De tien belangrijkste campussen en science parks van Nederland

Nederland heeft tientallen campussen en science parks verspreid door het land. Dit zijn hubs waar het bedrijfsleven, innovators, onderzoekers en academici samenkomen om een broeinest voor innovatie te vormen. Een analyse van de tien grootste en belangrijkste Nederlandse science parks.

Bedrijven, universiteiten, academische medische centra en onderzoeksinstituten houden zich sinds jaar en dag bezig met research & development. Een nieuwe trend die de afgelopen jaren is opgekomen, is dat deze partijen elkaar steeds vaker opzoeken in zogeheten hubs. Het idee hierachter is dat ze gezamenlijk, door een ecosysteem van talent, producten en diensten te vormen, open innovatie naar een hoger niveau kunnen tillen. Een van de voordelen is dat partijen gebruik kunnen maken van gedeelde onderzoeksfaciliteiten, waardoor R&D veel toegankelijker wordt, vooral voor startups en spin-offs. Tot slot zorgen deze gebieden voor een grotere scope, aangezien deze hubs/campussen/science parks sterker kunnen opereren op nationaal of regionaal niveau, en door samen te werken meer impact kunnen hebben op bijvoorbeeld beleid, subsidies en infrastructurele investeringen.

Terwijl er geen formele definitie bestaat van wat een science campus/park precies is, of hoe deze er uit moet zien, heeft het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat zich in samenwerking met het Netwerk Kennissteden Nederland en adviesbureau Buck Consultants International (BCI) aan een definitie gewaagd: “Regio’s met een concentratie van bedrijven en kennisinstituten, waar tussen partners gezamenlijke Research & Development en open innovatierelaties bestaan.” De aanwezigheid van een zogenaamde manifeste kennisdrager (bijvoorbeeld een universiteit, academisch medisch centrum of grote R&D-afdeling van een bedrijf) is een belangrijke sleutelfactor voor een dergelijke campus.

Op hoofdlijnen, wordt er onderscheid gemaakt tussen drie soorten ‘campussen’:

Science parks; (parkachtige) bedrijventerreinen gerelateerd aan een universiteit/universitair medisch centrum, waar R&D plaatsvindt door universiteiten, academische medische centra, onderzoeksinstituten en bedrijven.

Innovatiecampus: (voormalige) bedrijfscampus waar één of meer ‘corporate anchor tenant(s)’ R&D verrichten en waar ook andere bedrijven zich kunnen vestigen en samenwerking op onderzoeksgebied actief wordt gestimuleerd. 

Faciliteitencampus; innovatielocatie waar de magneetwerking niet van een ‘manifeste kennisdrager’ komt (i.e. een universiteit, universitair medisch centrum, onderzoeksinstituut, R&D-centrum van groot internationaal opererend bedrijf), maar van specifieke onderzoeksfaciliteiten en/of ‘pilot plants’. Bedrijven kunnen zich nabij deze faciliteiten vestigen en er zelf en/of in samenwerking met andere bedrijven gebruik van maken.

Naar schatting zijn er meer dan 80 campussen verspreid over Nederland. Van dat aantal steken tien campussen/science parks met kop en schouders uit boven de rest – deze zijn het meest volwassen met betrekking tot hun ecosysteem en hun bedrijvigheid. Terwijl er in het digitale landschap ook tal van online hubs actief zijn, is een fysieke locatie overigens wel een vereiste om als campus gedefinieerd te kunnen worden.

Opgemerkt dient te worden dat er in ons land ook tal van innovatielocaties en -hubs bestaan, waar op een goede en effectieve manier R&D/innovatie plaatsvindt, maar die toch niet vallen binnen de ‘campus’-definitie. Te denken valt bijvoorbeeld aan YES!Delft in Delft, Brainport in Eindhoven, FoodValley in Wageningen of Startup Delta in Amsterdam – dit zijn allemaal ecosystemen die innovatie hoog in het vaandel hebben staan, maar die niet uitsluitend op R&D gericht zijn en die niet beschikken over een manifeste kennisdrager in de hub.

De belangrijkste campussen

Een analyse van campussen in Nederland, laat zien dat tenminste tien als volwassen getypeerd kunnen worden, wat betekent dat ze bewezen magneetkracht hebben op bedrijven en talent. Ook zijn ze vergevorderd als het gaat om het voeden van de innovatiecultuur. Samen bieden deze top tien-campussen vandaag de dag huisvesting aan 1.851 bedrijven – ter vergelijking: in 2014 lag dit aantal op 1.149 organisaties. Zo’n 33% van al deze bedrijven bestaat uit spin-offs, en 20% uit startups, samen zijn ze goed voor ruim 40.700 banen, voor doorgaans hoogopgeleide professionals. 

Meeste gevestigde bedrijven

Veruit het grootste aantal bedrijven is te vinden op Kennispark Twente, dat bestaat uit de campus van de Universiteit Twente en het Business & Sciencepark in Enschede. Op Kennispark Twente zijn 471 organisaties gevestigd, waarvan 11% startups en 32% spin-offs. Zij zijn goed voor in totaal 6.087 banen.

Op de tweede plaats staat TU Delft Science Park, waar 245 nationale en internationale bedrijven zijn gehuisvest – van start-ups in incubator YES!Delft tot internationale hoofdkantoren van Applikon Biotechnology, VSL, Exact en 3M. Het science park is integraal onderdeel van de Living Campus van de TU Delft waar onderwijs, wetenschap, bedrijfsleven en overheid samenkomen. 61% van de organisaties is een spin-off, terwijl een vijfde geldt als startup. De totale werkgelegenheid binnen deze bedrijven komt uit op 2.610 banen. 

De top-3 wordt gecompleteerd door Campus Groningen, die bestaat uit twee aaneengrenzende locaties; de Healthy Ageing Campus en de Zernike Campus Groningen. Campus Groningen geldt als een van de grotere en belangrijke campussen van Nederland met rond de 200 bedrijven. Een kwart van die organisaties is startup en iets minder dan een kwart (23%) een spin-off. Samen zijn deze bedrijven goed voor 3.234 arbeidsplaatsen. Op plekken vier en vijf staan High Tech Campus Eindhoven en Amsterdam Science Park met respectievelijk 165 en 159 bedrijven die op de twee terreinen zijn gevestigd. Eerstgenoemde biedt maar liefst 11.500 banen, waarbij 24% van de organisatie een spin-off betreft en 18% een startup. Op het Amsterdam Science Park, goed voor 1.340 banen, zijn volgens de onderzoekers 6 startups te vinden. Dit aantal neemt toe – deze zomer worden in het zogeheten 'Startup Village' 150 nieuwe werkplekken gecreëerd voor starters op het gebied van Blockchain. 35% van de bedrijven op het Amsterdam Science Park bestaat uit spin-offs.

De laatste vijf campussen en science parks in de top-10 hebben elk minder dan 150 bedrijven gevestigd op hun terrein. Het gaat om TU/e Campus (#6, 143 bedrijven, 1.980 banen), Wageningen Campus (#7, 140 bedrijven, 2.600 banen), Leiden Bio Science Park (#8, 135 bedrijven, 7.500 banen), Utrecht Science Park (#9, 103 bedrijven 2.088 banen) en Brightlands Chemelot Campus (#10, 92 bedrijven, 1.787 banen).

Meeste werkgelegenheid door kennisinstellingen

De totale werkgelegenheid binnen de bredere campussen en science parks ligt echter vaak nog vele malen hoger. Naast de honderden bedrijven op de campussen, moet namelijk ook gekeken worden naar de diverse aanwezige kennisinstellingen. Deze beschikken over veel meer personeel en zijn gericht op zowel academisch onderwijs als onderzoek, waarmee ze het bredere innovatie-ecosysteem en in het bijzonder de werkgelegenheid bevorderen.

Kijkend naar de totale werkgelegenheid van zowel bedrijven en kennisinstellingen, dan biedt in feite het Utrecht Science Park de meeste banen (26.196) aan de regio, gevolgd door Campus Groningen (21.227) en Leiden Bio Science Park (18.010).