Nederlander nog sceptisch over gebruik autonome | zelfrijdende auto

Consumenten in ons land stappen niet massaal over op de zelfrijdende auto als deze straks op grote schaal beschikbaar komt, ook niet als deze betaalbaar is en aantoonbaar veiliger is dan een traditionele auto. Dat blijkt uit onderzoek van KPMG. Nederlanders hebben met name twijfels over de technische systemen en hun veiligheid, maar ook over zaken als aansprakelijkheid in het geval van mogelijke ongelukken.

De komende jaren zullen zelfrijdende (autonome) auto’s de automotive en transportsector flink op hun kop gaan zetten. De nieuwe technologie wordt als de mogelijke grote oplossing voor ons steeds drukker wordende verkeer gezien en kan bovendien de veiligheid en het comfort van mensen verhogen. Kijkend naar veiligheid, telt Nederland anno 2017 nog altijd tegen de 600 verkeersdoden per jaar, Volgens sommigen zal met de komst van zelfrijdende auto’s het percentage (dodelijke) ongelukken alleen maar meer gaan toenemen. Iets dat bijvoorbeeld wordt tegengesproken door Tesla CEO Elon Musk, die stelt dat een auto op de automatische piloot de kans op ongelukken met de helft verkleint.

Zelfrijdende auto’s hebben bovendien de potentie om het verkeer te stroomlijnen, zeker gezien de enorme fileproblematiek waarmee ons land kampt. Dit probleem zal volgens experts de komende jaren alleen maar verergeren. Eind vorig jaar waarschuwde CROW Verkeer en Vervoer op basis van hun onderzoek dat, wanneer de komende vijf jaar geen maatregelen volgen, de verkeerschaos in veel Nederlandse steden zal verdubbelen. Dat komt onder meer door de aanhoudende groei in het aantal auto’s en weggebruikers terwijl de infrastructuur niet evenredig meegroeit.

Miljardeninvesteringen

Internationaal gezien is de markt voor zelfrijdende auto’s de afgelopen jaren getuige geweest van miljardeninvesteringen in (de technologie rondom) zelfrijdende auto’s, vooral door grote Amerikaanse techgiganten als Google (via zusterbedrijf Waymo), maar ook door grote autoconcerns als Tesla, Toyota of bijvoorbeeld General Motors en Ford. Laatstgenoemde investeerde bijvoorbeeld $1 miljard in de software startup Argos AI en in 2016 gaf GM evenzoveel uit aan de overname van Cruise Automation, een startup in zelfrijdende technologie. Ook taxiconcern Uber trok maar liefst $680 miljoen uit voor de aankoop van ‘selfdriving’ truck startup Otto. In Europa werkt onder meer Volkswagen (VW) aan een eigen prototype (SEDRic) en is ook Audi (een van de merken van VW) samen met Nvidia bezig om in 2020 hun prototype van een zelfrijdende auto uit te brengen.

De enorme aandacht die uitgaat naar de ontwikkeling van zelfrijdende technologie en auto’s vanuit de markt is niet vreemd. Tal van onderzoeken laten een enorme potentiële waarde van de wereldwijde markt voor zelfrijdende auto’s zien. Zo zal volgens Bain & Company de markt tegen 2025 jaarlijks zo’n $25 miljard waard zijn en volgens Roland Berger in 2030 zo’n $40 miljard. The Boston Consulting Group raamt de waarde van de markt in 2025 op $42 miljard en in 2035 op zo’n $77 miljard. In het licht van deze vooruitzichten neemt binnen het veld de concurrentie in moordend tempo toe. 

Uiteindelijk zal het succes van zelfrijdende auto’s, ondanks de push vanuit de industrie, allemaal afhangen van hoe de markt de nieuwe technologie omarmt. En dat is precies waar de meeste zorgen liggen. Zo blijkt uit Amerikaans onderzoek dat vooral vrouwen niet staan te springen om de nieuwe technologie – meer dan de helft maakt zich zorgen om het veiligheidsaspect, vooral wanneer kinderen vervoerd moeten worden.

Nederlander nog sceptisch

Ook de bereidheid van Nederlanders om in een zelfrijdende auto te stappen, is vooralsnog allesbehalve hoog te noemen. Het onderzoek van KPMG toont aan dat slechts 20% gebruik zou maken van een zelfrijdende auto als deze betaalbaar en veiliger zou zijn dan een niet-zelfrijdende auto. Iets minder dan 40% zou onder geen enkele voorwaarde kiezen voor een dergelijk voertuig.

Om te beginnen vertrouwen zij er niet op dat zelfrijdende auto’s in het verkeer de juiste keuzes maken. “Een belangrijk aspect bij de zelfrijdende auto is de informatie die aan de auto wordt meegegeven wanneer hij zich in het verkeer begeeft en de keuzes die hij in bepaalde verkeerssituaties maakt”, zegt Sander Klous, partner bij KPMG. Consumenten zien het als een dilemma dat de algoritmen, de wijze waarop het voertuig geprogrammeerd is, de juiste zijn. Met andere woorden, ze hebben er onvoldoende vertrouwen in dat de door mensen geprogrammeerde algoritmen en de computerkracht van de systemen hun veiligheid kan garanderen.

Nog een stap verder, als mensen zelfrijdende technologie omarmen en het system maakt toch een fout, dan is het gelijk ‘game over’. “Het onverhoopt toch veroorzaken van een ongeval is voor veel mensen bepalend voor het verdere gebruik van een zelfrijdende auto, ook al ligt de verantwoordelijkheid hiervoor bij de producent.” Niet meer dan 10% zou na het veroorzaken van een ongeval opnieuw in een zelfrijdende auto stappen. Bijna 40% geeft aan de zelfrijdende auto na het ongeval niet langer te zullen gebruiken.

Een tweede grote zorg is de algehele bijdrage die zelfrijdende voertuigen leveren aan de verkeersveiligheid. Wat dat betreft komen respondenten met tegenstrijdige meningen. Enerzijds vindt 40% van de Nederlanders dat de zelfrijdende auto in staat moet zijn om in het verkeer keuzes te maken die de verkeersveiligheid ten goede komen, bijvoorbeeld door een auto in te halen als hierdoor een ongeval wordt voorkomen. Klous: “Veel mensen zien de verkeersveiligheid als één van de grootste voordelen en deze veiligheid moet wel gewaarborgd zijn.”

Anderzijds wil ruim een kwart van de Nederlanders dat de zelfrijdende auto zich ten allen tijde aan de verkeersregels moet houden, ook al vraagt een veilige verkeerssituatie om een andere afweging. “Ons verstand zegt dat deze andere afweging een verstandige keuze is als op deze manier verkeersslachtoffers worden voorkomen”, aldus Klous. Al met al dus een lastige ethische discussie. 

Wel laat het onderzoek zien dat respondenten – gekeken naar de langere termijn – wel inzien dat zelfrijdende auto’s van toegevoegde waarde zullen zijn. Als zelfrijdende auto’s aantoonbaar minder verkeersslachtoffers zouden veroorzaken, gaat het roer bij consumenten drastisch om – dan geeft de helft van de onderzochte Nederlanders aan te zullen kiezen voor een zelfrijdende auto. 

Tenslotte hebben Nederlanders ook twijfels over de vraag wie aansprakelijk is wanneer het voertuig in het verkeer een ongeval veroorzaakt. “Iets meer dan 40% van de onderzochte Nederlanders legt de verantwoordelijkheid voor een ongeval met een zelfrijdende auto bij de producent, 38% is van mening dat de inzittenden verantwoordelijk zijn. Toch kiezen Nederlanders niet massaal voor de zelfrijdende auto als de verantwoordelijkheid voor een ongeval bij de producent zou liggen”, besluit Klous.

Neveneffecten op vastgoed en gemeente

Zelfrijdende auto’s zullen naast hun invloed op consumenten nog tal van andersoortige impact gaan hebben op het landschap. Zo zal het een enorme impact hebben op de waarde van vastgoed, aangezien de reis en locatie minder belangrijk zullen worden in de economische mix. Ook voor gemeenten zullen de gevolgen significant zijn. Veranderingen in het transportbeleid, maar ook aspecten als parkeren en de daaraan gekoppelde inkomsten, aangezien auto’s zelf in staat zullen zijn om op vooraf bepaalde tijden te navigeren om zo mensen tijdig op te pikken, zonder te hoeven parkeren.