Zorgsector heeft jaarlijks €6 miljard extra nodig voor investeringsagenda

De zorgsector heeft de komende jaren een miljardeninvestering nodig om de benodigde investeringsagenda te kunnen bekostigen. Het probleem is echter dat de sector behoorlijk tekort komt in de portemonnee, waarschuwt Deloitte in een nieuw rapport.

Het onderzoek van het advieskantoor stelt dat voor de komende jaren een megaopgave staat te wachten. Denk aan investeringen in verduurzaming, digitalisering, capaciteitsuitbreiding en de assets en vastgoed, zodat deze op het huidige kwaliteitsniveau blijven.

Voor deze investeringen heeft de sector de komende vijf jaar bakken extra geld nodig: maar liefst €30 miljard aan extra budget (of: €6 miljard per jaar), volgens de becijferingen van Deloitte. 

Tegelijkertijd constateren de onderzoekers dat het ophoesten van dit bedrag met de huidige gang van zaken een onmogelijke opgave wordt. Financieel gaat het steeds slechter met de sector. De financiële marges nemen al jaren af en zorginstellingen beknibbelen op hun reserves. 

Zo lag de gemiddelde de EBITDAR-marge (het bedrijfsresultaat vóór alle kapitaallasten) in 2015 nog op 11,5%. In 2025 ligt dit kerngetal – door verschillende ontwikkelingen zoals vergrijzing en hogere personeelskosten – op nog maar 7,9%. 

Dit legt dan ook meteen het financiële probleem van de sector bloot: om de extra €6 miljard per jaar te kunnen bekostigen is een kapitaallastenratio nodig van 10,7%. In 2020 lag dit percentage op 7,4%. Tegelijkertijd dient de EBITDAR-marge boven de kapitaallastenratio te liggen. Als dit niet wordt gehaald – en dat wordt het met de huidige stand van zake bij lange na niet – schiet de zorgsector in de rode cijfers.

Van de korte termijn naar een masterplan

“Zo ver hoeft het niet te komen als zorginstellingen nu ingrijpen en de noodzakelijke stappen zetten om te voorkomen dat de marges verder dalen”, zegt Arno Leeijen, Director Financial Advisory Healthcare bij Deloitte. “Concreet betekent het de investeringen niet langer uit te stellen om te voorkomen dat exploitatiekosten nog verder oplopen (zoals nog meer externe inhuur van personeel en correctief onderhoud als gevolg van technische gebreken in vastgoed).” 

“Het doel is de winstgevendheid minimaal op peil te houden en de stijgende kapitaallasten te dekken, in ieder geval op termijn”, legt Leeijen uit.

Voor de middellangere termijn is een masterplan voor de sector nodig, dat kan zorgen voor een trendbreuk in de financiële ontwikkeling. Ook adviseert Deloitte de koppen binnen de sector bij elkaar te steken: “Zorginstellingen, verzekeraars, de overheid en financiers moeten de handen ineen slaan. Een investering van de ene organisatie leidt nog te vaak tot een voordeel voor de andere organisatie, die daar dan niet in geïnvesteerd heeft.”

“Een voorbeeld is de aanpassing van levensloopbestendige woningen om ouderen langer zelfstandig thuis te laten wonen”, aldus Leeijen. “Een investering in een traplift wordt bekostigd door de gemeente, maar de besparing is voor het zorgkantoor doordat er minder verpleeghuiscapaciteit nodig is. Investeren in de zorg is een gezamenlijke verantwoordelijkheid.”

Wat zijn de vier grote investeringsopgaven?

In het rapport wijzen de onderzoekers van Deloitte op vier centrale opgaven waar de zorgsector in moet investeren om tegemoet te kunnen komen aan de groeiende vraag naar zorgdiensten en het op peil houden van de dienstverlening. 

Verduurzaming
De verduurzaming van het zorgvastgoed vraagt tot 2025 om een investering van circa €6 miljard. Gezien de klimaatdoelstellingen dienen zorginstellingen die de komende vijf jaar te effectueren, anders levert de zorg een te beperkte bijdrage aan het beperken van de opwarming van de aarde tot maximaal 1,5 graden Celsius. 

Verder lezen: Gezondheidszorg kan fors bijdragen aan CO2-reductie.

Digitalisering
De verpleeg- en verzorgingshuizen en thuiszorg en gezondheidszorg gaven in 2019 gemiddeld 4,2% van de omzet uit aan ICT (IT-systemen, applicaties, BI-tools, etc.) en ziekenhuizen in 2020 gemiddeld 5,7%. Wanneer je deze percentages extrapoleert op de totale Nederlandse zorgmarkt wordt er jaarlijks tussen de €3 en €4 miljard aan ICT uitgegeven. De afgelopen jaren groeiden de ICT-kosten met 6%. 

Verder lezen: Ziekenhuizen geven steeds meer geld uit aan ICT. 

Wanneer deze groei zich doorzet nemen de ICT-uitgaven over vijf jaar met circa €1 tot €1,5 miljard toe naar €4 tot €5,5 miljard. Inclusief de vervanging van bestaande IT (circa €2,1 miljard) vraagt dit om een totale investering van circa €3,5 miljard in vijf jaar. 

Investeringen in assets en vastgoed
Grofweg €3,3 miljard aan investeringen is nodig om de benodigde activa voor de zorg (vastgoed, medische apparatuur etc.) op het huidige kwaliteitsniveau te houden. Voor de komende vijf jaar betekent dit een investering van €16,5 miljard.

Capaciteitsuitbreiding
Als gevolg van de vergrijzing vraagt de zorg om een capaciteitsuitbreiding. Dit behelst met name de investering in 25.000 extra verpleeghuisbedden in de komende vijf jaar, waarvan de kosten worden geraamd op €5 miljard. Uitgaande van 100 bedden per verpleeghuis gaat het om maar liefst 250 nieuwe verpleeghuizen.