Einde van mislukte ICT-projecten in publieke sector nog ver weg
In april werd bekend dat de gemeente Amsterdam bijna €3 miljoen extra moet bijleggen omdat de vervanging van een computersysteem in het honderd is gelopen. En eerder in de maand was het de beurt aan de politie om zich aan een groot ICT-project te vertillen. Het nieuwe digitale archief van de Nationale Politie bleek miljoenen euro’s extra te kosten. Volgens Steven Djohan, partner bij Revnext, zijn dit niet de eerste ICT-projecten die uit de hand lopen in termen van planning en budget, en zullen het waarschijnlijk ook niet de laatste projecten zijn.
Djohan: “In 2014 heeft een parlementair onderzoek door Commissie Elias plaatsgevonden naar grootschalige IT-blamages bij de Rijksoverheid als de invoering van de OV-chipkaart, het elektronisch patiëntendossier en Werk.nl. De Commissie Elias heeft een aantal nog altijd relevante lessen en succes- en faalfactoren voor ICT projecten geïdentificeerd. Ook zijn aanbevelingen geformuleerd voor toekomstige projecten die niet alleen de voorbereiding en uitvoering van een ICT-project, maar ook het management ervan en de besluitvorming en deskundigheid helpen verbeteren.”
Daarnaast heeft de Rijksoverheid het Bureau ICT-Toetsing (BIT) opgericht om de ambtelijke top bij te staan in de aanpak van risicovolle ICT-projecten. “Dit bureau is ontwikkeld naar succesvolle Britse en Amerikaanse voorbeelden”, aldus Djohan.
Gemeenten, ZBO’s en politie in de kou
Djohan noemt het opvallend dat noch de politie noch de gemeente Amsterdam de lessen van Elias heeft meegenomen, maar kan het wel verklaren: “Het Elias onderzoek richtte zich op mislukte projecten bij de Rijksoverheid. Voor lokale overheden, ZBO’s en ook de politie is er geen regulering die als houvast voor deze partijen kan dienen. Mijn eigen ervaring bij onderzoeken naar mislukte ICT-projecten is dat vertegenwoordigers uit deze organisaties vinden dat ze in de kou staan.”
Regulering en houvast
Volgens Djohan heeft het mislukken van grote ICT-projecten vaak niet één oorzaak. Veelal gaat het om een combinatie van factoren zoals ICT-enthousiasme, gebreken in eigenaarschap en aansturing, onvoldoende betrokkenheid van gebruikers en belanghebbenden in het voortraject, en onvoldoende invulling van het zakelijk opdrachtgeverschap. Veel van deze oorzaken kunnen met goede regulering zoals een Regeling Grote Projecten beter worden beheerst.
Zo constateerde hij eind 2016 na een eigen onderzoek dat 75% van de gemeenten en provincies geen Regeling Grote Projecten kent, terwijl zij door decentralisaties steeds vaker te maken krijgen met grote projecten, met name op het gebied van digitalisering. Hier valt veel te winnen vindt hij: “Als er niets gebeurt is het een kwestie van tijd voordat we over de volgende miljoenen- of miljarden blamages in ICT-land lezen. Het is daarom belangrijk om de lessen van Elias niet langer vrijblijvend als “tips” mee te geven, maar daadwerkelijk te implementeren en te controleren! De tijd van ‘pappende’ zelfregulering moet echt voorbij zijn! Het nieuwe kabinet zal ook doordrongen moeten zijn van de ernst van een mislukt project als deze van de politie. Het gaat om teveel geld en te belangrijke processen om hier de schouders over op te halen”, sluit hij af.
