De nieuwe adviseur daagt klanten uit om verder te gaan

Al jaren horen organisaties dat ze nú moeten transformeren om te overleven. Met het uitbreken van de coronacrisis heeft deze oproep hernieuwde urgentie gekregen. Voor veel organisaties blijft radicaal veranderen echter een flinke opgave. Wat kunnen consultants doen om ze hierbij te helpen? En moeten ze zelf niet evengoed veranderen? Consultancy.nl vroeg het aan Marguerithe de Man van Sioo.

Sinds het begin van de ‘intelligente lockdown’ hangt het woord verandering continu in de lucht: ‘we’ denken dat het nooit meer wordt zoals het was. Onlangs  hadden we het er al over met Marguerithe de Man, programmamanager bij veranderkundig opleidingsinstituut Sioo. De Man constateerde dat sommige organisaties door de crisis inderdaad flink in beweging komen, maar dat andere juist verstarren.

Dit heeft volgens haar grotendeels de maken met een gebrek aan veranderkracht. “Veel organisaties leunen op vaste routines – ‘zo doen wij het nu eenmaal’”, vertelt De Man. “Voor zulke organisaties is het nu veel ingewikkelder om te transformeren.”

Aan consultants de taak om ze toch vooruit te helpen, zelfs als ze daar niet om vragen: “Als adviseur heb je volgens mij de opdracht om niet alleen te doen wat de klant vraagt, maar om een stap verder te gaan. Om te kijken hoe je de klant kan helpen wendbaarder en adaptiever te worden.”

Tegelijkertijd kun je de klant natuurlijk niet dwingen tot die fundamentele transformatie die je nodig acht. “Maar je kunt ze wel uitdagen”, legt De Man uit. “Laten nadenken over de opgave waar ze voor staan, of leren wat meer naar buiten te kijken – naar andere spelers in de markt. Het zit in kleine speldenprikken, maar daarmee kun je uiteindelijk massa maken. En als er dan iets onverwachts gebeurt – de huidige periode is daar natuurlijk een extreem voorbeeld van – kan er ineens momentum ontstaan, in plaats van dat er juist verstarring optreedt.”

Not invented here

Uiteindelijk moet de echte verandering altijd vanuit de organisatie zelf komen, benadrukt De Man. “Als adviseur help je bij het doorlopen van het proces, maar je moet de klant het proces niet uit handen nemen. Of het nou gaat om een nieuw product, een businessmodel of wat dan ook – mensen vinden het altijd lastig iets te omarmen wat ze niet zelf hebben bedacht. Dan krijg je toch het probleem van ‘not invented here’. Eigenaarschap is gewoon heel belangrijk.”

Maar wat voeg je als externe adviseur dan precies toe? “Dat gaat veel meer over het hóe dan het wat. Het kan gespecialiseerde kennis zijn over hoe je bepaalde type innovaties zou kunnen doen, hoe je bepaalde experimenten zou kunnen aangaan. Om dat te doen moet je natuurlijk wel over uitgebreide kennis beschikken – onder andere over de klant en de sector waarbinnen die actief is, en op het gebied van verander- organisatiekunde. Daarnaast vraagt het om een bepaalde houding: je moet bijvoorbeeld zelfbewust zijn en niet bang om te falen. Falen, fouten maken – briljante mislukkingen zoals innovatie-expert Paul Iske ze noemt – horen erbij!”

Practice what you preach

Daarnaast is het vandaag de dag belangrijk goed thuis te zijn in de nieuwste technologie. Daar schort het echter vaak nog aan, merkt De Man. “Ik heb onderzoek gedaan naar de tools die adviseurs gebruiken en dat was best schrikbarend. Het kwam neer op PowerPoint, Excel, LinkedIn en WhatsApp. Dan kwam een hele tijd niets, en dan een individuele tool hier en daar. Dat onderzoek heb ik aantal jaren gedaan en er kwam gewoon geen verbetering in.”Dit laat zien dat niet alleen klanten, maar ook veel consultants zichzelf hoognodig moeten transformeren. Wellicht biedt de crisis ook voor hen uitkomst. “Dat hoor je natuurlijk heel veel”, bevestigt De Man. “We zijn ineens massaal aan het ‘Zoomen’. Iedereen ontdekt nieuwe tools die uitkomst bieden in de nieuwe situatie, en merkt vaak dat ze veel makkelijker in gebruik zijn dan verwacht. Mensen moeten toch even die drempel over en nu kunnen ze niet anders.”

Adviseurs waarschuwen hun klanten dus al jaren voor technologische disruptie, en nu is er een totaal andere disruptie voor nodig om ze zelf eindelijk aan de nieuwste technologie te krijgen. De ironie ontgaat ook De Man niet: “Ja dat is op z’n minst opmerkelijk te noemen. Maar het is in ieder geval mooi dat er nu iets gebeurt en ik hoop dat het daardoor ook makkelijker wordt andere nieuwe technologieën te omarmen.” 

Voorbij uurtje-factuurtje

Daarnaast zou De Man graag zien dat adviesbureaus ook hun eigen businessmodellen innoveren, de inzet van technologie kan daar een belangrijk hulpmiddel bij zijn. “Ik zou het goed vinden als er wordt afgestapt van het sturen van een legertje jonge consultants om zoveel mogelijk uren te schrijven. Het lijkt me mooi als er meer nagedacht wordt en geëxperimenteerd wordt met andere verdienmodellen, passend bij de dienst.”

“Consultants hebben de verantwoordelijkheid bedrijven mee te nemen in een manier van denken waarin winst niet alleen wordt gezien in termen van geld.”

Op dit punt is ze echter iets minder hoopvol. “Dat is een stuk van ons vak dat heel traag in ontwikkeling is. Ook daar is al veel onderzoek naar gedaan. Vlak na de financiële crisis en een paar jaar later weer door ons, en vorig jaar nog eens door de VU. Elke keer zeggen bureaus: ‘We vinden het heel belangrijk maar we gaan het nu niet doen’. Je hebt wel wat kleinere bureaus die het doen maar dat zijn echt de uitzonderingen. En ik heb nog geen signalen opgepikt dat de coronacrisis de rest in beweging brengt.”

Verdergaan dan de opdracht

Ons vorige gesprek sloot De Man af met het uitspreken van de hoop uit dat organisaties de crisis aangrijpen om echt fundamentele veranderingen te realiseren: niet alleen meer digitaal werken, maar meer oog hebben voor de impact die je als organisatie hebt op de wereld. Hierin ziet ze een speciale verantwoordelijkheid weggelegd voor consultants.

“Het is echt hoog tijd dat organisaties verder kijken dan alleen hun kwartaalcijfers. In lijn daarmee moeten consultants ook voorbij de grenzen kijken van de organisatie die ze adviseren. Het is hun verantwoordelijkheid om bedrijven zoveel mogelijk mee te nemen in een manier van denken waarin winst niet alleen wordt gezien in termen van geld. Waarin ook de bijdrage aan de bredere samenleving en het milieu een centrale rol speelt. Dat zie ik als een essentieel onderdeel van het verdergaan dan de opdracht die je als adviseur krijgt van de klant. Het zijn dit soort dingen waarmee consultants de komende jaren van grote waarde kunnen zijn.”

Wil je ook werken aan je veranderkracht? Sioo biedt diverse opleidingen voor consultants én alle andere professionals die voor uitdagende organisatie- en verandervraagstukken staan. Kijk hier voor het gehele aanbod aan opleidingen.