200.000 hartpatiënten lopen zorg mis door Covid-19
Het coronavirus blijft vele slachtoffers eisen, ook onder níet-besmette patiënten. Tot wel 200.000 hartpatiënten krijgen dit jaar mogelijk niet de zorg die zij nodig hebben. Dat blijkt uit een rapport van Gupta Strategists, cardiologievereniging NVVC en Medtronic.
Alleen al de afgelopen twee maanden ontvingen minstens 350.000 patiënten in Nederland geen zorg door de coronacrisis. Voor 75.000 patiënten betrof het urgente zorg.
Een groot deel van de mensen die zorg mislopen zijn patiënten met een hart- of vaataandoening. Vaak worden hun behandelingen uitgesteld om capaciteit vrij te maken voor coronazorg: “In dezelfde vaart waarmee het aantal IC-bedden is opgeschaald, is reguliere zorg afgeschaald”, aldus de onderzoekers. “Bijna de helft van de reguliere zorg is uitgesteld en afgezegd om capaciteit vrij te maken voor COVID-patiënten en om besmettingen te voorkomen.”
Een andere belangrijke factor is echter dat mensen met hartklachten in groten getale verzuimen zich te melden bij de huisarts of het ziekenhuis. De klachten die hartpatiënten ervaren lijken geregeld op de symptomen van COVID-19, waardoor mensen onterecht dachten dat ze besmet waren.
“Wat wij heel vaak zagen, is dat mensen thuis kortademig werden en pijn op de borst kregen”, vertelt Ed de Kluiver, NVVC-bestuurslid en bestuursvoorzitter van het Isala Hartcentrum in Zwolle, in het NRC. “Ze dachten: dit zal wel corona zijn, ik moet thuisblijven. Artsen zagen ze pas in het ziekenhuis met een volledig ontwikkeld hartinfarct.”
Ook waren patiënten bang om in het ziekenhuis besmet te raken met het coronavirus. “Ik heb iemand aan de lijn gehad over wie ik dacht: als je nog drie dagen langer thuisblijft, overleef je het niet”, aldus De Kluiver. “Zelfs diegene vroeg: is het wel veilig om naar het ziekenhuis te komen?”
100.000 verloren levensjaren
Al met al verwachten Gupta Strategists, NVVC en Medtronic dat dit jaar 150.000 tot 200.000 hartpatiënten zorg zullen mislopen. Dit vertaalt zich in 65.000 tot 100.000 extra verloren levensjaren, en daar bovenop nog eens 20.000 tot 50.000 levensjaren in slechtere gezondheid.
Dit komt bijvoorbeeld doordat mensen met hartinfarcten nu soms pas weken later werden geholpen. “Het lijkt bijna of we qua kwaliteit van zorg ver terug in de tijd gaan toen cardiologen aandoeningen pas veel later konden ontdekken”, zegt Lisa Vogelpoel van Gupta Strategists tegenover zorgplatform Skipr. “Nu komt dat door uitgebleven behandelingen, omdat patiënten met een hartinfarct zich niet melden in het ziekenhuis. Ook in het uitstellen van niet-acute zorg schuilt risico. Als er tienduizend mensen geen bloeddrukverlagers of cholesterolremmers krijgen, dan kost dat al levensjaren.”
De onderzoekers benadrukken dat het bij de minimaal 65.000 verloren levensjaren alleen nog maar gaat om de cardiologiepatiënten. “Het aantal levensjaren dat het stilvallen van cardiologische zorg heeft gekost, kun je verveelvuldigen als je ook andere specialismen bekijkt”, stelt Vogelpoel. Om de ernst van de zaak te onderstrepen geven de onderzoekers aan dat het coronavirus zelf tot nu toe ook ongeveer 65.000 levensjaren heeft geëist: oftewel de ondergrens van de misgelopen levensjaren van alleen al de hartpatiënten.
Bij het berekenen van de hoeveelheid misgelopen zorg en verloren levensjaren gingen de onderzoekers uit van een scenario waarin we niet te maken krijgen met een tweede golf aan coronabesmettingen waardoor de reguliere zorg opnieuw zou worden platgelegd. Komt die er wel, dan loopt de schade zelfs nog veel verder op.
Maar ook zonder zo’n tweede golf wordt het een enorme uitdaging om de tweede helft van 2020 aan de reguliere zorgvraag te voldoen. Ten eerste zal ook de komende tijd nog een deel van de capaciteit opgaan aan coronazorg. Ten tweede moeten ook ziekenhuizen werken volgens de regels van de anderhalvemetersamenleving, waardoor de capaciteit nog verder afneemt. Ten derde heeft zich ook een “stuwmeer” opgebouwd aan zorg die (deels) moet worden ingehaald.
Oorlogstijd
Eén ding is voor de onderzoekers in ieder geval duidelijk: nu er meer inzicht is in de nevenschade van het afschalen van de reguliere zorg, moet snel worden ingegrepen om verdere schade zoveel mogelijk te beperken. Om de beperkte zorgcapaciteit zo efficiënt mogelijk te benutten, stellen ze onder meer voor om zoveel mogelijk zorg bij mensen thuis te laten plaatsvinden, coronazorg te concentreren in geselecteerde ziekenhuizen en mensen met gezondheidsklachten aan te moedigen toch vooral níet de zorg te mijden.
Daarnaast achten de onderzoekers flexibele capaciteit voor coronazorg noodzakelijk, voor het geval er toch een tweede golf besmettingen komt. Ze benadrukken dat de zorg nooit meer zo radicaal mag stilvallen als nu is gebeurd, zelfs niet bij een epidemie of andere ramp. “Het was crisis, eigenlijk als oorlogstijd. Men wist de gevolgen dus niet”, zegt Vogelpoel tegenover Skipr. “Maar de volgende keer kunnen we hier niet meer door overvallen zijn. We moeten dan echt kijken hoe je coronazorg en reguliere zorg zoveel mogelijk allebei kunt blijven doen.”
