Klimaatdoelstellingen voor 2030 niet haalbaar zonder kilometerheffing

17 januari 2019 Consultancy.nl

De Nederlandse klimaatdoelstellingen voor 2030 zijn niet haalbaar zonder kilometerheffing. Dat blijkt uit een analyse van onderzoeksbureau Revnext in opdracht van RAI Vereniging, een belangenorganisatie voor fabrikanten en groothandels uit de mobiliteitssector. Het grote blok aan het been in deze kwestie is de politiek. Het huidige kabinet is pertinent tegenstander van rekeningrijden.

In 1999 introduceerde Tineke Netelenbos – indertijd minister van Verkeer en Waterstaat – de eerste plannen voor het rekeningrijden. Destijds ging het om een gecombineerde spits- en kilometerheffing via een grootschalig elektronisch tolsysteem. Het precieze plan van de minister werd uiteindelijk in 2001 ter zijde geschoven, het algemene concept echter niet. Daarover discussieert ons land inmiddels al zo’n twintig jaar.

De motieven om rekeningrijden in te voeren blijken tamelijk tijdsgebonden. Zo waren de plannen van Netelenbos met name gericht op het aanpakken van het fileprobleem, het milieubelang was toen ondergeschikt. Momenteel ligt dat duidelijk anders. Om de Parijse klimaatdoelstellingen in 2050 te bereiken heeft de Nederlandse overheid bepaald dat in 2030 de CO2-uitstoot in ons land met 49% moet zijn teruggebracht. Concreet houdt dit in dat personenauto’s in 2030 maximaal 13,2 miljard kilogram CO2 mogen uitstoten. Volgens cijfers van het CBS komt dat neer op een daling van circa 35% in iets meer dan tien jaar tijd.

Klimaatdoelstellingen voor 2030 niet haalbaar zonder kilometerheffing

Uit onderzoek van Revnext, in opdracht van belangenorganisatie RAI Vereniging, blijkt dat deze doelstelling niet haalbaar is zonder kilometerheffing. Het exacte kilometertarief moet volgens de onderzoekers bovendien afhankelijk zijn van de specifieke CO2-uitstoot van een auto. Daarmee betaalt de vervuiler in optima forma. Het onderzoeksbureau stippelde verschillende scenario’s uit waarmee de CO2-uitstoot geproduceerd door automobilisten verminderd kan worden.

Met de huidige kabinetsplannen – het verhogen van de BPM (aanschafbelasting) voor personenauto’s die rijden op diesel of benzine – neemt de CO2-uitstoot maar zeer beperkt af. Een andere belangrijke reden waarom het huidige overheidsbeleid ontoereikend is, heeft volgens de onderzoekers van doen met de prijsontwikkeling van elektrische auto’s: deze worden niet snel genoeg goedkoper. Hierdoor is een groot deel van de Nederlandse consumenten niet in staat tijdig over te stappen.   

De scenario’s waarin rekeningrijden wordt ingevoerd zijn daarentegen stukken hoopvoller. “Met name de scenario’s waarin een kilometertarief wordt ingevoerd hebben een sterk effect op de CO2-uitstoot”, benadrukken de onderzoekers. Daarnaast komt ook naar voren dat voortzetting van het huidige autobelastingenbeleid een zeer negatief effect zal hebben op de belastinginkomsten. In vergelijking met de rekeningrijdenscenario’s zal de Nederlandse Staat zonder koerswijziging de komende jaren tussen de €6 miljard en €8 miljard aan belastinginkomsten mislopen. Ten slotte stellen de onderzoekers dat het huidige beleid ook een “negatief effect heeft op de bereikbaarheid”, simpelweg omdat het geen enkele stimulans bevat om minder te gaan autorijden.

Politiek blok aan het been

Hoewel rekeningrijden een ideale manier lijkt te zijn om de CO2-uitstoot van de Nederlandse personenautovloot flink te reduceren, wordt de oplossing niet omarmd door Rutte-III. In het regeerakkoord uit 2017 is te lezen dat het kabinet wel zal experimenteren met alternatieve vormen van vervoer en betaling, maar “zonder dat dit leidt tot een systeem van rekeningrijden”. Volgens Bert van Wee, professor Transportbeleid aan de Technische Universiteit Delft, is dat doodzonde. “Rekeningrijden is effectiever dan alle andere maatregelen”, aldus de hoogleraar tegenover het FD.

Toch blijven de voordelen van rekeningrijden met name theoretisch, vertelt Van Wee. Een variant van het omvangrijke systeem dat minister Netelenbos ooit wilde invoeren is tot op heden nergens in de wereld van kracht. Oftewel: het is nog niet empirisch vastgesteld of rekeningrijden daadwerkelijk filevermindering en dus CO2-reductie oplevert. Volgens de Delftse professor is dat echter geen reden om af te zien van de plannen: “Sommige varianten van de kilometerheffing lieten een filevermindering van 70% zien, dat lijkt me te veel, maar 20% tot 50% moet echt wel haalbaar zijn.”  

Lees ookElektriciteitsnet niet voorbereid op 10 miljoen elektrische auto's.

More on: Revnext
Netherlands
Company profile
Revnext is not a Netherlands partner of Consultancy.org
Partnership information »
Partnership information

Consultancy.org works with three partnership levels: Local, Regional and Global.

Revnext is a not a partner of Consultancy.org.

Upgrade or more information? Get in touch with our team for details.