In stand houden mbo-infrastructuur in krimpregio’s vraagt brede samenwerking

26 april 2023 Consultancy.nl

Hoe houd je in krimpregio’s een toereikend aanbod van mbo-opleidingen in stand? Hier hebben PROOF Adviseurs en Berenschot in opdracht van de landelijke Commissie macrodoelmatigheid mbo (CMMBO) onderzoek naar gedaan. Volgens de twee adviesbureaus vereist het overeind houden van een toegankelijke publieke mbo-infrastructuur in krimpregio’s brede ondersteuning, die deel moet zijn van een integrale aanpak voor de gehele beroepskolom.

Het balanceren van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt is een complexe puzzel. Hoe zorg je bijvoorbeeld dat genoeg jongeren kiezen voor een opleiding die aansluit op de behoefte vanuit de markt? Neem de hoogst urgente energietransitie, die nu al vertraging oploopt door een gebrek aan technici.

Deze puzzel wordt alleen nog maar complexer als je de geografische dimensie meeneemt. In bepaalde regio’s is bijvoorbeeld sprake van een teruglopende beroepsbevolking en ontgroening. Tegelijkertijd is het in dergelijke regio’s soms lastig om een toereikend aanbod van mbo-opleidingen in stand te houden.

In stand houden mbo-infrastructuur in krimpregio’s vraagt brede samenwerking

De CMMBO kreeg van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) de opdracht om te onderzoeken of in een aantal van deze krimpregio’s sprake is van een mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt.

In het kader van deze opdracht werden PROOF Adviseurs en Berenschot gevraagd een kwalitatieve analyse uit te voeren van het netwerk voor leren en werken in drie krimpregio’s: de Achterhoek, Zeeland en Zuid-Limburg.

De analyse was toegespitst op de aanpak van het tekort aan vakbekwame medewerkers, de positie van het mbo in dit netwerk en (geografisch) toegankelijke dienstverlening vanuit het regionale netwerk aan individuele inwoners ten behoeve van een goede matching met de vraag van bedrijven.

Gezamenlijke verantwoordelijkheid

Een toegankelijke publieke mbo-infrastructuur kan in de drie regio’s alleen in stand blijven met de juiste ondersteuning, als onderdeel van een integrale aanpak voor de gehele beroepskolom, zo concluderen de onderzoekers.

Ze benadrukken dat het bijdragen aan een goede aansluiting van mbo en de vraag van en uitdagingen op de arbeidsmarkt niet alleen de verantwoordelijkheid is van het mbo. Daarbij geven ze aan dat het mbo te maken heeft met belangrijke afhankelijkheden, die alleen in gezamenlijkheid kunnen worden opgepakt.

Zo is in de onderzochte regio’s sprake van een nauwe verwevenheid van dienstverlening, projecten, initiatieven en acties van de netwerkpartners op de domeinen economie, arbeidsmarkt en onderwijs. En hoewel de onderzoekers zien dat het gevoel van urgentie toeneemt, constateren ze dat er nog altijd veel kansen worden gemist door verkokering en versnippering.

Samenhang en samenwerking

Ook op landelijk niveau lopen het mbo en de partners aan tegen belangrijke belemmeringen, zo stellen de onderzoekers. Ze komen met verschillende aanbevelingen voor zowel de regionale partners als de landelijke overheid om deze weg te nemen.

Zo wordt geadviseerd om te zorgen voor meer landelijke samenhang en duurzaamheid in het beleid en de regelingen rondom leren en werken. Samenhang is ook het devies voor de regionale governance, in combinatie met het inzetten op duurzaamheid.

Daarnaast raden de onderzoekers aan de bestaande samenwerkingen maximaal te benutten, en daar “niet onnodig een nieuwe organisatie naast te zetten”.

Aangaande het spanningsveld tussen samenwerking en de markt merken ze op dat samenwerking in de regio vraagt om zorgvuldigheid: “Ga met elkaar in gesprek over kaders die daarbij gehanteerd worden, die uitgaan van de regionale uitdagingen en van het gezamenlijke belang van een duurzame en sterke regionale publieke infrastructuur.”

“Zakelijk, met ruimte voor private aanbieders en initiatieven (benut de kracht van PPS), maar met oog voor het brede gezamenlijke regionale belang van breed kwalitatief hoogwaardig mbo-aanbod in een duurzame, sterke publieke infrastructuur”, besluiten de onderzoekers.

In combinatie met het advies van de CMMBO aan de minister van OCW, is het onderzoek van PROOF Adviseurs en Berenschot inmiddels aangeboden aan de Tweede Kamer.