HealthKIC en Finance Ideas zetten zich in voor betaalbare en toegankelijke zorg
Ons huidige zorgsysteem piept en kraakt. Hoe verlichten we de druk op de zorg en de capaciteit? En hoe houden we zorg betaalbaar en doelmatig?
Het antwoord is volgens velen te vinden in een gezondere samenleving en in de focus op preventie in plaats van enkel nazorg. Dit is waar HealthKIC voor staat en waarom Finance Ideas – naast onder andere Philips, PGGM, de Noaber Foundation en het ministerie van VWS – één van haar partners is geworden.
Een gesprek met Leonie Voragen, directeur van HealthKIC, en Pim Diepstraten, directeur bij Finance Ideas, over de samenwerkingen tussen beide organisaties en de visie van HealthKIC op de zorgtransitie. Waarom is het zo urgent? Hoe ziet het nieuwe zorgsysteem eruit? En wat betekent het voor de zorgsector?
In een notendop: wat is HealthKIC precies?
Leonie: “HealthKIC is voortgekomen uit de behoefte om in Nederland duurzaam gezondheid te realiseren. Het is een initiatief waarbij de Noaber Foundation, Menzis, PGGM, Alles Is Gezondheid, de Bernard van Leer Foundation en het ministerie van VWS de handen ineen hebben geslagen om de transitie van ons zorgsysteem in gang te zetten.”
Waarom is die transitie zo belangrijk?
“De Nederlandse gezondheidszorg behoort tot de top drie van de wereld. Maar door de stijgende kosten, de toenemende zorgvraag en het capaciteitsprobleem staat de kwaliteit onder druk. Mensen die het minder goed hebben kunnen straks de zorg niet meer betalen.”
“Daarbij zien we ook steeds grotere gezondheidsverschillen in de samenleving. Mensen die ongezonder leven maken relatief veel gebruik van de zorg en dat vergroot de druk. Ten slotte hebben we onvoldoende personeel om de zorgvraag aan te kunnen.”
Wat is de oplossing voor het probleem?
“We denken als maatschappij nog te veel in het consumeren van zorg, waarbij we zorg zien als de oplossing. Iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen gezondheid, zowel individuen als organisaties. Met HealthKIC zetten we een goed en gezond leven centraal.”
“In het huidige systeem zijn organisaties individueel verantwoordelijk. Maar om echt verandering teweeg te brengen hebben we elkaar nodig.”
“Gezondheid is dan het uitgangspunt. Zo voorkomen we dat zorg nodig is en houden we de zorg die nodig is betaalbaar en toegankelijk. Dit is een andere manier van denken.”
“Met HealthKIC brengen we partijen samen om vanuit verschillende domeinen de zorg en ondersteuning anders in te vullen in hun regio. In het huidige systeem zijn organisaties individueel verantwoordelijk. Maar om echt verandering teweeg te brengen hebben we elkaar nodig.”
“Je gaat als professional veel meer zoeken naar de vraag achter de vraag. Wat is er aan de hand en welke zorg en ondersteuning is er nu echt nodig? Is een verwijzing naar het ziekenhuis nodig of ligt het probleem in een ander domein?”
“Het is een gezamenlijke veranderopgave die in de basis drie pijlers heeft: anders financieren, anders organiseren en anders monitoren.”
Hoe ziet dit er concreet uit, anders financieren, organiseren en monitoren?
“Anders financieren beogen we te doen door middel van een investeringsfonds (ontwikkeld door AF Advisors) waar gefaseerd naartoe kan worden gewerkt, afhankelijk van de behoefte van de regio. Er is capaciteit en er zijn middelen nodig om de transformatie naar gezondheid te maken. Dit is nu vaak niet aanwezig omdat de beschikbare mankracht en middelen in de zorg worden besteed.”
“De eenmalige investering uit het fonds biedt de partijen binnen de kavel de financiële ruimte om de benodigde verandering vorm te geven en ideeën uit te voeren om zo méér gezondheid te realiseren en daarmee de stijgende zorgkosten te remmen.”
“Anders organiseren beogen we te doen door middel van domeinoverstijgend samenwerken. De regio organiseert zich dusdanig dat er gezamenlijk verantwoordelijkheid genomen kan worden voor het realiseren van de transformatie naar gezondheid én een gezonde populatie. Een team van experts ondersteunt de inwoners, professionals en bestuurders met extra kennis, kunde en organisatiekracht.”
“Anders monitoren beogen we te doen door een geïntegreerde data-infrastructuur te realiseren waarin data uit verschillende bronnen aan elkaar gekoppeld wordt. Dit geeft inzicht in de uitdagingen van de regio en helpt bij het maken van de juiste beleidskeuzes. Het biedt ook de mogelijkheid om te monitoren wat wel en wat niet werkt.”
Wat is de belangrijkste drijfveer van Finance Ideas om als partner hieraan mee te werken?
Pim: “We zijn met Finance Ideas al meer dan vijftien jaar actief om tweedelingen in de maatschappij tegen te gaan. In de corporatiesector doen we dit in de huizenmarkt, bij de zorg zien we de tweedeling in gezondheid.”
“We betalen met z’n allen belastingpremies en die moeten doelmatig en financieel verantwoord worden uitgegeven. De zorg kost nu ongeveer €6.000 per inwoner terwijl we €20 per inwoner uitgeven aan preventie. Dat is volgens ons geen doelmatige besteding van middelen, dus we dragen graag ons steentje bij om dit te veranderen.”
“Daarnaast is deze transitie natuurlijk echt een ‘wicked problem’. Het is zo complex, zo groot en daarom een enorme uitdaging om mee te werken aan dit soort vraagtukken. Met de financiële kennis die we meebrengen wordt de impact tastbaar. Dat helpt in de discussie met partijen in een regio. Die maatschappelijke impact geeft voldoening.”
Wat betekent dit voor zorginstellingen?
“Zorginstellingen worden in het huidige systeem betaald voor het leveren van zorg. Dit is van oudsher georganiseerd in verschillende domeinen. Iedere deelsector heeft een eigen domein, eigen kosten en eigen stimulering. Bij een transitie waarbij we gaan denken vanuit gezondheid zet je mensen centraal in plaats van het domein. De cliënt, patiënt, inwoner beweegt immers over alle domeinen heen.”
“We hebben in Nederland een systeem ingericht dat zorg beloont. Dit systeem werkt zo goed dat het zichzelf gevangen houdt.”
“De behoefte van die cliënt, patiënt, inwoner sluit nu niet goed aan bij hoe het systeem is georganiseerd. Met HealthKIC proberen we dat anders te organiseren en te laten zien dat samenwerking nodig is om het probleem in de zorg op te pakken. De oplossing ligt in domeinoverstijgend gaan werken, gezamenlijk de verantwoordelijkheid nemen voor de randvoorwaarden die nodig zijn om dit duurzaam te kunnen blijven doen.”
Zijn er al succesvolle voorbeelden?
“Zeker! In de Verenigde Staten is de Kaiser Permanente een goed voorbeeld. Een initiatief waarbij samen wordt gewerkt in acht staten om de 12 miljoen leden gezonder te houden en hoge kwaliteit zorg te leveren die betaalbaar is.”
“In Duitsland is de Gesundes Kinzigtal opgezet voor het aanbieden van geïntegreerde zorg aan 31.000 verzekerden. Ook in Alaska, Groot Brittannië, Zweden en Nieuw-Zeeland zijn er succesvolle voorbeelden.”
“In Nederland zien we ook de eerste activiteiten ontstaan. Zo is de regio Ede-Gelderse Vallei gestart met Vallei Vitaal en Gezond en de Achterhoek met het project ‘8RHK Gezond’. Beide regio’s zijn gestart om gezamenlijk vanuit verschillende domeinen te kijken wat nodig is om de populatie in die regio’s gezonder te houden en de druk op de zorg te verlichten.”
Welke deelsector loopt voorop in de transitie van nazorg naar preventie?
“We zien bij de ggz een versnelling van de transitie. Bij andere deelsectoren zijn ook initiatieven, maar die liggen meer op het niveau van optimaliseren en zijn nog binnen hetzelfde domein. Bij de ggz zien we al meer initiatieven op basis van preventie. Het is bij de ggz ook echt uit nood geboren.”
“De druk is daar gigantisch en de financiële ruimte beperkt. Dat zorgt voor het ontstaan van klinische afbouw, initiatieven op e-health, nieuwe contractvormen en sociale geestelijk gezondheidsvormen zoals een gym.”
Wat is de rol van Finance Ideas als partner bij dit project?
“Finance Ideas draagt met kennis bij aan de financieringsvraagstukken en geeft inzicht in de kosten voor verschillende partijen. Wat hebben deze partijen nodig? Welke randvoorwaarden zijn er en hoe geven we hier invulling aan? Wat zijn de individuele risico’s? Hoe kun je de bekostiging daarop laten aansluiten?”
“Finance Ideas heeft de kennis over verschillende vormen van bekostiging en financieringsvraagstukken en dit helpt om de impact duidelijk te maken. Het geeft handvatten in het gesprek dat wordt gevoerd met de verschillende deelnemers in de regio’s.”
“Zo komen ook alle aspecten van deze transitie weer samen, want je hebt data nodig (monitoren) om een financiële vertaling te maken die laat zien hoe je je anders moet organiseren.”
Welke rol speelt beleid hierbij?
“We hebben in Nederland een systeem ingericht dat zorg beloont. Dit systeem werkt zo goed dat het zichzelf gevangen houdt. Daarom is het belangrijk dat in deze transitie niet alleen de zorgorganisatie meegaat, maar ook de systeemspelers.”
“HealthKIC neemt lessen uit de regio’s mee op systeemniveau zodat de systeempartners kunnen zorgen dat ze geen tegenkracht zijn, maar juist tools creëren om verandering te versnellen. Partners zoals het ministerie van VWS en Menzis spelen hierbij een belangrijke rol.”
“Het is belangrijk om de complexiteit te zien. Beschouw het niet als een enkelvoudige veranderopgave. Het is complex met meerdere lagen. Het is een gedragsverandering op alle lagen. Van beleid tot de inwoners van ons land. Als professionals kunnen we de handen ineenslaan en de trein wel alvast starten.”
