‘Wet voor schadeafhandeling bij rampen schiet tekort’
De wet die bepaalt hoe de overheid gedupeerden van natuurrampen financieel te hulp kan schieten is niet klaar voor de toekomst. Dat blijkt uit een gezamenlijk onderzoek van Andersson Elffers Felix, de Universiteit Utrecht en de Erasmus Universiteit.
De studie werd uitgevoerd in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) – onderdeel van het ministerie van Justitie & Veiligheid en verantwoordelijk voor de ontwikkeling van kennis over de onderbouwing en effecten van overheidsbeleid.
Naar aanleiding van de overstromingen in Limburg in 2021, schakelde het WODC Andersson Elffers Felix (AEF), de Universiteit Utrecht en de Erasmus Universiteit in om de Wet tegemoetkoming schade bij rampen (Wts) uitvoerig te laten evalueren.
Via de Wts, die in 1998 werd ingevoerd, kan de overheid gedupeerden die getroffen zijn door een ramp een tegemoetkoming geven voor schade die niet op een andere wijze kan worden vergoed. Uit het onderzoek blijkt echter dat de wet in haar huidige vorm niet toekomstbestendig is.
Maatschappelijke en politieke druk
In het rapport is onder meer te lezen dat de grenzen van solidariteit bij rampen de afgelopen jaren – onder maatschappelijke en politieke druk – zijn verschoven.
Zo kregen verschillende slachtoffers van de overstromingen in Limburg een tegemoetkoming van de overheid, maar wel buiten de Wts om – ze waren niet verzekerd en kwamen door alle schade in financiële nood, bijvoorbeeld wegens dubbele woonlasten.
Volgens de onderzoekers bestaan er ongetwijfeld goede redenen om aanvullende regelingen in te voeren, maar tegelijkertijd ondermijnen deze tegemoetkomingen het systeem en de bedoeling van de Wts. Vanuit het oogpunt van rechtszekerheid en rechtsgelijkheid maakt dat de wet kwetsbaar.
Daarnaast gaat van de aanvullende regelingen een precedentwerking uit: ze scheppen bij particulieren en ondernemers de verwachting dat de Staat eventuele toekomstige schade toch wel zal vergoeden. Deze tendens kan weer een negatief effect hebben op de verzekeringsmarkt, omdat de bereidheid onder de bevolking afneemt om zich te verzekeren.
Het onderzoek concludeert dan ook dat de wet er niet genoeg in slaagt om ervoor te zorgen dat er eenheid en eenduidigheid komt in de manier waarop de overheid compensatie biedt bij rampen. Dat was echter wel één van de doelen van de wet.
Klimaatverandering
De kans op natuurrampen is de afgelopen tijd toegenomen door de gevolgen van klimaatverandering. Als Nederland in de nabije toekomst wordt getroffen door een grote overstroming, dan is de Wts het enige instrument om gedupeerden tegemoet te komen.
Dat komt omdat het in Nederland (vrijwel) onmogelijk is om een verzekering af te sluiten om eventuele schade veroorzaakt door de overstroming van grote rivieren of de zee te dekken. Dat is een kwetsbaar systeem, met mogelijk grote financiële consequenties voor de overheid.
Lees ook: Meer dan 60% van schade door natuurrampen niet gedekt door verzekeraars.
Herziening of rampenverzekering?
Omdat de vangnetfunctie van de Wts volgens de onderzoekers te vaak wordt beproefd, bevelen ze onder meer aan om de definities in de wetgeving te herzien en de schadecategorieën uit te breiden.
Hierdoor kan de wet beter inspelen op de specifieke kenmerken en omvang van een ramp en de behoeften van gedupeerden. Dat voorkomt dat er telkens ad-hocregelingen worden getroffen die van elkaar verschillen.
In plaats van de Wts uit te breiden, is het ook mogelijk om de wet te laten vervallen en in te zetten op een verzekeringsoplossing: in Frankijk en België bestaat bijvoorbeeld al wel een (verplichte) rampenverzekering. Dit heeft voor- en nadelen, die verder onderzocht zouden kunnen worden.
Lees ook: Royal HaskoningDHV helpt bij ontwikkeling van overstromingsverzekering.
“Tot op heden is de Wts nog niet toekomstbestending”, zegt David Schelfhout, adviseur bij AEF. “Ons onderzoek doet een aantal aanbevelingen om de wet klaar te maken voor de toekomst.”
