Worden zorg en life sciences speelbal van financiële investeerders?
In 2019 is het aantal overnames binnen de zorg en life sciences wederom gestegen. Dit keer is de stijging volledig toe te schrijven aan private equity. Langzaamaan wordt bijna de helft van alle acquisities verricht met de financiële slagkracht van private equity-partijen. Is het wel wenselijk dat spelers die erom bekendstaan puur return on investment na te jagen, zich zo nadrukkelijk mengen in een sector die zo’n groot algemeen belang dient?
Vorig jaar vonden 106 overnames plaats binnen de Nederlandse zorg- en life sciences-sector, een lichte stijging ten opzichte van de 104 in 2018*. De totale dealwaarde steeg ook licht, van €2,3 miljard naar €2,4 miljard. Dit blijkt uit Deloitte’s jaarlijkse inventarisatie van de fusie en overnameactiviteit binnen de Nederlandse gezondheidszorg. Sinds 2013 – toen er 50 overnames waren – is de dealactiviteit bijna ieder jaar toegenomen. Een steeds groter deel van de overnames wordt verricht door buitenlandse partijen – zij namen vorig jaar 39 van de 106 fusies en overnames voor hun rekening, een toename van 44%.
De hoeveelheid overnames door private equity nam toe van 29 naar 48, een stijging van 23%. Financiële investeerders rukken in hoog tempo op binnen de sector: in 2016 waren private equity-spelers nog maar verantwoordelijk voor 24 deals. Zonder hun inmenging zou het totale aantal deals in 2019 zelfs lager uitkomen dan het jaar ervoor: het aantal deals waar private equity niet bij is betrokken daalde van 65 naar 58.
Dagmar Enklaar, Partner Healthcare Financial Advisory bij Deloitte, denkt dat zowel de internationalisering als de opmars van private equity in 2020 zal doorzetten. De zorg- en life sciences-sector kent relatief lage investeringsrisico’s omdat hij minder cyclisch is dan vele andere markten. Bovendien zorgt de vergrijzing dat de branche de komende jaren blijft groeien, en zijn marktpartijen veelal op zoek naar kapitaal om de uitdagingen voor de komende jaren goed het hoofd te kunnen bieden.
“Het aantal transacties door investeerders zal naar verwachting verder groeien”, merkt Enklaar dan ook op. “Er is een groeiend aantal investeerders dat zich richt op de zorg en de life sciences-sector vanwege het sterke marktfundament. De zorgsector kent grote uitdagingen en zal efficiënter moeten gaan opereren om zorg voor iedereen beschikbaar en betaalbaar te houden. Digitalisering en innovatie spelen hier een essentiële rol in en partijen die hier in actief zijn worden aantrekkelijker voor investeerders.”
Ze geeft aan uit dat private equity-investeerders doorgaans stukje bij beetje een zorgketen opzetten, waarbij ze een buy-and-buildstrategie hanteren. “Daarbij neemt een partij een keten over die dan op zijn beurt weer overnames doet”, aldus Enklaar in het FD. Hierbij richten de investeerden zich vrijwel nooit op de zogeheten ‘kern van de zorg’, bestaande uit ziekenhuizen, klinieken en verpleeg- en thuiszorgorganisaties. “Dat vinden ze toch te spannend, alleen al omdat regelgeving daar erg ingewikkeld is”, stelt Enklaar. Binnen deze kern verrichtten ze dan ook slechts vier acquisities. Veel populairder zijn leveranciers van medische apparatuur en hulpmiddelen.
Overgeleverd aan graaiers?
Hoewel private equity-partijen vooralsnog slechts spaarzaam actief zijn in de kern van zorg, rijzen met hun opkomst binnen de sector wel vragen omtrent de wenselijkheid van hun inmenging. Private equity staat nou niet direct bekend om zijn oog voor de lange termijn en zijn brede maatschappelijk bewustzijn. Moeten we ons zorgen maken dat de zorgsector – die de samenleving nu al steeds meer geld kost en kampt met chronische personeelstekorten – de speelbal wordt van kortzichtige, geldbeluste investeerders?
Enklaar denkt dat het niet in zo’n vaart zal lopen: “Critici vrezen vaak dat de komst van private equity een soort V&D-scenario oplevert. Maar de zorg leent zich niet voor snelle winsten en is sterk gereguleerd”, merkt ze op in het FD. Ze voegt toe dat investeerders zelfs kunnen helpen bij de uitdagingen waar de zorg mee kampt: “Op het gebied van vernieuwing en digitalisering van de zorg hebben we een enorme slag te maken.” Wel erkent ze dat aangaande de zorgsector extra waakzaamheid op zijn plaats is: “Je moet altijd kritisch blijven kijken, maar ik zie op dit moment geen uitwassen ontstaan.”
Ook over de grens kopen private equity-partijen er binnen de zorg overigens steeds meer op los: in 2018 steeg de totale wereldwijde dealwaarde in deze sector met bijna 50% – van $42,6 miljard naar $63,1 miljard.
* Dit is het eerste jaar dat Deloitte ook life sciences-deals meeneemt in de inventarisatie. Dit doen de onderzoekers echter met terugwerkende kracht, zodat de aantallen kunnen worden vergeleken met de afgelopen jaren. In het onderzoek van vorig jaar stond het totale aantal deals – zonder life sciences – op 96.