Strategie- en organisatieontwikkeling bij een peuterspeelzaal
Het peuterspeelzaalwerk is volop in beweging. Nieuwe ontwikkelingen zorgen ervoor dat peuterspeelzaal ondernemers zich opnieuw moeten beraden welke positie zij willen innemen, voor nu en in de toekomst. Mede door de groei van en de dalende kosten van de kinderopvang en het gebruik van VVE door de kinderopvang staat de positie van peuterspeelzalen onder druk.
In 2014 vroeg de bestuurster van een organisatie van peuterspeelzalen in het oosten van het land PRCS om te helpen bij een verandertraject. De adviseurs werden specifiek gevraagd om te ondersteunen bij de positionering rondom de ontwikkeling van het Intergraal Kind Centrum, het vormgeven van een duidelijke positie in de regio en de ontwikkeling van de organisatie en bedrijfsvoering.
“In verschillende stappen hebben we de organisatie gedurende drie jaar ondersteund. Inmiddels staat er een stevige en zelfstandige organisatie met 50 peuterspeelzalen in de stad. Dat is bijzonder omdat veel andere partijen inmiddels zijn gefuseerd tot grote organisaties gefinancierd door private equity”, blikt PRCS adviseur Rik Berbé terug.
Positionering
Het project trapte af met een aantal gesprekken met de bestuurster, aldus Berbé: “Gesprekken over de historie van de 50-jaar bestaande organisatie, de organisatie cultuur en de huidige ontwikkelingen in de markt van peuterspeelzalen. Belangrijk omdat de context belangrijk is voor een positionering en organisatieontwikkeling. Uiteindelijk zijn we gestart bij de vraag: Wat is jouw droom voor deze organisatie?”
De bestuurster kwam met een metafoor: De Bloem van Goethe. Dat was haar visie op de organisatie en de start van de positionering én de organisatieontwikkeling. Opmerkelijk volgens Berbé, omdat deze metafoor “naadloos paste bij ons idee hoe organisaties van morgen eruitzien. Een kleurrijke bloem die geleidelijk zijn vorm aanneemt en zich aanpast aan de omgeving. Een bloem die direct gezien wordt een aantrekkingskracht heeft.”
De Bloem van Goethe werd gebruikt om met de organisatie in gesprek te gaan. Samen met de cliëntenraad, managers, leidsters, RvT en OR is gedurende een aantal sessies verder invulling gegeven aan de metafoor.
Organisatie
In een volgende fase is gedurende workshops met het management team gesproken over de omgeving. Vanuit deze externe verkenning werd een conceptueel model geschetst. De eerste schetsen positioneerde het ‘kind’ in het midden van het model.
Berbé geeft tekst en uitleg: “Wat betekent het als je het ‘kind’ centraal zet? Dat betekent dat de relatie, kind-ouder-leidster heel belangrijk is binnen de organisatie. De leidster is de ondernemer die in de wijk de ouders kent, de educatie aan de kinderen geeft en zorgt voor een prettige lokatie. De rest van de organisatie is ondersteunend.”
Dat betekende voor de organisatie van peuterspeelzalen een flinke verandering in het denken en doen binnen de organisatie. Een organisatieverandering werd opgetuigd en ingezet. “We hebben de organisatie actief ondersteunt bij de kanteling van de organisatie. Dat gaat over structuur maar vooral over houding en gedrag. Accepteren dat de rollen veranderen naar meer zelfsturing en zelforganisatie”, zegt Berbé.
Wijken
Elke wijk in een stad uniek is. Er wonen gezinnen met specifieke wensen. “Strakke uniformiteit en sturing van de locaties is daarom ongewenst”, zegt Berbé. Maar tegelijkertijd is een duidelijk imago en identiteit van de gehele organisatie juist zeer gewenst.
“Hierin komt ook de ‘Bloem van Goethe’ terug als metafoor. Het is belangrijk dat de Peuterspeelzalen en leidsters de signalen van ouders snel oppikken en kunnen meebewegen. Alle leidsters samen geven input aan het bestuur en managementteam.”
Veel leidsters in de organisatie waren al ‘ondernemer’. Maar er waren ook leidsters die zich ‘alleen’ op de kinderen richten. Om hier meer uniformiteit in aan te brengen werden leersessies georganiseerd voor de aanwezige ‘koplopers’, die vervolgens de andere leidsters op sleeptouw namen. “Onze rol was structuur geven aan de sessies en ondersteunen van de managers in hun coachende rol”, zegt Berbé.
Vooruitkijken
Eind 2017 was de organisatie volgens de externe adviseur klaar voor de toekomst. “Een heldere visie op de organisatie, een stevige positionering in de stad en een kanteling van de organisatie.”
Inmiddels zijn er drie jaar verstreken en de organisatie staat stevig en zelfstandig overeind. Aandachtspunten op dit moment zijn het versterken van imago, ICT-infrastructuur en het ontwikkelen van een interactief platform. Bij gemeente en overheid dringt het door dat kinderopvang en peuterspeelzalen allebei een specifieke historie en functie hebben. Het speelveld en de organisatie blijven zich verder ontwikkelen.
