Energiesector steunt manifest Berenschot voor afschaffing traditionele cv-ketel
De traditionele cv-ketel ligt onder vuur in een manifest dat ondertekend door vijftien partijen uit onder meer de installatiebranche, de elektriciteitssector en het milieubelangenwezen. Als het aan de ondertekenaars ligt, verplicht de Nederlandse wet- en regelgeving huiseigenaren vanaf 2021 om bij vervanging van hun ketel een hybride variant aan te schaffen. Volgens de betrokken partijen zijn deze stappen noodzakelijk om de klimaatdoelstellingen te behalen en het gebruik van het Groningse gas te verminderen. Het manifest is een initiatief van Berenschot en werd op 28 maart 2018 overhandigd aan leden van de Tweede Kamer.
Volgens de huidige wetgeving moet al jarenlang iedere nieuwe woning die in Nederland wordt gebouwd verplicht worden voorzien van een aardgasaansluiting. Hierbij kon gretig gebruik worden gemaakt van de flinke gasbel die zich onder de provincie Groningen bevindt. Wat dat betreft was de inzet van gas voor het verwarmen van vrijwel alle huizen dus een voordehand liggende keuze. Niettemin wil de overheid op de lange termijn af van het aardgas, enerzijds om de klimaatdoelstellingen te behalen en anderzijds om de aardbevingen die in Groningen plaatsvinden ten gevolge van de gaswinning – en de laatste jaren tot felle protesten leidden – te doen stoppen.
In de Tweede Kamer werd daarom recentelijk besloten om de gasaansluitplicht voor netbeheerders af te schaffen middels de Wet Voortgang Energietransitie. Het is de bedoeling dat het al vanaf 1 juli van dit jaar zelfs verboden wordt nieuwbouwwoningen aan te sluiten op aardgas. Deze ingangsdatum is echter nog niet definitief, aangezien hij afhankelijk is van goedkeuring door de Tweede en Eerste Kamer of afkondiging van de Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) of ministeriële regeling en publicatie in het Staatsblad of de Staatscourant.
De nieuwe energiewet moet een einde maken aan nieuwe gasaansluitingen, waarmee gepoogd wordt de gasconsumptie geleidelijk aan terug te dringen. De maatregel heeft echter geen invloed op huizen die al een gasaansluiting hebben. Om ook het gasverbruik van die woningen te verminderen, schreef Berenschot een manifest. Dat initiatief wordt breed gedragen door de energiesector. Zo werd het document ondertekend door vijftien partijen uit verschillende hoeken, zoals de installatiebranche, de elektriciteitssector en het milieubelangenwezen. Het manifest spoort aan tot een aanpassing van de wet- en regelgeving, zodat huiseigenaren vanaf 2021 bij vervanging van hun traditionele cv-ketel verplicht zijn een hybride variant aan te schaffen. Zo’n cv-systeem verbruikt veel minder aardgas.
Rendementseis
In het manifest van het adviesbureau wordt gepleit voor de invoering van een rendementseis voor verwarmingsinstallaties in gebouwen: “Om een forse versnelling in de verduurzaming van gebouwen te realiseren, pleiten wij voor het per 1 januari 2021 invoeren van een rendementseis voor nieuw te installeren verwarmingsinstallaties in gebouwen. Waarbij de rendementseis zo wordt geformuleerd dat de mono-cv-ketel er niet aan voldoet.” Volgens de aangesloten partijen is de wetswijziging van groot belang “in het licht van de klimaatdoelstellingen en om het gebruik van het Groningse aardgas te verlagen”.
Ten gevolge van de rendementseis kan de Nederlandse CO2-uitstoot worden verminderd. Als de rendementseis per 2021 van kracht wordt, is het volgens de onderzoekers zeer waarschijnlijk dat vanaf 2030 de jaarlijks de CO2-uitstoot met zo’n 3,6 megaton kan worden verminderd. Volgens cijfers van het CBS was de totale CO2-productie in 2016 zo’n 165,9 megaton. In relatie tot deze hoeveelheid komt een reductie van 3,6 megaton neer op een afname van zo’n 2%.
De sector Industrie & Energie is met ruim 100 megaton echter de grote hoofdverantwoordelijke van de totale CO2-uitstoot in Nederland. De sector Gebouwde Omgeving – waar de rendementseis voor cv-ketels betrekking op heeft – kent een geringere CO2-uitstoot, zo’n 25 megaton. De verwachte vermindering van 3,6 megaton CO2-uitstoot per jaar in 2030 is dan gelijk aan een sectorspecifieke uitstootdaling van bijna 15%, wat veel meer is dan een druppel op een gloeiende plaat. Naast dat duurzame voordeel levert de rendementseis ook een aardgasbesparing van 2,3 miljard kubieke meter per jaar op.
Concretisering
In het manifest wordt de eis “op abstract niveau benoemd”. De ondertekenaars willen daarom ook graag spoedig hun ideeën concretiseren: “Wij pleiten ervoor om gezamenlijk met de bij dit manifest betrokken partijen de rendementseis en de bijbehorende randvoorwaarden en uitzonderingen zo snel mogelijk nader uit te werken, zoveel mogelijk op basis van reeds bestaande normen en wet- en regelgeving, zodat maximale CO2- en gasvraagreductie bereikt kan worden, tegen de laagst mogelijke maatschappelijke kosten.”
Toch worden er al enkele welomschreven aanbevelingen gedaan. Op korte termijn zijn er in het bijzonder drie alternatieven voor de traditionele cv-ketel voor handen. Allereerst wordt geopperd om gebruik te maken van hybride verwarmingssystemen en hybride warmtepompen. Die oplossing is geschikt voor minder goed geïsoleerde bestaande gebouwen. Daarnaast zijn all-electric warmtepompen een alternatief. Deze oplossing is met name geschikt voor nieuwbouw en goed geïsoleerde bestaande gebouwen. Ten derde stellen de betrokken partijen dat in de toekomst meer moet worden gebruikgemaakt van stadswarmte middels warmtenetten.
Om de inzet van deze alternatieven te bespoedigen, hebben verschillende ondertekenaars toezeggingen gedaan in het manifest. Zo belooft de energiemaatschappij Eneco warmtenetten in stedelijke gebieden uit te breiden en te investeren in duurzame bronnen. De Nederlandse Gasunie – die de zorg draagt voor het transport van het Nederlandse aardgas – is bereid ondersteuning te bieden voor het opzetten van opleidingscentra voor installateurs van (hybride) warmtepompen. Ook Greenpeace zal een constructieve bijdrage leveren door zijn achterban actief in te lichten over de duurzame alternatieven. De directeur van Greenpeace, Anna Schoemakers, gelooft erg in de noodzaak van het manifest: “Een nieuwe traditionele cv-ketel is een kat in de zak voor de particulier, dat moet je niet meer willen."
Overhandiging
Naast Schoemakers waren ook Doekle Terpstra (UNETO-VNI), Medy van der Laan (Energie-Nederland) en Michiel van Werven (Berenschot) namens de betrokken partijen afgevaardigd om het manifest op 28 maart 2018 te overhandigen aan de Tweede Kamerleden Rob Jetten (D66) en Agnes Mulder (CDA). Jetten reageert via Twitter optimistisch op het initiatief: “Een brede coalitie van bedrijven en milieuorganisaties slaat na het voorstel van D66 en CDA de handen ineen zodat we minder Gronings gas nodig hebben voor onze huizen. Super!”
Ook Diederik Samsom (PvdA) was aanwezig bij de overhandiging. Samsom – momenteel voorzitter van de sectortafel Gebouwde Omgeving – draagt samen met voormalig milieuminister en oud-politicus Ed Nijpels (VVD) bij aan de realisatie van het nieuwe energie- en klimaatakkoord. De doelstelling is om de CO2-uitstoot in 2030 met tenminste 49% te verminderen ten opzichte van de uitstoot in het jaar 1990. Het manifest sluit aan bij die ambities. In het achtuurjournaal gaf Samsom toelichting: “Als we snel over willen schakelen naar een andere vorm van warmtevoorzienig en dus van het aardgas af willen, en dat moet om meerdere redenen, niet in de laatste plaats omdat het in Groningen helemaal misgaat, dan hebben we dit soort ideeën nodig.”
Financiële kant
Een hybride cv-systeem is schoner maar ook een stuk duurder dan een gewone cv-ketel. Volgens Samsom is het daarom zaak om ook te denken over de financiële kant van de plannen die in het manifest staan beschreven: “Daar moet natuurlijk een vorm van financiering bij. Je kan een particulier niet vragen om een gewoon keteltje te vervangen voor een heel duur ding.” De ondertekenaars benadrukken de visie van Samson: “Er moet een laagdrempelige financieringsregeling beschikbaar zijn voor consumenten om de benodigde investering in een alternatief voor de mono-cv-ketel te kunnen financieren. Huurproposities vanuit energie- en installatiebedrijven kunnen daar onderdeel van uitmaken.”
Naast Berenschot zetten diverse andere spelers uit de adviesbranche zich in voor het versnellen van de verduurzaming van de samenleving. Recentelijk kwam Squarewise bijvoorbeeld met tien tips om aardgasvrij wonen te versnellen. Daarnaast maakte PwC bekend over te stappen op een CO2-neutraal wagenpark, hebben EVConsult, EY en KplusV zich verbonden aan Clean Mobility Center – gericht op het verduurzamen van de mobiliteitssector – en buigt CE Delft zich voort klanten over vraagstukken omtrent de energietransitie.