CE Delft: Miljarden euro’s aan duurzame energiesubsidies ongebruikt
Een aanzienlijk deel van het subsidiebudget voor duurzame energieprojecten wordt niet gebruikt. Volgens een nieuwe studie van onderzoeksbureau CE Delft gaat het bij elkaar opgeteld om meer dan €3 miljard.
Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE), die zich veel zorgen maakt over het tempo van de energietransitie. Dat ligt volgens de NVDE namelijk (veel) te laag. Harde cijfers bevestigen dat.
In 2013 zetten de Nederlandse overheid en tal van bedrijven hun handtekeningen onder het zogenaamde Energieakkoord. Daar stond onder andere in dat in 2020 minimaal 14% van het Nederlandse energieverbruik duurzaam wordt opgewekt. Momenteel gaat het echter om 11%, aldus statistiekbureau CBS.
In 2030 volgt opnieuw een toetsingsmoment. Dan moet in ons land – ten opzichte van de CO2-uitstoot in 1990 – een emissiereductie van 49% zijn gerealiseerd. “Dat doel […] is met de huidige plannen nog niet in beeld”, zegt Olof van der Gaag, directeur NVDE. “De SDE is de belangrijkste motor om die reducties te realiseren.”
De SDE – dat staat voor ‘Stimulering Duurzame Energietransitie’ – is een subsidiepot van de Nederlandse overheid. Bedrijven en organisaties kunnen hierop een beroep doen als de kosten van hun duurzame energieprojecten hoger liggen dan de baten ervan.
Oppotprobleem
Door de SDE wordt de energietransitie deels door de overheid en deels door de markt bekostigd. In theorie een prima aanpak, maar werkt deze subsidie in de praktijk ook naar behoren? De experts van CE Delft gingen op onderzoek uit.
Aan het begin van iedere kabinetsperiode wordt de omvang van de SDE-pot vastgesteld. Dat budget wordt meestal niet volledig benut. In zo’n geval wordt het resterende geld gestort in de ‘begrotingsreserve duurzame energie’ (BDE). In 2019 was die pot volgens CE Delft gevuld met maar liefst €3,2 miljard.
Hoewel de BDE is bedoeld voor de energietransitie, wordt het geld daaruit in sommige gevallen ook voor andere doeleinden ingezet. Daarnaast zijn de middelen uit het BDE doorgaans pas met een behoorlijke vertraging beschikbaar, melden de onderzoekers. “Daardoor kan het niet benutten van het SDE-budget gezien worden als een gemiste kans.”
Voor verbetering vatbaar
In hun rapport bespreken de onderzoekers eveneens de toekomstige ontwikkeling van de BDE – waar nu al €3,2 miljard in zit. En daar blijft het volgens CE Delft niet bij. “De totale omvang van de begrotingsreserve duurzame energie zal richting 2030 verder oplopen, met enkele honderden miljoenen euro’s per jaar gemiddeld.”
Met het oog op de Parijse klimaatdoelstellingen is het oppotten van zoveel middelen – die zijn bedoeld voor de energietransitie – niet constructief. Daarom adviseert CE Delft om de BDE-pot te laten slinken. Dat kan door een deel van het geld daaruit bij aanvang van een kabinetsperiode in te zetten om de SDE-pot aan te vullen. Als tijdens die periode de SDE-pot vroegtijdig leeg raakt, kan wederom een beroep worden gedaan op de BDE-pot.
En om daar geen misverstanden over te laten ontstaan, helpt het ook om de transparantie over de SDE-pot te vergroten. “Op die manier kan de politiek beter bijsturen op doelbereik en kunnen inhoudelijke discussies over de begrotingssystematiek beter op basis van feiten worden gevoerd”, aldus CE Delft.
