn meerdere instrumenten voor uitbesteden, zoals aanbesteden of het inzetten van een subsidie. 

3: Werk cultuursensitief

Cultuursensitief werken is een belangrijk element van een geslaagde inburgering. De Handreiking Cultuursensitief werken van de VNG (2018) beschrijft vijf mogelijke oplossingsrichtingen om tot een cultuursensitieve aanpak te komen: doe kennis op van de leefwereld en achtergronden, werk samen met ervaringsdeskundigen, bied maatwerk voor ondersteuning en zorg, werk outreachend en zorg voor diversiteit in het personeel. 

Door het toepassen van deze sensitiviteit wordt er in de inburgering verder gekeken dan alleen taal en werk; de nieuwkomer staat centraal. 

4: Erop af en voor en door

Het risico van het ontwikkelen van een nieuw stelsel is dat het nagenoeg uitsluitend ontwikkeld wordt vanuit het gemeentehuis. Denken en ontwikkelen over de mensen waar het over gaat, in plaats van met de mensen waar het over gaat. Ook in de voorbereidingen op de nieuwe wet kan er al cultuursensitief gewerkt worden door actief de doelgroep te betrekken.

Ga in gesprek met huidige of (ex-)inburgeraars over hun ervaringen en behoeften en toets voorgenomen plannen. Dit kan één op één, in een focusgroep of zelfs in een grootschalige consultatie met eventuele ondersteuning van een tolk. Betrek ook het bedrijfsleven tijdig bij de nieuwe inburgering. Veel werkgevers investeren in exclusiviteit en bieden graag opleidings- en werkplekken voor inburgeraars.

5: Check werkprocessen met behulp van een klantreis

Check werkprocessen zorgvuldig aan de hand van een klantreis. Maak het zo concreet mogelijk. Een klantreis kan helpen om te zien wat het nieuwe inburgeringstelsel voor de inburgeraar zelf gaat betekenen, maar ook of alles goed op elkaar aansluit. Nodig verschillende partijen en ervaringsdeskundigen uit voor het ontwikkelen van een efficiënt en effectief proces. 

Het Werkplein Hart van West-Brabant heeft zo’n klantreis ontwikkeld en op basis hiervan het werkproces ingekleurd en een indicatie gemaakt van de formatieve effecten van de invoering van de Wet inburgering.

Een ander onderdeel waarop ingezoomd kan worden tijdens het maken van een klantreis is communicatie, door stil te staan bij alle momenten dat er sprake is van (informatie)overdracht tussen betrokken partijen en naar de inburgeraars.