Kosten dierenartsenbezoek de afgelopen decennia geëxplodeerd, Kamer wil maximumtarieven
De tarieven van dierenklinieken zijn de afgelopen decennia de pan uitgerezen. In een tijd waarin alles duurder werd, stegen de kosten van een dierenartsenbezoek nog eens twee tot tweeënhalf keer sneller dan de algehele inflatie, zo blijkt uit onderzoek van Ecorys in opdracht van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur. Een Tweede Kamermeerderheid wil dat er maximumtarieven komen.
Het ministerie gaf opdracht tot het onderzoek vanwege de groeiende zorg binnen de samenleving over de kosten van een dierenartsenbezoek. Mensen die met hun hond, kat of konijn aankloppen bij een kliniek schrikken geregeld van de hoge rekening die ze gepresenteerd krijgen.
Niet zelden hebben ze het gevoel dat misbruik wordt gemaakt van hun liefde voor hun huisdier: hoe hoog de rekening ook is, ze betalen toch wel om hun hond, kat of konijn te redden. En de klinieken weten dat maar al te goed, zo klinkt het verwijt geregeld. Vroeger golden vaste tarieven, maar die werden in 1998 afgeschaft. Sindsdien mogen klinieken zelf hun tarieven bepalen.
Het onderzoek bevestigt dat de prijzen enorm zijn opgelopen. Maar waar vooral de laatste jaren veel kritiek klinkt, blijkt dat de prijzen met name tussen 1991 en 2015 buitenproportioneel stegen. “In de periode 2015 - 2024 benaderen de tarieven voor alle typen consulten de inflatie meer dan voorheen”, schrijft Ecorys.
De kosten van spoedzorg stegen nóg harder – drieënhalf keer sneller dan de inflatie. Ook hier ging het met name tot 2015 hard, maar ook de laatste tien jaar stegen de kosten sneller dan die van de reguliere huisdierenzorg.
Ketenvorming
De zorgen rond kostenstijgingen van de afgelopen jaren gingen hand en hand met de snelle ketenvorming binnen de sector. Commerciële ketens als AniCura en Evidensia rukten in hoog tempo op, vaak gesteund door private equity-investeerders. Van de ongeveer 1.200 dierenartspraktijken maken er inmiddels zo’n 490 – oftewel 40% – deel uit van een grote keten.
“In het verleden werd soms een zacht prijsje gerekend uit liefde en passie voor dieren.”
– Ecorys
Om hun investering terug te verdienen, zouden deze ketens vaak fors hogere prijzen rekenen dan de zelfstandige klinieken. Uit het onderzoek blijkt dat de tarieven hier inderdaad hoger liggen. Bij de reguliere zorg is het verschil echter niet zo extreem. “Het gaat bij de meeste handelingen om ca. een twintigste (6%) tot een tiende (10%) hoger tarief dan bij zelfstandige praktijken”, aldus de onderzoekers.
Spoedzorg duurder én vaker bij ketens
Bij de spoedzorg is het verschil soms een stuk groter. Zo kost een avondconsult gemiddeld maar liefst 40% meer bij een keten dan bij een zelfstandige dierenkliniek. Hierbij merkt Ecorys wel op dat er “een bandbreedte is” van lagere en hogere prijzen. “Zo zijn sommige zelfstandige dierenklinieken bij bepaalde handelingen duurder dan de ketens.”
De onderzoekers zien ook dat dierenbezitters ’s avond of in het weekend steeds vaker zijn aangewezen op de ketens. “Voorheen werkten zelfstandige dierenartsen vaker samen met andere collega’s en praktijken door middel van een rooster voor spoedvervanging. Nu verwijzen zelfstandige praktijken tijdens de nachtelijke uren steeds vaker door naar spoedklinieken.”
Van zachte prijsjes naar marktconform
Ecorys ziet diverse redenen voor de sterke prijsstijgingen van de afgelopen decennia. Kijkend naar de reguliere zorg noemt het onderzoeks- en adviesbureau onder meer de opkomst van nieuwe technieken en complexere behandelingen, de huisvestings-, energie- en loonksoten die sneller stegen dan de inflatie en mondigere klanten die de best mogelijke zorg willen voor hun huisdier.
Ook is er nu een “meer economische kijk op de markt”, aldus de onderzoekers. “De prijsstelling is meer marktconform geworden. In het verleden werd soms een zacht prijsje gerekend uit liefde en passie voor dieren.” Zo werd in de jaren 90 met name in plattelandsgebieden de zorg voor gezelschapsdieren meer gezien als “bijzaak” – het geld werd vooral verdiend aan het behandelen van vee.
De verschuiving richting marktconforme prijzen relateert Ecorys niet direct aan de opkomst van ketens, maar wel zien de onderzoekers dat de ketenvorming mede heeft geleid tot verdere ontwikkeling van de diergeneeskundige zorg, door het aanbieden van een breed scala aan diensten en specialisaties. Ook hebben ketens hogere personeels- en overheadkosten.
“De staatssecretaris moet nu echt doorpakken. Maar dat doet hij niet.”
– SP-Tweede Kamerlid Sandra Beckerman
Ecorys heeft niet gekeken of de snelle opkomst van een klein aantal grote ketens de marktwerking bedreigt. De Autoriteit Consument & Markt kondigde in februari echter aan hier een onderzoek naar te starten, nadat bij de toezichthouder signalen binnenkwamen dat de marktwerking te wensen overlaat.
Meer transparantie of maximumtarieven?
In een brief aan de Tweede Kamer waarin staatssecretaris Jean Rummenie ingaat op de resultaten van het onderzoek van Ecorys, geeft hij aan de zorgen te delen over “de mogelijke gevolgen van ketenvorming voor concurrentie en keuzevrijheid”.
Hij wil samen met de sector werken aan meer transparantie over de tarieven. “Je huisdier is je lief en leed”, schrijft de BBB-staatssecretaris. “Als jouw dier iets mankeert dan wil je natuurlijk de beste zorg en ook weten wat je daarvoor betaalt. Dit is nu vaak niet duidelijk, met name binnen de spoedzorg.”
Het kabinet trekt €250.000 uit om de sector te ondersteunen bij het komen tot duidelijkere tarieven. In afwachting van de resultaten van het ACM-onderzoek wil Rummenie vooralsnog geen aanvullende maatregelen nemen: “Ik vind dat ik niet genoeg gegevens heb om nu al in te grijpen.”
Daarmee wijkt hij af van de wil van de Tweede Kamer. Een meerderheid daarvan schaarde zich vorig jaar achter een motie van de SP, Partij voor de Dieren en PVV waarin werd gevraagd om maximumtarieven voor spoedbehandelingen.
Ook NSC is daar sinds deze maand voorstander van. Dat Rummenie dwars blijft liggen schiet fractievoorzitter Pieter Omtzigt in het verkeerde keelgat. “Mensen betalen nu rekeningen waarvan ik niet eens wist dat ze bestonden. Onbetaalbaar is het. Bij spoedzorg hebben mensen ook niet zoveel keuze. Als je een ziek dier hebt, ’s nachts dan ga je naar een praktijk die open is.”
De SP wil al jarenlang maximumtarieven, en het liefst niet alleen op spoedzorg maar op alle zorg. “Dierenzorg is voor veel baasjes veel te duur, bevestigt dit onderzoek maar weer”, stelt SP-Tweede Kamerlid Sandra Beckerman. “De staatssecretaris moet nu echt doorpakken. Maar dat doet hij niet. Private equity-ketens drijven de prijzen op.”
