Tariefdifferentiatie kan ruimte maken voor 700.000 woningen op het net
De netwerktarieven voor het stroomnet gaan mogelijk op de schop. Met een variabel tarief kunnen zo’n 700.000 extra woningen of 500.000 laadpunten op het bestaande net worden aangesloten, zo schatten de netbeheerders op basis van een rekenmodel van Berenschot.
Momenteel betalen vrijwel alle huishoudens nog een vast tarief voor hun aansluiting, zo’n €350 per jaar. Het maakt dus niet uit hoeveel stroom je gebruikt en wanneer je dat doet. Daardoor loont het niet om minder te verbruiken tijdens piekuren of meer tijdens daluren.
Omdat het stroomnet door het hele land tegen zijn grenzen loopt, wordt het flink verzwaard. Dat kost echter een fortuin, waardoor ook de netwerkkosten flink zullen oplopen – mogelijk tot ruim €600 per jaar in 2030.
De pieken dempen
Een deel van de oplossing kan echter ook worden gezocht in een efficiënter gebruik van het net: de druk varieert sterk per tijdstip en seizoen.
“Het ontwerp van het elektriciteitsnet zit zo in elkaar, dat het ook op de drukste momenten niet overbelast mag raken”, schetst Rutger Bianchi, managing consultant bij Berenschot. “Daarmee is verzwaring van het netwerk nodig voor specifiek die pieken.”
Met andere woorden: als je die pieken weet te dempen, hoeft het net minder te worden verzwaard en vallen de kosten lager uit. Netbeheer Nederland en Berenschot onderzochten daarom in hoeverre het introduceren van een extra prijsprikkel zou kunnen helpen bij het realiseren van de gewenste spreiding.
Betalen naar verbruik
Daarvoor werd gekeken naar de potentie van een alternatief nettariefstelsel waarin het nettarief per aangeslotene wordt berekend op basis van tijd en volume. Zo wordt elektriciteit tijdens daluren goedkoper en tijdens piekmomenten duurder. Ook betaal je meer netwerkkosten als je totaalverbruik stijgt.
De onderzoekers concluderen dat een dergelijk systeem een aanzienlijke daling van de piekbelasting zou kunnen opleveren, met een mogelijke verlaging van de belasting per transformator tussen de 3% en 12%.
“Dit heeft de potentie om verspreid over heel Nederland ruimte te bieden aan zo’n 700.000 extra woningen of 500.000 laadpunten”, is te lezen in het rapport.
Andere kostenverdeling
Daarmee levert het in potentie een vermindering op van de investeringsopgave en daarmee de totale netkosten, een vereenvoudiging van de energietransitieopgave voor netbeheerders en een verlichting van de netcongestieproblematiek.
“Daarnaast leidt dit alternatieve tariefstelsel tot een nieuwe kostenverdeling over gebruikers, waarbij de hoogste kosten terechtkomen bij degenen die het net het zwaarst belasten”, stelt Bianchi.
“Een ruime meerderheid (66%) van de huishoudens gaat dan naar verwachting minder betalen dan nu”, legt hij uit. “Grote kleinverbruikers gaan meer betalen, maar hebben vaak ook meer handelingsperspectief om hun netkosten te reduceren.”
Complexere energierekening
Berenschot wijst er wel op dat een variabel tariefstelsel de energierekening complexer maakt. Consumenten zullen moeten wennen aan verschillende tarieven afhankelijk van het tijdstip, wat kan leiden tot meer klantvragen. Duidelijke communicatie is dan ook een voorwaarde.
“Gezien de impact op systemen, verandering van inkomsten en verwachte toename in klantcontact, vraagt implementatie het nodige van leveranciers, netbeheerders en overheid”, licht Bianchi toe.
Ook zou wellicht een compensatieregeling moeten worden opgezet voor enkele tienduizenden kwetsbare huishoudens die gedwongen zijn veel stroom te verbruiken vanwege medische apparatuur.
Lees ook: Gasrekening in 2030 mogelijk honderden euro’s hoger, energiearmoede dreigt.
Vervolgstappen
Berenschot adviseert de netbeheerders om verdere stappen te zetten voor invoering van een alternatief nettariefstelsel. “Hierbij geniet een tijdgebonden kWh-tarief de voorkeur, omdat het effectief inspeelt op netefficiëntie en bovendien adaptiever en daarmee toekomstbestendiger is dan alternatieven”, aldus Bianchi.
Netbeheer Nederland laat weten dat het de resultaten van het onderzoek verwerkt in een voorstel voor een alternatief nettarievenmodel. Na een consultatie onder marktpartijen zal de ACM vervolgens oordelen over het voorstel. Indien het wordt aangenomen, zou het nieuwe nettarief over zo’n vier jaar kunnen ingaan.
