‘Ambtshalve verstrekken’: Een oplossing voor gemeenten én inwoners
Gemeenten hebben de mogelijkheid om inwoners bepaalde regelingen ambtshalve te verstrekken, zonder dat de inwoner hiervoor een aanvraag hoeft in te dienen. Dit biedt de kans om efficiënter te werken én inwoners beter te ondersteunen, schrijven Gerard Nieuwe Weme en Julian Edens van B&A Advies.
Volgens de Participatiewet moet een aanvraag voor bijstand altijd schriftelijk worden ingediend. Enkel als dit niet mogelijk is mag een aanvraag ambtshalve worden verstrekt.
Regelmatig spreken wij inwoners die ons vertellen dat zij door veel hoepels moeten springen bij het aanvragen van bijstand of andere regelingen. Dit geldt niet alleen voor mensen die het Nederlands niet goed machtig zijn, maar ook voor zij die wél de taal spreken.
De bureaucratie rondom het indienen van aanvragen kan namelijk behoorlijk overweldigend zijn. Je moet digitale vaardigheden hebben, de juiste documenten opsturen en zelf uitzoeken op welke regelingen je recht hebt.
Zo spraken wij onlangs een moeder met een chronisch ziek kind die twaalf verschillende aanvragen moest indienen. Hou dan nog maar eens het overzicht. Het resultaat: niet alle aanvragen werden haar toegekend.
Wat is ambtshalve verstrekken?
Wettelijk gezien is het mogelijk dat gemeenten bepaalde regelingen ambtshalve verstrekken, dat wil zeggen zonder dat een inwoner hiervoor eerst een aanvraag hoeft in te dienen. Dit zou het proces aanzienlijk kunnen versoepelen, zowel voor de inwoner als voor de gemeente.
Voor beide partijen zijn er voordelen: aanvragers worden verlost van een hoop stress en krijgen meer overzicht, terwijl gemeentelijke medewerkers geen onnodige tijd meer kwijt zijn aan het controleren van aanvragen waarvan het resultaat eigenlijk al vaststaat.
Daarnaast vertellen beleidsmedewerkers van verschillende gemeenten ons dat het bereik van toeslagen en regelingen toeneemt wanneer deze ambtshalve worden verstrekt. Dit betekent dat meer mensen de hulp krijgen waar ze recht op hebben, zonder dat ze hoeven te worstelen met het aanvraagproces.
Een vertrouwensbasis
Ambtshalve verstrekken kan plaatsvinden op basis van gegevens die al bekend zijn bij de gemeente. Denk aan mensen die al een uitkering ontvangen. In plaats van steeds opnieuw een uitgebreide aanvraag te moeten doen, zou jaarlijks volstaan kunnen worden met de vraag of iemand de regeling wil continueren. In sommige gevallen kan dit zelfs voor meerdere jaren geregeld worden.
“Het is een politieke keuze: wil de gemeente haar burgers echt helpen, dan moet zij bereid zijn te investeren.”
Deze werkwijze gaat uit van vertrouwen in de inwoner, in plaats van een cultuur van constante controle. Hierdoor kunnen medewerkers van de gemeente zich richten op het ondersteunen van burgers, in plaats van op het nalopen van aanvragen.
Het financiële dilemma
Toch worstelen veel gemeenten met het dilemma dat ambtshalve verstrekken de kosten doet toenemen. Wanneer meer mensen gebruikmaken van toeslagen en regelingen, stijgen de uitgaven evenredig. Hoewel dit een logisch gevolg is van het vergroten van het bereik, roept het de vraag op of de gemeente bereid is deze extra kosten te dragen.
Het is echter belangrijk om te erkennen dat het ontzorgen van inwoners en het vergroten van de financiële ondersteuning, uiteindelijk betere resultaten oplevert. Het is een politieke keuze: wil de gemeente haar burgers echt helpen, dan moet zij bereid zijn te investeren. Door de focus te verleggen van bureaucratische controle naar échte ondersteuning, kan de gemeente een veel grotere impact maken in het leven van haar inwoners.
Effectiever gemeentebeleid
Gemeenten die kiezen voor ‘ambtshalve verstrekken’ bieden hun inwoners een andere vorm van ondersteuning. Medewerkers die normaal gesproken bezig zijn met het controleren van aanvragen, kunnen zich nu richten op het adviseren en begeleiden van burgers bij hun financiële uitdagingen. Door ambtshalve te verstrekken creëer je als gemeente ruimte om échte aandacht te geven aan de mensen die het nodig hebben.
Deze aanpak zorgt ervoor dat gemeenten effectiever kunnen opereren, maar het blijft een feit dat meer impact meer geld kost. Het is dan ook de vraag of gemeenten bereid zijn deze investering te maken. Maar als we écht impact willen maken en inwoners willen helpen, is ambtshalve verstrekken een waardevolle stap in de juiste richting.
Conclusie
‘Ambtshalve verstrekken’ biedt gemeenten de kans om efficiënter te werken en hun inwoners beter te ondersteunen. De kosten nemen weliswaar toe, maar daar krijg je als gemeente veel voor terug: minder stress voor aanvragers, beter overzicht en medewerkers die zich kunnen richten op wat er écht toe doet. Het is tijd om als gemeente deze keuze te maken en te investeren in een beleid dat haar inwoners écht verder helpt.
