Defensie kan ecosysteem van dienstverleners beter bedienen
Vanuit bedrijven actief in het defensie- en veiligheidsdomein klinkt een sterke roep richting het ministerie om de termijn voor het leveren en uitbreiden van materieel te versnellen en te verkorten. Dat is een van de conclusies uit een recent onderzoek van adviesbureau Berenschot.
Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) en het Commissariaat Militaire Productie (deze brengt bedrijven in de defensie en veiligheidsindustrie in contact met mogelijke kopers van militair materieel) zetten zich in voor een hoogwaardige Nederlandse defensie- en veiligheid-gerelateerde technologische industriële basis (NLDTIB).
Om een goed inzicht te krijgen in de omvang van, en de aanwezige kennis en kunde binnen de NLDTIB, laat EZK periodiek onderzoek uitvoeren. Dit onderzoekt kijkt naar de omvang (omzet en werkgelegenheid), kenmerken en positie van de Nederlandse defensie- en veiligheid-gerelateerde industrie.
Adviesbureau Berenschot heeft dit onderzoek begin dit jaar uitgevoerd in opdracht van het ministerie van EZK. De uitkomsten nemen de ontwikkelingen van de inval van de inval van Rusland in Oekraïne derhalve niet mee. Aan het onderzoek deden 180 bedrijven mee. Ook werden zo’n 20 gesprekken gehouden met bedrijven die actief zijn voor de Nederlandse defensie- en veiligheidssector.
Nederland telt zo’n 1.000 bedrijven die actief zijn in defensie- en veiligheidssector. Een van de belangrijkste conclusies uit het rapport van Berenschot is dat de bedrijven in de sector graag een snellere en kortere termijn zouden zien voor het leveren en uitbreiden van materieel.
Meer dan de helft van de bedrijven denkt dat de vraag naar defensiematerieel richting de toekomst zal toenemen (55%). De groeiprognoses zijn vooral hoog bij zogeheten original equipment manufacturers (OEM’s) en bedrijven werkzaam binnen het maritieme domein.
Proactieve benadering ontbreekt
In het onderzoek klinkt verdere kritiek richting de overheid. Zo hekelen de bedrijven de mate waarin zij toegang krijgen tot projecten van Defensie. Te veel papierwerk zou hierbij komen kijken en tevens missen zij een proactieve benadering vanuit het kabinet.
Ook wordt kritisch gedacht over de invulling die de overheid geeft aan de zogeheten ‘Defensie Industrie Strategie’ (DIS). Deze beschrijft de militaire kennis, technologie en industriële capaciteiten die het kabinet in Nederland wil behouden en ontwikkelen.
“Defensie wil bij de aanschaf van toekomstig materieel het beste product voor de beste prijs, met een zo groot mogelijke betrokkenheid van het Nederlandse bedrijfsleven. Daarvoor wordt de Nederlandse defensie-industrie versterkt, beschermd en internationaal gepositioneerd”, zo schrijft (lees: belooft) het kabinet in de DIS.
De respondenten uit het onderzoek stellen echter dat de overheid de DIS onvoldoende omzet naar specifiek beleid en uitvoering. “Het Nederlands bedrijfsleven heeft voornamelijk behoefte aan stimuleringsmaatregelen om te investeren in nieuwe hoogwaardige producten en technologieën. Volgens de ondervraagde bedrijven kan de overheid een belangrijke bijdrage leveren aan deze digitaliseringsslag en de concurrentiepositie in de betreffende markten”, schrijven de onderzoekers.
Tot slot geven de respondenten aan dat ze vinden dat de scheidslijn tussen civiel en militair steeds meer vervaagt, door het gebruik van dual use-producten en het IT-cyberdomein.
De komende jaren lijkt de defensie- en veiligheidssector zich in elk geval te kunnen gaan opmaken voor groei. In een Kamerbrief, waarin de Tweede Kamer over de onderzoeksbevindingen wordt geïnformeerd, wijst Micky Adriaansens, minister van Economische Zaken en Klimaat, erop dat de oorlog in Oekraïne het geopolitieke landschap sterk heeft veranderd. Ook stelt ze dat daardoor de Europese investeringen op defensiegebied drastisch zijn verhoogd.
“Ook het Nederlandse kabinet zal het defensiebudget laten toegroeien naar de NAVO-norm van 2% van het BNP en gaat de samenwerking binnen Europa op het gebied van defensie intensiveren”, aldus de minister.
